Δεν μπορούμε να φανταστούμε, επιτρέψτε μας να πούμε εισαγωγικά, ότι, αν στη θέση της κυρίας Ρόδης Κράτσα περιφερειάρχης Ιονίων νήσων ήταν ο κ. Σπ. Σπύρου, ο κ. Θ. Γαλιατσάτος, η κυρία Αλεξάνδρα Μπαλού ή ο κ. Αλ. Αλεξάκης, δεν θα βρισκόταν την περασμένη Δευτέρα στην μισοκατεστραμμένη Κεφαλονιά ή στην επίσης πολυπαθούσα από τον «Ιανό» Ζάκυνθο, αλλά θα παρέμενε στην Κέρκυρα για να υποδεχθεί την επικεφαλής της εθνικής Επιτροπής εορτασμού των 200 χρόνων από την Επανάσταση του '21 κυρία Γιάννα Αγγελοπούλου. Υποθέτουμε, ακόμη, ότι αν στη θέση της τελευταίας ήταν άλλο πρόσωπο με περισσότερον σεβασμό και εκτίμηση στον λαό, θα είχε αναβάλει για κάποιες άλλες ημέρες αυτή την επίσκεψη.
Η αλήθεια είναι πως εκπρόσωποι της κυρίαρχης τάξης δεν μας έχουν καλομάθει με τέτοιου είδους ευαισθησίες.
Ωστόσο, ο πολιτικός πολιτισμός, όπως και η παραχάραξη της Ιστορίας, έχει -ή μάλλον πρέπει να έχει- τα όριά του.
Όρια που έχει σκοπό να ξεπεράσει, καθώς φαίνεται, η ολοφάνερη πια προσπάθεια των ιθυνόντων του τόπου μας, μαζί με την ηγεσία της επίσημης Επιτροπής εορτασμού του '21, να φέρουν τον εορτασμό αυτό στα μέτρα τους, με σκοπό την αλλοίωση της Ιστορίας, την αναδρομική δικαιολόγηση και δικαίωση στα μάτια του λαού ακόμα και εκείνων για τους οποίους ο στρατιώτης κάποτε στα Επτάνησα Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είχε πει «Φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους»!
Ακόμα και εκείνων, επίσης, για τους οποίους ο ποιητής Διονύσιος Σολωμός έγραψε την πολύ ταιριαστή και για την περίπτωση «Γυναίκα της Ζάκυθος», που ο πρόεδρος της Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών Περικλής Παγκράτης θαυμαστά έχει ερμηνεύσει σε βιβλίο του.
Αλλά ακόμα και για τη δικαίωση και αγιοποίηση προσωπικοτήτων της κυρίαρχης τάξης του περασμένου αιώνα που υπερηφανεύονταν να δηλώνουν για την Κέρκυρα ότι «στην πόλη μιλάμε τα ιταλικά, ενώ τα ρωμέικα τα μιλάνε οι χωραΐτες» και συνέδεσαν το όνομά τους στα μέρη μας με απροσμέτρητη φαυλοκρατία!
Έκπληκτοι θα διαβάσατε κι εσείς, υποθέτουμε, όπως κι εμείς, ότι ο βουλευτής Κέρκυρας του κυβερνητικού κόμματος κ. Στεφ. Γκίκας προτείνει να τιμήσουμε με την ευκαιρία και τον πρωθυπουργό της περιόδου 1905-1909 Κερκυραίο πολιτικό Γεώργιο Θεοτόκη!
Ναι, σωστά διαβάσατε. Τον Γ. Θεοτόκη, όχι τον πρόγονό του! Όχι να τιμήσουμε εκείνον τον πρόγονο Κερκυραίο αγωνιστή της Επανάστασης του '21 και πολιτικό Ιωάννη Βαπτιστή Θεοτόκη, που το 1821, ενώ η ηγεσία της κερκυραϊκής αριστοκρατίας ανερυθρίαστα δήλωνε με κάθε επισημότητα «ουδετερότητα» των Ιονίων νήσων και απειλούσε με δήμευση περιουσίας όσους υποστήριζαν την Επανάσταση στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, ήταν έφορος της Φιλικής Εταιρείας στο νησί, κατέβηκε από την Κέρκυρα στον Μοριά, έλαβε μέρος στις πολεμικές συγκρούσεις, ηγήθηκε προσπάθειας συγκρότησης επτανησιακού στρατιωτικού σώματος στην Τριπολιτσά και λίγο μετά, το 1825, όταν χαρακτήρισε ως «συμφωνητικόν της πωληθείσης Ελλάδος» το αίτημα να τεθεί η νέα Ελλάδα υπό την «προστασία» της Αγγλίας, όπως συνέβαινε τότε στα Επτάνησα, είχε φυλακιστεί στο Μπούρτζι!
