Σαν σήμερα πριν από 70 χρόνια, στις 9 Φεβρουαρίου 1949, η Λευκίμμη έκλαιγε. Κατάρες άκουγες παντού για την τόση αδικία. Πολλοί δεν μπορούσαν να το πιστέψουν. Κι όμως, ήταν αλήθεια: ο Θανάσης Βλάσσης (στη φωτογραφία πάνω αριστερά) και ο Θρασύβουλος Βλάσσης (πάνω δεξιά), πρωταγωνιστές του αγώνα εναντίον των Ιταλών και των Γερμανών κατακτητών στην περιοχή, δεν ήταν πια!
Αμφότεροι κομμουνιστές και ηγετικές μορφές της Εθνικής Αντίστασης και του ΚΚΕ στη Λευκίμμη και στην ευρύτερη Νότια Κέρκυρα, έπεσαν νεκροί από τα βόλια εκτελεστικού αποσπάσματος του μεταπολεμικού κράτους, στη θέση Αυγό των Ιωαννίνων, πριν απ' τα χαράματα της 'μέρας εκείνης του 1949.
Σε ηλικία 40 ετών ο πρώτος και 41 ο δεύτερος εκτελέστηκαν.
Είχαν κριθεί από Στρατοδικείο των Ιωαννίνων υπεύθυνοι για το γεγονός ότι στα βουνά της Ηπείρου έγραφαν σελίδες ηρωισμού με τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) 16 νέοι της Λευκίμμης, που είχαν μεταβεί εκεί τον Οκτώβριο του 1947.
Καταδικάστηκαν σε θάνατο, μαζί με τον 30χρονο πρώην κρατούμενο στο νησάκι Λαζαρέτο και μετέπειτα καπετάνιο του ΕΛΑΣ Λευκίμμης Ηπειρώτη κομμουνιστή γεωπόνο Χριστόφορο Κουκούστα - Βουνιώτη, ως ένοχοι «ηθικής αυτουργίας εις κατάρτισιν ομάδος του άρθρου 2 παρ. 1 του Γ' Ψηφίσματος», δηλαδή απαγορευμένης ομάδας ανατροπής του καπιταλιστικού καθεστώτος.
Είχαν συλληφθεί στη Λευκίμμη τις τελευταίες ημέρες του Οκτωβρίου του 1947. Λίγο μετά είχαν μεταφερθεί στις φυλακές των Ιωαννίνων. Οι κάτοικοι της Λευκίμμης είχαν υπογράψει κείμενο-έκκληση, απαιτώντας να μην υλοποιηθεί η άδικη απόφαση του Στρατοδικείου. Το κείμενο «υπέγραψε, εκτός από την Επιτροπή Ασφάλειας του ΕΔΕΣ, όλος ο λαός», σύμφωνα με σημείωμα που άφησε ο αδελφός του Θρασύβουλου, Βασίλης Βλάσσης. «Να μην εκτελεστούν, γιατί είναι οι πιο καλοί άνθρωποι της περιοχής», ζητούσαν όλοι. Το έστειλαν στον πρωθυπουργό Θ. Σοφούλη, στον Αντιβασιλέα Δαμασκηνό, στη Βουλή των Ελλήνων. Εις μάτην!
Σε ένδειξη τιμής, το 1990 ο τότε Δήμος Λευκίμμης έδωσε τα ονόματα του Θανάση Βλάσση και του Θρασύβουλου Βλάσση σε κεντρικό δρόμο στο Ποτάμι Λευκίμμης, όπου κατοικούσαν.
Τα ονόματά τους περιλαμβάνονται εξάλλου σε τιμητική επιγραφή στα γραφεία της Οργάνωσης Κέρκυρας του ΚΚΕ, στην πόλη του νησιού, με τα ονόματα των Κερκυραίων που έπεσαν μαχόμενοι για τα ιδανικά του. Επίσης, φωτογραφίες τους κοσμούν τα γραφεία της.
Ο Θανάσης Βλάσσης
Ο Θανάσης ή Νάσος Βλάσσης (Τζαραντώνιος), υποδειγματικός άνθρωπος με αδάμαστη επαναστατική θέληση και πίστη, όπως τον έχουν περιγράψει, γεννήθηκε το 1909.
Ασπάστηκε από νωρίς τις ιδέες της ρωσικής Οκτωβριανής Επανάστασης, εντάχθηκε στο ΚΚΕ και ξεχώρισε στην περιοχή για την ανθρωπιά, την τιμιότητα και την αφοβιά του. Αναδείχθηκε Γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Λευκίμμης και στέλεχος του Γραφείου Πόλης του ΚΚΕ στην πόλη της Κέρκυρας την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης.
Αγρότης κι ο ίδιος, τιμήθηκε για τους αγώνες του για τα συμφέροντα της φτωχής κερκυραϊκής αγροτιάς με την εκλογή του στη θέση του προέδρου της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Κέρκυρας.
