Αξιωματικό - λαϊκό θρύλο, για τον χαμό του οποίου γράφτηκαν άφθονοι λαϊκοί στίχοι ακόμη και από ανθρώπους με φτωχές γραμματικές γνώσεις και χύθηκε ποταμός το δάκρυ, μόνο αυτόν έχει βγάλει η Κέρκυρα.
Δεν βρίσκουμε άλλα πιο ταιριαστά λόγια για να σας τον περιγράψουμε.
Όπως κρατικοί και παρακρατικοί κυνηγούσαν τον Άρη Βελουχιώτη όταν αρνήθηκε να παραδώσει τα όπλα, έτσι περίπου τον κυνήγαγαν κι αυτόν, για τον ίδιο λόγο. Μερικούς μήνες νωρίτερα, το 1944, στην Κέρκυρα. Είχε διακηρύξει ανυπακοή στο αγγλοαμερικανικό φιρμάνι που ζητούσε από τον κυρίαρχο ΕΛΑΣ της Κέρκυρας να αφοπλιστεί και να συμβιβαστεί με απόλυτη εξουσία του ΕΔΕΣ της Ηπείρου και του Ναπολέοντα Ζέρβα στο νησί.
Αλέκος Πρίφτης το όνομά του. Γιος φιλομοναρχικού Κερκυραίου. Εύελπις τοποθετημένος στο Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας. Κομμουνιστής. Οργανωμένος στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας στο νησί από το 1935 σαν έγινε 24 ετών. Πατέρας, όταν έπεσε χτυπημένος από κρατικά πυρά, ενός κοριτσιού τριών ετών κι ενός ακόμα τριών μηνών που εκράτησαν το σπαθί του ιερότερο κειμήλιό τους. Παντρεμένος με μιαν ακατάβλητη δασκάλα που το επίθετό της παρέπεμπε σε οικογένεια που έναν αιώνα πριν παιδί της στην Κέρκυρα βαφτίστηκε από γιο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη σπουδαγμένο στην Ιόνιο Ακαδημία. Ανθυπολοχαγός με γνήσια επτανησιακή λογική κι επτανησιακή σεμνότητα και φινέτσα, με επτανησιακό πείσμα.
Τα χέρια που σπέρναν
κόκκινα αγάπης λουλούδια
Το ντουφέκι κράτησαν
Της ελεύθερης ψυχής.
Κι αγνός κι αμόλυντος,
Ωραίος,
Πήρες τη μεγάλη στράτα που φέρνει
«Ψωμί, Λεφτεριά και Τιμή στο Λαό»!
Τον αναζητούσαν οι Ιταλοί, τον αναζητούσαν κι οι Γερμανοί άλλο τόσο ζαλισμένοι απ' τα πολλά του ψευδώνυμα, μάταια. Τον έκρυβαν αγρότες κι εργάτες σαν δικό τους γιο. Με κόπο συγκρατεί τα δάκρυά του στο χωριό Βελονάδες στη βόρεια Κέρκυρα ο γέρος πια Θεόδωρος Μηλιώτης μιλώντας για τον γνωστό σαν «Τάκη» εκεί, αλλιώς πιο πέρα κι αλλιώς αλλού, Αλέκο Πρίφτη. Είχε για όνομά του τα ονόματα ολωνών. Τίποτα το προσωπικό δεν τον ενδιέφερε. Είχε αρχηγείο στο χωριό Μεσαριά. Μεταπολεμικά «ΕΔΕΣίτες είχαν κυκλώσει το σπίτι που τον τάιζε στο χωριό Κοψοχειλάδες σε κάποια φάση του αγώνα, αλλά κατάφερε να διαφύγει» και πάλι.
Λίγα λεπτά πριν φύγει το 1943, στο πηχτό σκοτάδι της Πρωτοχρονιάς του 1944 πέρασε από τις κερκυραϊκές ακτές στις αλβανικές ανάμεσα σε εχθρικά περιπολικά σκάφη όχι έναν μα δέκα Αμερικανούς αεροπόρους πεσμένους από λάθος στην Κέρκυρα, οδηγώντας τους μέχρι το Συμμαχικό Επιτελείο στα ηπειρωτικά βουνά.
Στερνός στρατιωτικός διοικητής του ΕΛΑΣ Κέρκυρας όταν ο προηγούμενος δήλωσε συμμόρφωση σε αγγλοαμερικανική κι ΕΔΕΣίτικη ερμηνεία της Συμφωνίας της Καζέρτας. Διευθυντής της εφημερίδας του τοπικού ΕΑΜ «Φωνή του Λαού» ως υπεύθυνος έκδοσης όταν άλλοι είπαν πως θα 'ταν καλύτερο να έχει ανώνυμο διευθυντή. Ο ίδιος εκδότης και διευθυντής της εφημερίδας «Επανάσταση» στη βορειοανατολική Κέρκυρα.
Γιατί τον θυμηθήκαμε σήμερα, ενώ στην Κέρκυρα βροντομαχάει αντάρτικα και τιμές και μνήμες ο πιο αιματοβαμμένος τόπος της, με τον γενικό Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας Δημήτρη Κουτσούμπα στη μαρτυρική νησίδα Λαζαρέτο να αντέχει ελπίζουμε τη μοναδική συγκίνηση και να θυμίζει το χρέος;
Μα γιατί ο Αλέκος Πρίφτης τον Σεπτέμβρη του 1943, ενώ οι Ναζί είχαν αρχίσει να εξαπολύουν απίστευτη αεροπορική μανία πυρός και η πόλη καιγόταν και τριάντα χιλιάδες κόσμος έτρεχε να σωθεί, στεκόταν στο πόστο του επικεφαλής επιχείρησης απελευθέρωσης κρατουμένων, μεταξύ των οποίων ο μετέπειτα πρόεδρος του ΚΚΕ Απόστολος Γκρόζος, από το Λαζαρέτο. Ήταν εκατοντάδες εκείνες τις μέρες οι κρατούμενοι εκεί. Οι κομμουνιστές και άλλοι δημοκράτες αντιστασιακοί στο ιταλικό στρατόπεδο αιχμαλώτων, εννοούμε, σ' αυτή τη νησίδα περί τα 2,5 ναυτικά μίλια απέναντι από τη μισοερειπωμένη τότε πόλη του νησιού. Κόντρα και στις εκκλήσεις του υποστηρικτή του ΕΔΕΣ Μητροπολίτη Μεθόδιου, φοβισμένα από την κυριαρχία του ΕΑΜ τα πιο δοσιλογικά τμήματα της αστικής τάξης του νησιού έθεταν «ενστάσεις» ελπίζοντας πως τον Γκρόζο και τους άλλους μπαρουτοκαπνισμένους πολύπειρους αγωνιστές του Λαζαρέτου, που τους τάιζε ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός, θα τους πετσόκοβαν οι Ναζί. Δεν είχαν διστάσει άλλωστε να υψώσουν ναζιστική σημαία στο Παλαιό Φρούριο μήνες πριν φανούν.
Μα υπολόγισαν χωρίς τον Αλέκο Πρίφτη, τον ΕΛΑΣ, το ΕΛΑΝ, το ΕΑΜ, την ΕΠΟΝ, το ΚΚΕ της Κέρκυρας που αυτός είχε, θαρρείς, όλη την ψυχή τους.
Ηγήθηκε της επιχείρησης στη δύσκολη εκείνη φάση της συνθηκολόγησης του φασισμού στην Ιταλία και την έφερε πανάξια εις πέρας. Διασώθηκε από στόμα σε στόμα και πέρασε στη συλλογική μνήμη ο πρωταγωνιστικός ρόλος του στη διάσωση παραδομένων σε άλλους τόπους από Έλληνες στους Ιταλούς και τους Γερμανούς κομμουνιστών και άλλων αγωνιστών, που είχαν βρεθεί στην Κέρκυρα με αλυσίδες από την Ακροναυπλία είτε από την Κατούνα και τη Βόνιτσα, ώστε κάποια στιγμή να τους περάσουν εύκολα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Ιταλίας. Που τους είχαν κλείσει στο στρατόπεδο αντιστασιακών στο Λαζαρέτο. Εκεί όπου τα χρόνια 1947-1949, κυρίως, εκτελέστηκαν ίσα με 200 μέλη, φίλοι, υποστηρικτές του ΚΚΕ γιατί δεν το αποκήρυσσαν, μερικούς μήνες αφότου άλλα κρατικά πυρά, το καλοκαίρι του 1946, έβαφαν στο αίμα το Κοκκινόχωμα των Ιωαννίνων σκοτώνοντας τον Άρη Βελουχιώτη της Κέρκυρας Αλέκο Πρίφτη.
Θυμιέμαι!
Παιδιά στις άγριες του χειμώνα μέρες
Όταν οι ευκάλυπτοι
λυγούσαν την κορμοστασιά τους
Και σέρναν τα κλωνάρια τους
στα παραθύρια μας
Σκαρφαλωμένοι στο περβάζι
Αναζητούσαμε στον ουρανό
ένα κομμάτι γαλάζιο.
Τον ρόλο του στο Λαζαρέτο σ' εκείνη τη σωτήρια για εκατοντάδες αγωνιστές επιχείρηση αποτύπωσε σε χαρτί δεκατρία χρόνια μετά ο πιο σοβαρός αστός Κερκυραίος δημοσιογράφος, Κώστας Δαφνής. Αφού κάλυψε με αοριστολογίες το πατριωτικό αίσχος της «μερικής εκκένωσης» του Λαζαρέτου με τη δήθεν τυχαία εξαίρεση πολλών κρατούμενων αντιστασιακών υποστηρικτών του ΚΚΕ, μη μπορώντας ν' αποσιωπήσει τελείως το μεγαλείο του Πρίφτη για το Λαζαρέτο ανέφερε σε... σημείωση σε σχετικό κείμενό του για τον Πόλεμο και την Κατοχή και το Λαζαρέτο, παραλείποντας οτιδήποτε για τον εν τω μεταξύ σκοτωμό του μετά την επικήρυξή του από την ΕΔΕΣίτική εξουσία: «Από τα κύρια στελέχη του ΕΑΜ Κερκύρας -πρωτοστάτησε μάλιστα στην ίδρυσί του- υπήρξε ο Αλέξ. Η. Πρίφτης. Την πρώτη προσπάθεια την ανέλαβε το Δεκέμβριο του 1941. Το Δεκέμβριο του 1942 και τον Μάρτιο του 1943 ο Πρίφτης πήγε στα Ιωάννινα για να συνδέση το κερκυραϊκό κίνημα αντιστάσεως με την ηπειρωτική οργάνωσι του ΕΑΜ. Τον Ιούνιο του 1943 πέρασε πάλι στην Ήπειρο, καταδιωκόμενος από τους Ιταλούς. Επέστρεψε στην Κέρκυρα τον Σεπτέμβριο 1943 με την εντολή να βοηθήση στη διαφυγή των κρατουμένων του Λαζαρέτου και στην οργάνωσι του ΕΛΑΣ. Απετέλεσε την ψυχή του ΕΛΑΣ του βορείου συγκροτήματος και έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στη συντήρησι της συνοχής του, στη στρατιωτική του διάρθρωσι και στο μαχητικό του εξοπλισμό». Να... βοηθήσει! Η εντολή, όλες οι διαθέσιμες ενδείξεις δεν αφήνουν αμφιβολία, ήταν του ΚΚΕ. Από τον Γραμματέα Ηπείρου μετέπειτα Γενικό Γραμματέα όλου του ΚΚΕ Κώστα Κολιγιάννη. Για να σωθούν πολλά από «τα καλύτερα παιδιά μας», όπως είχε πει δύο χρόνια νωρίτερα ο τότε Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ Νίκος Ζαχαριάδης για τους κρατούμενους στις φυλακές της Κέρκυρας κομμουνιστές, πριν τον στείλουν στο Νταχάου. Εκπλήρωσε στο ακέραιο την αποστολή του ο Αλέκος Πρίφτης. Τίποτε δεν τον σταματούσε.
Ποιος ήταν και τι έκανε ο φιλομοναρχικός πατέρας «Η.» του «Αλέξ. Η. Πρίφτη» που ανέφερε παραλείποντας τόσα και τόσα ο Κ. Δαφνής;
Αξιωματικός Ηλίας Πρίφτης. Απόστρατος. Να τι έγραψε στη «Φωνή του Λαού» όταν Άγγλοι και Αμερικανοί δήλωναν ότι... τιμούν τον ήδη σκοτωμένο γιο του ως ήρωα για όσα έπραξε στον αγώνα εναντίον του Μουσολίνι και του Χίτλερ και ειδικότερα «για τις υπηρεσίες που προσέφερε στους Συμμάχους»:
«Με την παρούσα μας επιθυμούμε να πληροφορηθεί ο κ. άγγλος συνταγματάρχης, ότι ο Αλέκος Πρίφτης, αγωνιστής της Δημοκρατίας, διώχτηκε και υποχρεώθηκε ν' απομακρυνθεί απ' το σπίτι του και την ιδιαίτερή του πατρίδα και σκοτώθηκε απ' το καθεστώς που οι Άγγλοι εγκατέστησαν στην Ελλάδα. Επομένως την παρασημοφορία αυτή δίκαια τη θεωρούμε πρόκληση για τη μνήμη του ηρωικού μας παιδιού κι έχουμε ιερή, ελληνική υποχρέωση να μην την αποδεχτούμε από κείνους που με την πολιτεία τους αναστατώνουν το δύσμοιρο τόπο μας για να σκοτώνονται τα παιδιά μας, πράμα, άλλωστε, που θα τώκανε κι ο τιμημένος μας νεκρός αν εζούσε».
Διπλή υπογραφή στην επιστολή. Μαζί με τον αξιωματικό πατέρα Ηλία Πρίφτη ο άλλος γιος του. «Τηλεγραφητής Γεράσιμος Πρίφτης». Ο κορυφαίος Κερκυραίος μαχητής του ΕΛΑΣ την περίοδο της Κατοχής έξω από την Κέρκυρα. Υπασπιστής του στρατηγού Αυγερόπουλου. Πρωταγωνιστής στη δημιουργία Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο Σούλι και την Πάργα, όπου υπηρετούσε τηλεγραφητής. Εξίσου γνωστός με το ψευδώνυμο Καστρινός. Τον συνέτριψε μα και τον χαλύβδωσε ο χαμός του αδελφού του. Στη Μακρόνησο, ενώ δεν ήταν μέλος του ΚΚΕ, αντέχοντας πάνδεινα αρνήθηκε μέχρι τέλους να το αποκηρύξει. Σχεδόν τυφλώθηκε σε φυλακές κι εξορίες.
Στο πρώτο ξεκίνημα έπεσες.
Της προδοσιάς φαρμακερή σαΐτα
Την αγνή σου τρύπησε καρδιά
Την ώρα που ορθός πάλι
πολέμαγες για λεφτεριά
αγναντεύοντας το Σούλι και τον Κασιδιάρη.
Ο Αλέκος Πρίφτης ήταν πνεύμα θαρραλέο και ανυπότακτο. Ευθυτενής σε όλα του και όχι μόνο στο παράστημα. Μυαλό φωτεινό. Χαρισματική προσωπικότητα. Ατρόμητος και ικανός να συνεγείρει. Έτσι τον έχουν περιγράψει Κερκυραίοι συναγωνιστές του. Έναν αδελφό τους έχασαν το1946 και τον έκλαψαν και τον τραγούδησαν ήξεραν-δεν ήξεραν πολλά γράμματα.
Το σκόρπησε στα διάσελα τ' αγέρι
το μάθαν τα βουνά κι οι λαγγαδιές
ψυθήρισε ο σχύνος με την φτέρη
ραγήσαν απ' τον πόνο οι καρδιές.
Ηγήθηκε στο νησί σε επιχειρήσεις για την απόσπαση οπλισμού από τους κατακτητές, για την υπονόμευση της δράσης τους, για την αυτομόληση αντιφασιστών στρατιωτών από τα κατοχικά στρατεύματα. Ενέπνεε εμπιστοσύνη. Αποτέλεσε την ψυχή, τον πιο πειστικό και τον πιο αποτελεσματικό οργανωτή του ΕΛΑΣ της Κέρκυρας. Γηραιότεροι στην πόλη και στα χωριά τον θυμούνται ακόμα με θαυμασμό για την αυταπάρνησή του, για τον φλογερό πατριωτισμό του και τη βαθιά πίστη του στα δίκαια του λαού.
Σε βλέπω!
Οι χτύποι της καρδιάς σου
Ρυθμοί εμβατηρίου της ζωής
Και τα μάτια σου
Τη στιγμή που τα σφάλιζε
του θανάτου η αστραπή
Να αγναντεύουν
βαθιά στον ορίζοντα
την καλωσύνη.
Όταν τα πράγματα με τη Συμφωνία της Καζέρτας σκούρυναν, «τη Διοίκηση του Συντάγματος ανέλαβε ο Αλέκος Πρίφτης», έγραψε για τον «μεγάλο ήρωα της Εθνικής Αντίστασης» σε απομνημονεύματά του ο συναγωνιστής του Γιώργος Σκλαβούνος.
Δεν τον σταματούσαν ούτε καν οι δισταγμοί μέρους του ΕΑΜ Κέρκυρας ούτε η βολική για τον ΕΔΕΣ στάση ενός μέρους της πριν από εκείνον ηγεσίας του ΕΛΑΣ Κέρκυρας. Με επικεφαλής αυτόν και τον απελευθερωμένο από το Λαζαρέτο μετά από εκείνη την επιχείρηση Γραμματέα της Βασίλη Άνθη, η Κομμουνιστική Οργάνωση Κέρκυρας τον Οκτώβρη του 1944 οργάνωσε, ερήμην του ΕΑΜ, πετυχημένη μα αιματοβαμμένη επιχείρηση διάσωσης των εγκαταστάσεων του ηλεκτροπαραγωγικού εργοστασίου της Κέρκυρας, με τη βοήθεια και ξένων αντιφασιστών στρατιωτών, ενώ ναζιστικά πολυβόλα του Παλαιού Φρουρίου και άλλα από το νησάκι Βίδο κροτάλιζαν εναντίον της πόλης. Χάρη σε αυτή την επιχείρηση το σχέδιο των Ναζί για καταστροφή πολύτιμων εγκαταστάσεων, πριν φύγουν, σε σημαντικό βαθμό απέτυχε.
Πάνω από οτιδήποτε έβαζε το συμφέρον του λαού, αναλαμβάνοντας τις πιο ριψοκίνδυνες επιχειρήσεις.
Δεν χαριζόταν στον δοσιλογικό εσμό που τον επικήρυξε όταν η «Φωνή του Λαού» άρχισε να μιλά για «Τεοτόκι» και άλλες πάμπλουτες κερκυραϊκές οικογένειες που βγήκαν κερδισμένες την Κατοχή, μη εξαιρουμένης μιας που ανέκτησε από τους κατακτητές ακόμη και κτητορικά δικαιώματα στο Ιερό Λείψανο του αγίου Σπυρίδωνα, χρησιμοποιώντας στα δημοσιεύματα τις προσφωνήσεις που χρησιμοποιούσαν γι' αυτές τις οικογένειες Ιταλοί και Γερμανοί δυνάστες του λαού.
Στη «Φωνή του Λαού» τις αρχές του 1946 είχε γράψει άρθρο για τον Βασιλιά, δήθεν «υβριστικό». Καταδικάστηκε ερήμην σε πέντε χρόνια φυλάκιση.