Τέτοιες σπουδαίες προσωπικότητες δεν χωράνε, φαίνεται, στο κεντρικό πρόγραμμα των τιμητικών εκδηλώσεων που σχεδιάζονται για συγκεκριμένα πρόσωπα ή, αν χωράνε, σχεδιάζεται να παρουσιαστούν αφυδατωμένες, κομμένες και ραμμένες στα τρέχοντα πολιτικά και κοινωνικά μέτρα των οργανωτών.
Προσωπικότητα μεγάλου βεληνεκούς, ο Ιωάννης Βαπτιστής Θεοτόκης είχε ταχθεί στην Κέρκυρα με τους Γάλλους Δημοκρατικούς και τα απελευθερωτικά εθνικά και κοινωνικά κηρύγματά τους, το 1799, προτού η ναυτική δύναμη της τσαρικής Ρωσίας υπό τον ναύαρχο Ουσακόφ και η ναυτική μοίρα των Οθωμανών του Κατήρ Μπέη αλώσουν την Κέρκυρα από κοινού ως ελευθερωτές με τη βοήθεια 2.500 Τουρκαλβανών του Αλή Πασά και υψώσουν στο Παλαιό Φρούριο της πόλης τη ρωσική σημαία και μια ακόμα μεγαλύτερη Οθωμανική σημαία, καθιστώντας την Κέρκυρα και τα άλλα Ιόνια νησιά φόρου υποτελή στην Υψηλή Πύλη, υπό την επικυριαρχία της.
Στη Βιβλιοθήκη Θεοτόκη, στο Λιβάδι του Ρόπα στο κέντρο του νησιού, σώζεται μεγάλο μέρος του άγνωστου εν πολλοίς και σίγουρα αποκαλυπτικού αρχείου του. Θα ήταν χρήσιμο, υποθέτουμε, για την άντληση στοιχείων τόσο για τη ρωσο-τουρκική κυριαρχία όσο και για τις συνθήκες υπό τις οποίες ανέτειλε τότε στην Κέρκυρα το διπλωματικό και πολιτικό άστρο του μετέπειτα Κυβερνήτη μας κόμη Ιωάννη Καποδίστρια, ο πατέρας του οποίου Αντώνιος - Μαρία Καποδίστριας είχε φυλακιστεί από τους πολέμιους της παλιάς αριστοκρατίας Γάλλους Δημοκρατικούς. Χρήσιμο, επίσης, για την κατάπτυστη απόφαση της Ιονίου Γερουσίας υπό τον βαρόνο Εμμανουήλ Θεοτόκη, το 1821, να αποκηρύξει την ελληνική Επανάσταση και να απειλήσει με θεούς και δαίμονες όσους Επτανήσιους την υποστηρίξουν.
Κάποιοι στο νησί μας βάλθηκαν, φαίνεται, με «όχημα» την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων και τον Δήμο Κεντρικής Κέρκυρας, αφενός μεν να διαστρεβλώσουν την Ιστορία και να «πνίξουν» τη συμβολή και τις θυσίες του λαού των νησιών μας το '21 και στη συνέχεια για την εθνική αποκατάσταση και πρόοδο, αφετέρου δε να δικαιώσουν αναδρομικά τις πιο συντηρητικές, ταξικές, οδυνηρές επιλογές των κυρίαρχων δυνάμεων στην ιστορική πορεία του Έθνους μας αυτούς τους δύο αιώνες ίσαμε τις μέρες μας.
Διότι, παρά τα λογοπαίγνια της κυρίας Γιάννας Αγγελοπούλου ότι «ενωμένοι αντιμετωπίζουμε όλες τις προκλήσεις» ή τα παραπλήσια της κυρίας Ρόδης Κράτσα ότι «με έμπνευση από το παρελθόν μας (...) θα αντιμετωπίσουμε όλες τις προκλήσεις αλληλέγγυοι και ενωμένοι όπως πάντα υπήρξαμε ιστορικά», ούτε κατά την Κατοχή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά ούτε και το 1821 ήμασταν δήθεν «όλοι ενωμένοι».
Οι αποφάσεις της αριστοκρατικής Ιονίου Γερουσίας της εποχής, αγαπητές κυρίες και αγαπητοί κύριοι, σώζονται στο Παλαιό Φρούριο, στα Ιστορικά Αρχεία της Κέρκυρας. Είναι οι αποφάσεις εκείνων, οι οποίοι για λόγους ταξικού συμφέροντος και κατ' επιταγήν των Άγγλων «προστατών» των Ιονίων νησιών, σύμφωνα με τους κανόνες της περιβόητης Ιεράς Συμμαχίας των ευρωπαϊκών Αυλών, απειλούσαν κιόλας με απηνείς διώξεις τους Κερκυραίους και άλλους Ιόνιους πολίτες που θα εκδηλωνόταν υπέρ της Επανάστασης και θα τη βοηθούσαν ή θα έφευγαν για την επαναστατημένη Ελλάδα.
Αποτελούν αιώνιο στίγμα της παλιάς κυρίαρχης τάξης, της «ενετο-επτανησιακής ψώρας» όπως έλεγε τότε ο Αδαμάντιος Κοραής, ηγέτες της οποίας αργότερα ενσωματώθηκαν στην ανερχόμενη αστική τάξη ή απορροφήθηκαν περιουσιακά από αυτήν.
Η ταξική διαίρεση της κοινωνίας, ο μόνιμος αυτός Ιανός ή κοινωνικός ιός, αν προτιμάτε, που βάζει τη σφραγίδα του σε όλες τις εκφάνσεις της εθνικής ζωής, δεν έπαψε ποτέ άλλωστε να επηρεάζει ποικιλοτρόπως την εθνική συνείδηση και πράξη ούτε στη χώρα μας συνολικά ούτε στα νησιά μας ειδικότερα. Ο Ιανός, αυτός ο θεός των αρχαίων Ρωμαίων που απεικονιζόταν με δύο πρόσωπα, χαρακτηρίζει και τη στάση και τα συμφέροντα των διαφόρων τάξεων στη νεότερη ιστορική διαδρομή μας σε όλες τις κορυφαίες φάσεις της, όπως αυτή της συγκρότησης του σύγχρονου νεοελληνικού αστικού κράτους.
Τιμή και δόξα ανήκει σ' όλους όσοι στα Επτάνησα αψήφησαν τις απειλές και τις διώξεις και υποστήριξαν παντοιοτρόπως το '21. Αυτούς θα όφειλε να αναδείξει, πρωτίστως τουλάχιστον, κάθε ομάδα και Επιτροπή που θα ενδιαφερόταν πραγματικά να τιμήσει τον Αγώνα και τη σημαντική, πολύμορφη συμβολή του λαού των Ιονίων νήσων στην Εθνική Παλιγγενεσία. Αντίθετα! Όνειδος ανήκει σ' εκείνους τους αξιωματούχους της εποχής που στράφηκαν εναντίον του '21.
Μπορούμε, δικαιούμαστε άραγε, να μην αναδείξουμε κυρίαρχα την προσφορά και τη θυσία των Επτανησίων που συγκρότησαν επτανησιακά στρατιωτικά σώματα, που πολέμησαν στα πεδία των πολύνεκρων μαχών και μετείχαν ακόμη και στη μάχη της Ακρόπολης εναντίον των υπέρτερων οθωμανικών δυνάμεων; Ξεχνάμε την αθρόα συμμετοχή Επτανησίων στον Ιερό Λόχο του Αλέξανδρου Υψηλάντη; Και δεν αξίζει ιδιαίτερη, παραδειγματική προβολή στα σχολεία μας, για να σταθούμε σ' ένα μόνο από τα πολλά φωτεινά παραδείγματα, η θυσία του Παξινού πυρπολητή οθωμανικών πλοίων Γιώργου Ανεμογιάννη; Όπως είναι γνωστό, χρειάστηκε να περάσουν χρόνια για να επιτραπεί ακόμη και να επαναπατριστούν στα νησιά τους οι Ιόνιοι απλοί λαϊκοί αγωνιστές που επέζησαν από τις μάχες! Η δήμευση περιουσιών τους έπαψε οριστικά, αν δεν κάνουμε λάθος, το 1833, επί Άγγλου αρμοστή Nugent. Δεν μπορούσαν ούτε να επιστρέψουν στα σπίτια τους! Αφιερωμένοι στην ταξική πατριδοκαπηλεία της προσωπικότητας του πρώτου Κυβερνήτη μας Ιωάννη Καποδίστρια, οι τοπικοί ιθύνοντες προφανώς δεν βασανίζουν τον πολυμήχανο νου τους με τόσο ταπεινά, υποτίθεται, πράγματα.
Αλλά με τη φόρα που πήραν οι ιθύνοντες του εορτασμού στην Αθήνα και στην Κέρκυρα για να μας πείσουν ότι λαός και Κολωνάκι -ή πιο σωστά λαός και Ψυχικό- είμαστε ένα και το αυτό και χρειάζεται με την ευκαιρία να προβληθούν νεότεροι πολιτικοί της κυρίαρχης τάξης, δεν θα εκπλαγούμε αν δοκιμάσουν να τιμήσουν στην Κέρκυρα κατά κάποιον τρόπο κι εκείνον τον Ιωάννη Καποδίστρια, απόγονο της οικογένειας του πρώτου Κυβερνήτη μας, που οι Ιταλοί κατακτητές της Κέρκυρας το 1943 είχαν τοποθετήσει εγκάθετο Νομάρχη του νησιού και καταδικάστηκε μετά την Κατοχή σε φυλάκιση ως δοσίλογος, έστω για τα μάτια του κόσμου!
Αλήθεια όμως, κυρία Αγγελοπούλου, στη Μονή Πλατυτέρας, όπου πήγατε, δεν άξιζε ένα στεφάνι -και να το ανακοινώσετε κι αυτό- ο τάφος του Φώτου Τζαβέλα που είναι δίπλα σ' αυτόν του πρώτου Κυβερνήτη μας; Μόνο εκείνον του Κυβερνήτη μας προσέξατε; Δεν άξιζε κι ένα λουλούδι ο άλλος διπλανός τάφος του Ανδρέα Μουστοξύδη που μετά την επιστροφή του από την επαναστατημένη Ελλάδα για αρκετά χρόνια είχε στιγματίσει την αγγλοκρατία στα Επτάνησα και μάλιστα οι κατοπινές καταγγελίες του για τα βάσανα του ελληνικού λαού είχαν γίνει διεθνώς γνωστές και είχαν συμπεριληφθεί από τον Καρλ Μαρξ σε άρθρο του για τη συνεχιζόμενη καταπίεση στα Ιόνια νησιά σε εφημερίδα της Νέας Υόρκης; Και θα ήταν άβολο για σας να επισκεφθείτε για λίγα λεπτά έστω το χωριό Καμάρα, στο κέντρο του νησιού, σε ένδειξη τιμής για το γεγονός ότι στη διάρκεια της Επανάστασης του '21, ο κόσμος εκεί, με κίνδυνο της ζωής του, αψηφώντας τις απαγορεύσεις της αγγλικής κατοχής για κάθε επαφή με τους Έλληνες επαναστάτες, κατασκεύαζε μπαρούτι για το Μεσολόγγι και την άλλη επαναστατημένη Ελλάδα;
Μάθατε έστω ότι ο Διονύσιος Σολωμός, σε χειρόγραφά του με το αθάνατο έργο του «Η γυναίκα της Ζάκυθος», που έχει απαθανατίσει την ταξική απέχθεια και την απανθρωπιά ισχυρής μερίδας της κυρίαρχης τάξης της εποχής απέναντι στον λαό και στους επαναστάτες και στο δίκιο τους και στα λαϊκά οράματά τους, παρομοίαζε τον εαυτό του με ιερομόναχο στη Μονή της Πλατυτέρας, κατήγορο της αποστροφής της κυρίαρχης τάξης για τον λαό;
Κι ήταν πολύ για σας να περνούσατε για λίγο από το βομβαρδισμένο κατά την Κατοχή σπίτι του Σολωμού στα Μουράγια της πόλης για την ανοικοδόμηση του οποίου φορείς του λαού και οι πολιτικοί κρατούμενοι στις φυλακές της Κέρκυρας είχαν κάνει έρανο το 1957 με σύνθημα τη ρήση του ότι «το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικόν ό,τι είναι Αληθές» ή να καταθέτατε ένα στεφάνι στο κενοτάφιό του στο νεκροταφείο της Γαρίτσας;
Ή, για να θυμίσουμε και κάτι άλλο για έναν μεγάλο ήρωα της Επανάστασης που το όνομά του έχει δοθεί και σε σταθμό του μετρό του Παρισιού, να περνούσατε από το γεμάτο απογόνους κυνηγημένων Σουλιωτών χωριό Μπενίτσες όπου είχε σταθεί και παντρευτεί ο Μάρκος Μπότσαρης;
Ούτε σκεφθήκατε ούτε σας πρότειναν οι συνομιλήτριες και οι συνομιλητές σας να δείτε στο νησί μας το πατρογονικό σπίτι του ποιητή της ίδιας εποχής που έγραψε «Καλύτερα με εξαπλωμένην χείρα / Παρά προστάτας να 'χομεν»; Του Ανδρέα Κάλβου, φυσικά, εννοούμε, τον οποίο, όπως έγραψε, «ποτέ δεν εθάμβωσαν πλούτη ή μεγάλα ονόματα» που λάμπουν στα χείλη τους «χρυσά ποτήρια», ούτε «φιλήματα στα πεινασμένα τέκνα».
Στις απόπειρες να δικαιωθούν ο ραγιαδισμός και η εχθρότητα στα λαϊκά δίκαια ο Κάλβος απαντούσε έτσι: «Νέους ιδρώτας θέλετε / Θέλετε θησαυρούς πολλούς (...) Δια να θεμελιώσητε την τυραννίαν τιμάτε τον σταυρόν (...) και αυτόν επολεμήσατε εις την Ελλάδα».
Θα οργανώσετε, λοιπόν, τόσο ταξικά διαβλητούς και ανιστόρητους εορτασμούς για το '21, εξαφανίζοντας απ' αυτούς το αίμα του λαού και τους πρωταγωνιστές του στα πεδία των μαχών και συγκαλύπτοντας την εναντίωση ισχυρών μερίδων της κυρίαρχης τάξης στα οράματά του, αλλά και στην ίδια την Επανάσταση, για να προβάλλετε και να δικαιώσετε όσα ακολούθησαν και θεμελίωσαν την πιο ταξική και βάρβαρη και άδικη στην Ευρώπη ελληνική κοινωνία; Τι νόημα έχουν οι προτάσεις για να τιμηθούν, μαζί με τους αφανείς και γνωστούς ήρωες της αστικής και εθνικοαπελευθερωτικής Επανάστασης, πολιτικά πρόσωπα όπως ο Γ. Θεοτόκης; Μήπως θα θέλατε αλλά κωλύεστε να προτείνετε να τιμήσουμε και τον Ιωάννη Μεταξά ως Επτανήσιος που ήταν κι αυτός και με το ωμά δικτατορικό καθεστώς του είχε οχυρώσει τόσο καλά την Κέρκυρα ώστε στον πρώτο κιόλας ιταλικό αεροπορικό βομβαρδισμό του νησιού το 1940 δεν υπήρχε ούτε για δείγμα ένα αντιαεροπορικό όπλο;
Το 1921, στα εκατό χρόνια από την Επανάσταση του '21, ο Κερκυραίος Αριστοτέλης Σίδερις, πρώτος βουλευτής του σοσιαλιστικού - κομμουνιστικού χώρου το 1915 και αντιπρόσωπος το 1918 στο ιδρυτικό συνέδριο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας που το 1924 μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, είχε γράψει στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης»:
«Η μία γενεά μετά την άλλην, από της επαναστάσεως, είδεν την μετανάστευσιν αυξανομένην, και τους "ελευθέρους" πλέον Έλληνας ζητούντας αλλού την ελευθερίαν, ην δεν δύναται να τοις δώσει η ελευθερωθείσα πατρίς των. Εις την δουλείαν των Ελλήνων γαιοκτημόνων επί των Ελλήνων γεωργών προστίθεται η δουλεία των καπιταλιστών.
Ο μικροαστικός κόσμος, ο ενθουσιών και ενθουσιασθείς άλλοτε με την επανάστασιν, καταντά κάθε μέρα προλετάριος κάτω από τον συναγωνισμόν των μεγάλων κεφαλαιοκρατών.
Εις την παλαιάν σύνθεσιν των αυτονόμων παραγωγών, τεχνιτών, κλπ. υποκαθίσταται οσημέραι η καπιταλιστική υποδούλωσις των μαζών πόλεων και χωρίων.
Η ελευθερίαν ην επόθησαν οι επαναστάται του 1821 δεν υπάρχει εντός του αστικού καθεστώτος.
Τουναντίον δουλεία απόλυτος και μεγάλη ολίγων (...) κρατεί επί όλης της χώρας».
Δεν υπάρχει αμφιβολία, βέβαια, ότι στην επανάσταση του '21 είχε τεθεί επικεφαλής η ανερχόμενη, μετασχηματιζόμενη και σπαρασσόμενη από αντιθέσεις αστική τάξη της εποχής, συμπεριλαμβανομένων ισχυρών εμπόρων και πλοιοκτητών ή και γαιοκτημόνων και εύπορων διανοουμένων της Επτανήσου, η οποία τάξη όμως γρήγορα, όταν κέρδισε την εξουσία, απώλεσε τον προοδευτικό ρόλο της και στράφηκε εναντίον του λαού, υποτάσσοντας και περιθωριοποιώντας τον. Ο φιλόσοφος και θεωρητικός της κοινωνικής αλλαγής και της αταξικής κοινωνίας Φρίντριχ Ένγκελς είχε εξηγήσει θαυμάσια τον ηγετικό ρόλο της ελληνικής αστικής τάξης, σημειώνοντας ότι οι Έλληνες «ήταν εμπορικός λαός» και το εμπόριό τους «είχε γίνει κιόλας τόσο σημαντικό, ώστε δεν μπορούσε πια να σηκώσει την τουρκική κυριαρχία», που «ασυμβίβαστη με την καπιταλιστική κοινωνία» εμπόδιζε την ανάπτυξη. Αλλά για ποιον λόγο, γιορτάζοντας την Επανάσταση, πρέπει να υμνήσουμε κι όσους πολύ αργότερα θεμελίωσαν και προήγαγαν την καταθλιπτική μέχρι τις μέρες μας κυριαρχία αυτής της τάξης;
Θα ζήσουμε, καθώς φαίνεται, απόπειρες δικαίωσης ακόμη και εξόφθαλμα ταξικών επιλογών της μεταγενέστερης Ιστορίας του τόπου, ενδεδυμένες με εθνικό, δήθεν αταξικό έμβλημα και στόχους τις συνειδήσεις του σήμερα και του αύριο και την υποταγή του λαού σε αταξικά, υποτίθεται, ιδεολογήματα.
Δικαίως μπορούμε, νομίζουμε, να νιώθουμε ωραία και υπερήφανα στην Κέρκυρα για ό,τι καλό ο πρώτος Κυβερνήτης μας Ιωάννης Καποδίστριας έπραξε για την Επανάσταση, για τις αρετές του, για τις καλύτερες από τις κυβερνητικές επιλογές του και για την αγωνιστικότητά του και για το ηρωικό και ένδοξο τέλος του, θέλοντας να πιστεύουμε ότι η προσφορά του ήταν σημαντικότερη από τα λάθη του. Αλλά πρέπει να επικροτήσουμε και τη σημαντική συμβολή του από τη θέση του εκπροσώπου του υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας, το 1815, για λογαριασμό του Τσάρου, στη συγκρότηση της αποτρόπαιης Ιεράς Συμμαχίας των Μεγάλων Δυνάμεων για την καταστολή των αστικών έστω λαϊκών επαναστάσεων στην Ευρώπη, την οποία έχει με ενάργεια στοιχειοθετήσει ο Κερκυραίος διπλωμάτης Κ. Χειμαριός στο «Δελτίον» της Αναγνωστικής Εταιρίας Κέρκυρας; Να επικροτήσουμε και την εκ μέρους του καταδίκη της Ιουλιανής Επανάστασης του 1830 στη Γαλλία επειδή σ' αυτήν είχαν μαζική συμμετοχή ένοπλοι εργάτες και επαγγελματίες;
Να διαγράψουμε πρέπει από το ενεργητικό του τη συμβιβαστικής λογικής έστω συμμετοχή του στην καταστολή των λαϊκών διαμαρτυριών στα Επτάνησα την περίοδο της ρωσο-οθωμανικής κατοχής τους εναντίον των προνομίων και της παλινόρθωσης της γαιοκτημονικής αριστοκρατίας; Σε αντίθεση εξάλλου με ό,τι σχετικό υποστήριξε ο τοπικός βουλευτής της ΝΔ, ο ίδιος ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν αυτός που το 1806, κατ' επιταγήν εκπροσώπου του Τσάρου, είχε εισηγηθεί στην Κέρκυρα, με λύπη έστω, την κατάργηση σειράς ορισμένων φιλελεύθερων διατάξεων του Συντάγματος της Επτανήσου Πολιτείας του 1803, ενώ διεθνώς ήταν υπέρ ενός ιδιότυπου ταξικού συνταγματικού φιλελευθερισμού.
Επίσης, όσο κι αν η δήμαρχος Κεντρικής Κέρκυρας κυρία Μερόπη Υδραίου ισχυρίζεται, συμμετέχοντας κι αυτή στη μονόπλευρη και μειωτική για τους μυριάδες αγωνιστές καποδιστριακή επικοινωνιακή πλειοδοσία, πως «στο ξεκίνημά της η Επανάσταση περισώθηκε χάρη στον πατριωτισμό και τη διπλωματική ευστροφία του Ιωάννη Καποδίστρια», δεν είναι αλήθεια ότι ο ίδιος, κατ' εντολήν του Τσάρου, αρχικά αποκήρυξε τόσο τον λαϊκό ξεσηκωμό όσο και τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, έστω στο πλαίσιο διπλωματικών ελιγμών;
Η μεγάλη και αδιαμφισβήτητη θετική συμβολή του στην Επανάσταση και τη νίκη της δικαιώνει όλες τις επιλογές του και θέτει τον ηρωικό αγώνα του λαού σε δεύτερη ή και περιθωριακή μοίρα; Πόσο μονόπλευρα και μονόφθαλμα θέλουν να ερμηνεύσουν την Ιστορία του τόπου μας;
Και πόσος τοπικιστικός σοβινισμός, σαν εκείνον που εξέπεμψε ο βουλευτής του ΚΙΝΑΛ κ. Δημ. Μπιάγκης αναφέροντας ότι δήθεν ήταν... «καθοριστική» η συμβολή των Κερκυραίων και των άλλων Επτανησίων στην Επανάσταση, μένει να χυθεί με την ευκαιρία των εκδηλώσεων που οργανώνονται;
Θα τιμηθεί άραγε σε αυτές και ο Κερκυραίος βιομήχανος με θαλαμηγό του οποίου διέφυγε το 1944 απ' το νησί ο διοικητής των Ναζί, ως σημαντική προσωπικότητα μεταξύ άλλων που «έβαλαν τη σφραγίδα τους στα δρώμενα της Πατρίδας τα τελευταία 200 χρόνια», όπως πρότεινε ο κ. Στεφ. Γκίκας;
Αλλά για το πόσο σύνθετη προσωπικότητα ήταν ο πρώτος Κυβερνήτης μας Ι. Καποδίστριας και πόσο τον αδικούν ατεκμηρίωτες κατηγορίες του συρμού ή πόσο υπερβολικές, αβάσιμες και σκόπιμες είναι πολλές φορές οι ιδιοτελείς κάθε είδους υμνολογίες στις οποίες επιδίδονται διάφοροι πολιτικοί παράγοντες για τη δράση και το έργο του ιδίου, όπως και άλλων προσωπικοτήτων, είναι χρήσιμο να διαβάσει κανείς, μεταξύ άλλων, το μακροσκελές και εμπεριστατωμένο κείμενο που συνέγραψε γι' αυτόν, με τον τίτλο «Η περίοδος διακυβέρνησης του Ιωάννη Καποδίστρια» και πλούσια βιβλιογραφία, η Επτανήσια πρώην Γενική Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας Αλέκα Παπαρήγα.
Μπορείτε να το βρείτε στο βιβλίο «1821, Η Επανάσταση και οι απαρχές του ελληνικού αστικού κράτους», που κυκλοφόρησε προ ημερών από τον εκδοτικό οίκο «Σύγχρονη Εποχή», με την επιμέλεια του Τμήματος Ιστορίας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. Αποτελεί, κατά τη γνώμη μας, πολύ σπουδαία και υποδειγματική συμβολή στην ιστορική έρευνα και κριτική αποτίμηση του πολύπλευρου έργου του πρώτου Κυβερνήτη μας.
Το κείμενο θέτει άλλωστε ένα άλλο μεγάλο θέμα, που η Ελλάδα θα έπρεπε ίσως να θέσει στην κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας, ενόψει του εορτασμού των 200 χρόνων της Επανάστασης. Για ποιον λόγο, 190 χρόνια περίπου μετά τη δολοφονία του πρώτου Κυβερνήτη μας, παραμένει απόρρητος στα βρετανικά κρατικά αρχεία του Φορέιν Όφις ο φάκελος που αφορά τη δολοφονία του;
Επισημαίνει, ακόμη, ότι μετά τη δολοφονία του, παρόλο που ακολουθήθηκε η ίδια πολιτική της περιόδου 1827-1831, «αναδείχτηκαν περισσότερο οι αρνητικές πλευρές της δράσης του Ι. Καποδίστρια και υποβαθμίστηκαν οι προσπάθειές του για τη συγκρότηση των βάσεων ενός αστικού κράτους». Εκτιμά ότι στη διάρκεια της θητείας του ο Καποδίστριας «υπηρέτησε, σε δύσκολες συνθήκες, τους ταξικούς στόχους της αστικής εθνικοαπελευθερωτικής επανάστασης, με αποφασιστικότητα αλλά και με ελιγμούς, συμβιβασμούς και υποχωρήσεις, ανάλογα με τις συνθήκες και τα εμπόδια που είχε ν' αντιμετωπίσει, κατά την προσωπική του πολιτική πείρα και σκέψη». Εξηγεί κάτω από ποιες συνθήκες και πώς αυτός «προτίμησε την κατάργηση του Συντάγματος, την αναστολή της λειτουργίας της Εθνοσυνέλευσης, τον παραγκωνισμό ικανών αστών ηγετών».
Η πρώην ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ τοποθετεί τον Κυβερνήτη στην εποχή του, εξετάζει όλες τις πλευρές και εκδοχές του δύσκολου έργου του και σημειώνει, καταληκτικά, ότι «η συμβολή του Ιωάννη Καποδίστρια στα πρώτα βήματα της συγκρότησης του ελληνικού αστικού κράτους ήταν σημαντική και ουσιαστική. Γι' αυτό η σημερινή αστική τάξη και οι ιστορικοί της επιστήμονες στην πλειοψηφία τους τον υμνούν θεωρώντας τον ως τον πρώτο ιδρυτή του αστικού κράτους και των οργάνων του στην πρωτόλεια για το ξεκίνημα μορφή τους, ως αφετηρία για την ανάπτυξη των αστικών σχέσεων και την προοδευτική κατάργηση των προκαπιταλιστικών, φεουδαρχικών ή μεταβατικών προς τον καπιταλισμό σχέσεων».
Για τον επίλογο ταιριάζουν, νομίζουμε, κάποιοι μελοποιημένοι απ' τον δικό μας Κερκυραίο μουσικοσυνθέτη, Σπύρο Σαμοΐλη, στίχοι του Κώστα Βάρναλη, ποιητή που τίμησε το ποιητικό μεγαλείο του Διονύσιου Σολωμού, αλλά και το '21 και τους πρωταγωνιστές εκείνης της εποποιίας και της προεπαναστατικής αγωνιστικής περιόδου και τους απλούς λαϊκούς αγωνιστές: «Στ' αγιασμένο τούτο χώμα, που 'πιεν αίμα ποταμό / Μας κρατάει το χρέος ακόμα, για τον μέγα λυτρωμό».
Πολλοί από εκείνους τους πρωτομάχους, όπως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, μέλη των οικογενειών Μπότσαρη και Τζαβέλα, ο Νικηταράς, ο Αναγνωσταράς, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Παπαφλέσσας, ο Πλαπούτας, ο Δαγκλής, ο Κοντογιάννης, ο Περραιβός, ο Βλαχόπουλος, ο Κατσαντώνης και άλλοι απ' αυτούς τους αγωνιστές και στρατηγούς που ξεκίνησαν και καθοδήγησαν την Επανάσταση, σε διάφορες φάσεις είχαν καταφύγει, ανδρωθεί στρατιωτικά ή και εξοπλιστεί πνευματικά στην Κέρκυρα, στη Ζάκυνθο, στη Λευκάδα, στην Κεφαλονιά, στην Ιθάκη, στους Παξούς, στα Κύθηρα.
Κάποιοι τότε, για να δανειστούμε εδώ έναν στίχο του γαλουχημένου στην Κέρκυρα στη σολωμική ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, οπωσδήποτε «τους έλεγαν αλήτες» ορισμένους, ιδεαλιστές, μη ρεαλιστές.
Κι όμως!
Σε πείσμα όλων των δυσμενών προβλέψεων, ο αγώνας τους, ο λαϊκός αγώνας, προκάλεσε και ρήγματα στον αρνητικό διεθνή συσχετισμό!
Ήταν κοινωνικοοικονομική ανάγκη η νίκη και επιτεύχθηκε!
Τα κατάφεραν!
* Το εικαστικό έργο στην κορυφή του θέματος αναφέρεται σε νικηφόρα μάχη που δόθηκε στην Ηλεία τον Ιούνιο του 1821 με τη σπουδαία συμβολή επτανησιακού στρατιωτικού σώματος.
ΑΛΕΚΟΣ ΚΑΣΤΡΙΝΟΣ