Στη διάρκεια της Κατοχής εξέδιδε τη χειρόγραφη εφημερίδα «Κόκκινη Λευκίμμη.
Επίσης, συμμετείχε στη συντακτική επιτροπή έκδοσης της τοπικής εφημερίδας του ΕΑΜ «Σπίθα», που αργότερα μετονομάστηκε «Λαοκρατία».
Ο συγχωριανός του και συνομήλικός του κομμουνιστής Προκόπης Κάντας, ένας από τους «16» που είχαν αγωνιστεί στα βουνά με τον Δημοκρατικό Στρατό, αφηγήθηκε το 2006: «Ο Νάσος ήτανε ένας εξαιρετικός κομμουνιστής, ο καλύτερος. Πάνω απ' όλα ήτανε Άνθρωπος. Γιατί για να είσαι καλός κομμουνιστής πρέπει πάνω απ' όλα να είσαι Άνθρωπος. Ο Νάσος Βλάσσης, ο Θρασύβουλος και ο Βουνιώτης, που κατηγορήθηκαν για τη διαφυγή μας, δεν είχαν καμιά ανάμειξη. Είναι ψέμα. Εμείς φύγαμε συνειδητά (...) Αυτούς τους σκότωσαν
Ο Θανάσης Βλάσσης είχε ήδη αντιμετωπίσει ποικίλες διώξεις την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά και ζούσε σε συνθήκες παρανομίας σχεδόν, όταν κατακτήθηκε η Κέρκυρα.
Ανυπότακτο πνεύμα και φλογερός πατριώτης, πέρασε απ' τους πρώτους στην Αντίσταση μετά την κατάκτηση του νησιού από τους Ιταλούς, πριν ακόμη συσταθεί οργάνωση του ΕΑΜ, στη δημιουργία της οποίας ήταν ο πρωτεργάτης.
«Εγώ, ο Νάσος ο Βλάσσης, ο Θρασύβουλος Βλάσσης και ο Οδυσσέας Κοτινάς κάναμε μία μικρή ομάδα αντιστασιακή, που περνούσε απέναντι αξιωματικούς του Στρατού μας και άλλους καταδιωκόμενους από τους Ιταλούς. Μετά μάθαμε για το ΕΑΜ», αφηγήθηκε ο συναγωνιστής του Στέφανος Γαστεράτος. Μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς, την υπαγωγή της Κέρκυρας στην ευθύνη διοίκησης του ΕΔΕΣ και την έναρξη κύματος διώξεων πέρασε στην παρανομία. Ήταν από τους πρωταγωνιστές της οργάνωσης ιστορικής και ανεπανάληπτης πορείας σαράντα περίπου χιλιομέτρων των αντρών, των γυναικών και νέων της Λευκίμμης στην πόλη της Κέρκυρας τον Οκτώβριο του 1944 για τη συγκέντρωση του ΕΑΜ του νησιού, η οποία πραγματοποιήθηκε στην πλατεία Σαρόκο με άντρες του ΕΔΕΣ να την «επιτηρούν» από παράθυρα και μπαλκόνια σπιτιών, όπως θυμάται σήμερα ο γιατρός Σπύρος Μώρος, με προτεταμένα οπλοπολυβόλα.
Συνελήφθη αργότερα και φυλακίστηκε στις φυλακές της Κέρκυρας μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1947, επειδή είχε συνυπογράψει διαμαρτυρία-υπόμνημα στον ΟΗΕ για τις βαρβαρότητες εις βάρος των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και των πολιτικών κρατουμένων στις φυλακές του νησιού.
Ο συναγωνιστής του Κώστας Σαμοΐλης άφησε την εξής μαρτυρία: «Ο σύντροφος Θανάσης διέθετε όλη του την ημέρα για τα προβλήματα της οργάνωσης και έξω από την οργάνωση για τα τοπικά προβλήματα. Διέθετε αστείρευτες πηγές δημιουργικότητας και καλοσύνης. Η εκτέλεσή του, καθώς και του Θρασύβουλου και του Βουνιώτη, συγκίνησε ολόκληρο τον κερκυραϊκό λαό (...) Ο Θανάσης με την βοήθεια των συνεργατών του πρωτοστάτησε στο αλευκιμμιώτικο κίνημα, αναδείχτηκε σε πραγματικό ηγέτη. Γι' αυτό και τον εσκότωσαν».
Αντί άλλων σχολίων, συγγενής του θέτει υπόψη μας το τελευταίο γράμμα που ο Θανάσης Βλάσσης έγραψε στο κελί της φυλακής του λίγες ώρες πριν τον πάρουν για εκτέλεση. Έγραψε μεταξύ άλλων:
«Σεβαστοί μου μάνα και πατέρα
Αύριο στις 9 Φλεβάρη, ώρα 5η πρωινή, θα με έχουν εκτελέσει και δεν θα υπάρχω πια. Το γεγονός αυτό, το ξέρω θα σας λυπήσει πολύ, μα πάρα πολύ. Όμως γι' αυτό δεν φταίω. Εκείνο που έχω να σας παρακαλέσω σαν τελευταία μου επιθυμία είναι να λυπηθείτε όσο το δυνατόν λιγότερο.