Ο χρόνος που τις λοίπες μας μερώνει
και αλάφροση μας φέρνει στα δεινά
ποτέ δεν θα μπορέση τέτιοι πόνοι
να σβύση απ' την καρδιά παντοτηνά.
Ηγήθηκε στρατιωτικά στην Ήπειρο στην πρώτη ίσως άτυπη αντάρτικη ομάδα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Ολόρθος μαχητής με το όπλο στο χέρι και κόκκινη καρδιά μέχρι που τον περικύκλωσαν και τον γάζωσαν ελληνικά χέρια με αγγλικά βόλια στο Κοκκινόχωμα Ιωαννίνων τον Ιούλη του 1946. Έπεσε πολεμώντας για τα ιδανικά και τη νίκη του λαού.
Κι έπεσες!
Δεν σου ταίριαζε του κοιμητήριου η γαλήνη
με τους βουβούς σταυρούς
και τ' αναφυλλητά που πνίγονται
ανάμεσα σε μαύρους πέπλους
Στ' αδούλωτα βουνά το μνήμα σου
Στις ψηλές κορφές
Ψηλό κι αυτό σημάδι
Η άνοιξη θα το στολίζει μ' ανθούς
Και τα σφουρίγματα του βουνίσιου αγέρα
Για σένανε θα τραγουδούν
Τους κλέφτικους σκοπούς της λεβεντιάς
Και του ΕΛΑΣ τον παιάνα.
Όλα αυτά σταθμίζοντας. Μαζί και τον ρόλο του στη διάσωση πόσων και πόσων αγωνιστών του Λαζαρέτου. Επειδή με όλα αυτά «πολέμησε ηρωικά για τη λευτεριά και την ανεξαρτησία της Ελλάδας». Γι' αυτό η Κυβέρνηση του Βουνού το 1949 απέδωσε στον ανθυπολοχαγό τον υψηλότερο βαθμό και την υψηλότερη τιμή που φέρει στο διάβα του χρόνου Κερκυραίος ηρωικά πεσμένος αγωνιστής εκείνης της περιόδου. Κι έτσι πέρασε και περνά στην κερκυραϊκή λαϊκή μνήμη: «Ταγματάρχης πεζικού τιμημένος νεκρός του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας».
Ήρωας του λαού!
Αξέχαστε νεκρέ Αλέκο Πρίφτη
κανείς να σε ξεχάση δεν μπορεί
ο λόγος σου για μας θα μήνη πήστη
μια πήστη π' όλο μπρος θα προχωρή.
«Ηρωική μορφή, δεν υπάκουσε στην παράδοση των όπλων του Συντάγματος εις τους Άγγλους», όπως τον όρισε μ' αυτές τις λέξεις σε γραπτή μαρτυρία του ο λοχαγός του ΕΛΑΣ Κέρκυρας Κίμων Καλοδίκης της οικογένειας των αγωνιστών Καλοδίκηδων που ο πιο σπουδαίος μαχητής της, ο δολοφονημένος πισώπλατα το 1947 στη Λάρισα Σπύρος Καλοδίκης, είχε πει πως «ο κομμουνιστής, ο αγωνιστής ζει, δουλεύει, παλεύει σαν να είναι να ζήσει χίλια χρόνια και είναι έτοιμος να πεθάνει κάθε στιγμή».
Ας κλείσουμε με στίχους του Γεράσιμου Πρίφτη για τον αδελφό του:
Ανάμεσα στους ανθρώπους στάθηκες
Τους φτωχούς και τους καταδιωγμένους.
Τα χέρια τους
Με την ανάσα θέρμαιναν
Για να σφίξουν καλύτερα
της λεφτεριάς τη δάδα.
Τα μάτια τους κύτταξες βαθιά.
Κι είδες σ' αυτά την ψυχή σου
Η κομμένη τους ανάσα
Του δικού αίματος ρυθμός!
Γίνηκες ένα με δαύτους.
Το σπαθί του Αλέκου Πρίφτη σήμερα υψώνεται περήφανα στο Λαζαρέτο!
ΑΛΕΚΟΣ ΚΑΣΤΡΙΝΟΣ