Πηγαίνω στο θάνατο και έχω τη συνείδηση αναπαυμένη, πως σ' όλη μου τη ζωή μέχρι σήμερα δεν πείραξα κανένα και μόνον καλό έκαμα, όταν μου ήταν δυνατό.
Στην Μάνα και στον Πατέρα και σε όλους πετάει η σκέψη μου αυτή τη στιγμή. Κάμετε υπομονή. Και τώρα σας αφήνω.
Σας φιλώ όλους με πολλά φιλιά.
Νάσος»
Ο Θρασύβουλος Βλάσσης
Ο Θρασύβουλος Βλάσσης (Τζελεμάνης) γεννήθηκε στο Ποτάμι της Λευκίμμης το 1908. Από νεαρή ηλικία επέλεξε τον αγώνα για τη σοσιαλιστική - κομμουνιστική κοινωνία και έγινε μέλος του ΚΚΕ. Έβγαζε το ψωμί του στα χωράφια της οικογένειάς του και ανέπτυξε έντονη δράση για την οργάνωση του αγροτικού κινήματος.
Πρωταγωνίστησε στη συγκρότηση του ΕΑΜ Λευκίμμης και στο αντιστασιακό κίνημα της περιοχής, κερδίζοντας γενική αναγνώριση. «Πολλά ήταν τότε τα δεινά μας. Αλλά και το θάρρος και ο ηρωισμός δεν έλειπαν από τους ΕΑΜίτες της Λευκίμμης», αφηγήθηκε ο κεντροαριστερός επικεφαλής της τοπικής οργάνωσης του ΕΑΜ Στέφανος Γκούσης, ξεχωρίζοντας απ' όλους τους μαχητές της τον Θρασύβουλο Βλάσση, μαζί με άλλους δύο συντρόφους του, ως παράδειγμα ευψυχίας, ανδρείας και περιφρόνησης προς τον θάνατο. Όταν οι Γερμανοί απειλούσαν με θεούς και δαίμονες τους κατοίκους της Λευκίμμης, προκειμένου να παραδώσουν δέκα Αμερικανούς αεροπόρους που είχαν πέσει στις Αλυκές της περιοχής και κρύβονταν σε διάφορα σπίτια, «τότε φάνηκε όλο το μεγαλείο της τολμηρής προσφοράς» του, σημείωσε ο Σ. Γκούσης.
Ο Θρασύβουλος Βλάσσης ανέλαβε με συντρόφους του να τους φυγαδεύσουν στην πόλη της Κέρκυρας με κάρα ντυμένους με παλιόρουχα, τις τελευταίες ημέρες του 1943, «αψηφώντας το θάνατο».
Στην Αγία Τριάδα Αργυράδων, όταν συνάντησε Γερμανούς φρουρούς με πολυβόλα στημένα και στις δυο πλευρές του δημόσιου δρόμου, δεν δίστασε να τους προσφέρει κρασί για να πετύχει τον στόχο του.
Λίγους μήνες αργότερα, όταν οι δυνάμεις του ΕΔΕΣ από την Ήπειρο πέρασαν ηττημένες στην Κέρκυρα, θα αντίκριζε ένα άλλο πολυβόλο, στημένο έξω από το σπίτι του. Διηγήθηκε ο Κώστας Σαμοΐλης: «Ένα μεσημέρι δύο καμιόνια γεμάτα από ΕΔΕΣίτες σταμάτησαν στο "Καμπούλι" και έστησαν δύο πολυβόλα, ένα στου Θρασύβουλου και το άλλο στο σπίτι μου. Άλλο ένα στου Θανάση του Τζαραντώνιου. Σκοπός τους ήταν να μας συλλάβουν και να κάνουν έρευνα στα σπίτια μας. Ευτυχώς δεν έπιασαν κανένα μας...».
Η Καλλιόπη Βλάσση, κόρη του Θρασύβουλου Βλάσση, ήταν ενός έτους όταν τον εκτέλεσαν. «Έβαζε το πιστεύω του πάνω κι απ' τη ζωή του», αναφέρει για τον πατέρα της. «Ήταν εργατικός και φρόντιζε την οικογένειά του. Ήταν αγωνιστής πάνω απ' όλα».
Ο Θρασύβουλος Βλάσσης, ο Θανάσης Βλάσσης, αλλά και ο ήρωας του Αλβανικού Μετώπου Χριστόφορος Κουκούστας, θα ζουν στη μνήμη του λαού και θα αναφέρονται πάντα ως υποδείγματα ακέραιων αγωνιστών του νησιού, πιστεύουμε, είτε έρθει γρήγορα είτε αργήσει ο Σοσιαλισμός.
* Πρώτη δημοσίευση στην κερκυραϊκή εφημερίδα «Ενημέρωση» τις 9 Φεβρουαρίου 2019.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΡΦΙΑΤΗΣ
