Πόσο γνωστό είναι στο νησί μας ότι ένας Κερκυραίος είναι αυτός που έχει γράψει, πρώτος έναν αιώνα πριν, το πιο ωραίο και το πιο δυνατό ίσως ελληνικό ποίημα για εκείνον τον κορυφαίο Ρώσο επαναστάτη που τη συμπλήρωση 150 χρόνων από τη γέννησή του θύμισαν και τίμησαν χτες και προχτές με ανακοινώσεις τους το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας και από κοινού 93 κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα όλου του κόσμου;
Πόσο γνωστό είναι ότι ένας άλλος Κερκυραίος τον είχε επισκεφθεί και τον είχε συναντήσει στην Ελβετία, πριν ακόμα εκείνος ηγηθεί της Οκτωβριανής σοσιαλιστικής επανάστασης στη Ρωσία;
Και πόσο άραγε εκείνος επηρέασε, γενικότερα, την πολιτική και πνευματική κίνηση στο νησί μας εκείνα τα ανατρεπτικά χρόνια, όταν σε χωριά μας κάποιοι γονείς δεν δίσταζαν προς τιμήν του να βαφτίζουν τα παιδιά τους Λένιν;
Αυτά τα ερωτήματα γεννήθηκαν μέσα μας, καθώς διαβάζαμε ανακοινώσεις και άρθρα για τη συμπλήρωση των 150 χρόνων από τη γέννηση του Βλαντιμίρ Ίλιτς Ουλιάνοφ, όπως ήταν το πραγματικό όνομα του Ανθρώπου που έμεινε στην Ιστορία ως Λένιν, εκείνου που σύμφωνα με τον Μαγιακόφσκι «άνοιξε το δρόμο για της κομμούνας την κορυφή» και δικαίως θεωρείται ως ο μεγαλύτερος επαναστάτης του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος τον αιώνα που πέρασε.
Κι όμως είναι αλήθεια! Μέχρις εδώ, ως την πόλη μας και τα χωριά μας, είχε φτάσει τότε ο Λένιν… Η προσωπικότητά του και οι ιδέες του είχαν συνεγείρει την Κέρκυρα! Νοερά, ο Λένιν ήταν στην Κέρκυρα!
Το κοινωνικά απελευθερωτικό μήνυμά του, τις αρετές του και τις ιδέες του εκθείαζε με φλογερά λόγια σ’ όλο το νησί, πριν ακόμα ξεσπάσει η μεγαλειώδης Οκτωβριανή Επανάσταση, ένας γιατρός από το χωριό Σπαρτύλας που είχε συναντήσει και γνωρίσει τον Λένιν στην Ελβετία, τον καιρό που εκείνος ήταν εξόριστος από τη Ρωσία.
Στέφανος Γισδάκης, το όνομά του. Γεννημένος το 1877 στον Σπαρτύλα, επηρεάστηκε όσο κανείς άλλος στο νησί από το επαναστατικό σάλπισμα του Λένιν και αποτέλεσε πρωτομάχο των σοσιαλιστικών – κομμουνιστικών ιδεών στην κερκυραϊκή κοινωνία για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και την οικοδόμηση μιας ανώτερης οργάνωσης της κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, τη σοσιαλιστική – κομμουνιστική κοινωνία, την «κομμουνιστική δημοκρατία» όπως έγραφε στην Κέρκυρα το 1860 ο Νικόλαος Κονεμένος, έχοντας υπόψη του, τότε, μόνο το θεωρητικό έργο του Καρλ Μαρξ και του Φρίντριχ Ένγκελς.
Ο Γισδάκης, που κλείστηκε πολλές φορές στις φυλακές του νησιού για τις ιδέες του και πέθανε από φυματίωση το 1922, είχε παρακολουθήσει τη διεθνή σοσιαλιστική συνδιάσκεψη που συνήλθε στο ελβετικό χωριό Τσίμμερβαλντ το 1915 με την παρουσία του Λένιν και καταδίκασε τον εξελισσόμενο Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ως ιμπεριαλιστικό. Επίσης, το όνομά του αναφέρεται μεταξύ των παρατηρητών που πήραν μέρος στην επόμενη ανάλογη συνδιάσκεψη στο ελβετικό χωριό Κίενταλ το 1916.
Ο συγχωριανός του Άγις Στίνας στις «Αναμνήσεις» του αναφέρει γι’ αυτόν και για τη στάση του έναντι των Μπολσεβίκων του Λένιν και για μια συμφωνία που αυτοί είχαν υπογράψει: «Ορισμένοι κατηγορούσαν τους μπολσεβίκους (…) Εκείνος που περισσότερο από όλους με αγανάκτηση αντέδρασε (…) ήταν ο γιατρός Στέφανος Γισδάκης. “Δεν ξέρω”, έλεγε, “αν είναι σωστό ή λάθος η συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ. Εκείνο όμως που ξέρω είναι ότι αυτός που βρίσκεται επικεφαλής της Οκτωβριανής επανάστασης είναι ο πιο γνήσιος και ο πιο αυθεντικός επαναστάτης”. Είχε γνωρίσει τον Λένιν στην Ελβετία και απ’ αυτή τη γνωριμία είχε σχηματίσει αυτή την πεποίθηση».
Ο γιατρός αυτός, σύμφωνα με τον Στίνα, «ήταν ο πιο μαχητικός σοσιαλιστής της εποχής του, ίσως όχι μόνον για την Κέρκυρα, αλλά και για όλη την Ελλάδα. Ήταν ο μόνος από τους παλιούς σοσιαλιστές στην Κέρκυρα που είχε γνωρίσει πολλές φορές τις φυλακές και οι απίστευτα θαρραλέες απολογίες του είχαν αφήσει εποχή στο νησί (…) Είχε τεράστιο κύρος στο νησί, στον (σ.σ. Σοσιαλιστικό) Όμιλο και σ’ όποιον ξένο τον γνώριζε (…) Είχε γνωρίσει καλά τον Λένιν».
Τόσο ζωηρά είχε φτάσει στην κερκυραϊκή κοινωνία το αναστατικό μήνυμα του Λένιν, που κάποιοι Κερκυραίοι σε χωριά μας έδιναν το όνομά του στα παιδιά τους. Δύο τέτοιες περιπτώσεις αποτελούν ο Λένιν Κοντάλιπος (1926-1962) από τους Βελονάδες και ο Λένιν Γισδάκης (1920-2010) από τον Σπαρτύλα. Αμφότεροι έλαβαν μέρος σε νεαρή ηλικία στην Εθνική Αντίσταση στο νησί μας εναντίον των φασιστών κατακτητών. Επίσης, αμφότεροι αργότερα στάλθηκαν σε τόπους εξορίας και βασανιστηρίων για την πίστη τους και τη δράση τους υπέρ των ιδεών του Λένιν και έμειναν πιστοί σε αυτές μέχρι το τέλος της ζωής τους. Η πνευματική Κέρκυρα της εποχής γέννησε, εξάλλου, το πρώτο και υπέροχο -και μέχρι σήμερα εκθειαζόμενο- ελληνικό ποίημα για τον Ρώσο επαναστάτη που κήρυξε την ίδρυση του πρώτου επαναστατικού κόμματος στον κόσμο μας, με σκοπό του «να καθοδηγεί τον αγώνα της εργατικής τάξης όχι μόνο για να πετύχει πιο ευνοϊκούς όρους πώλησης της εργατικής δύναμης, αλλά και για την κατάργηση του κοινωνικού καθεστώτος που αναγκάζει τους άπορους να πουλιούνται στους πλούσιους».
Είναι το ποίημα «Λένιν» του ποιητή μας Σπύρου Νικοκάβουρα (1883-1952) από το χωριό Σφακερά. Ποίημα που δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα της αθηναϊκής σοσιαλιστικής – κομμουνιστικής εφημερίδας «Ριζοσπάστης» τις 17 Απριλίου 1920 και απαγγέλθηκε από τον ίδιο τον ποιητή σε πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση των εργαζομένων του νησιού μας. Κάθε στίχος του αφορά τον γεννημένο τις 22 Απριλίου 1870 μεγάλο κομμουνιστή επαναστάτη και διεθνιστή υποστηρικτή των αγώνων των λαών όπου γης για κοινωνική απελευθέρωση, κοινωνική δικαιοσύνη, Ειρήνη, σοσιαλισμό. Είναι ολόκληρο αφιερωμένο στον ηγέτη της κοσμοϊστορικής ρωσικής επανάστασης του 1917 και ηγέτη του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στον κόσμο, στην ιστορική φυσιογνωμία του.
Το παραθέτουμε:
ΛΕΝΙΝ
Ήρθα για να φωτίσω στο σκοτάδι,
Απόστολος Θεού με τ’ άγιο ρήμα.
Ήρθα για να σηκώσω το μαγνάδι
Που κρύβει της τιμής του το άθεο κρίμα.
Για σμύρνα, για λιβάνι, ούτε για χρήμα
Δεν ήρθα· -τέτοιο ας μου ‘πανε ψεγάδι-
Ήρθα μόνο και διάνοιξα τον Άδη
Κι έβαλα τον οχτρό μέσα στο μνήμα.
Ήρθα κι έβαλα στια, που ως άγια φλόγα
Θα πεταχτεί στην οικουμένη πάσα.
Το χέρι το μιαρό που μας ευλόγα
Κι έπιανε της πνοής μας την ανάσα,
Το θέρισα· κι αχολογά ο αιθέρας:
«Καθαρίστε της γης, βρομεί το τέρας!»
Αλλά και ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης μας, πρωτοπόρος Έλληνας σοσιαλιστής λογοτέχνης, ύμνησε την επαναστατική Ρωσία του Λένιν, γράφοντας το 1922 τους «Σκλάβους στα δεσμά τους».
Εκεί, αποκαλύπτοντας την ταξική ουσία των ανθρώπινων σχέσεων και υμνώντας την κοινωνική επανάσταση, την «εξαίσια βία» της, χαιρέτιζε το άνοιγμα του νέου δρόμου κοινωνικής οργάνωσης στη Ρωσία του Λένιν. Κηρύσσοντας δυνατά το «Ευαγγέλιο της καινούργιας αγάπης» ενός κόσμου «λευτερωμένου από την τυραννία του πλούτου», εκθείαζε το «όνειρο της λευτεριάς», ευχόταν μια «τρικυμία δημιουργικής καταστροφής» εκ μέρους των καταπιεσμένων. Στηλίτευε τον «άδοξο δρόμο της υποταγής», χειροκροτούσε τον «κόσμο που εγεννούσε η ανάγκη των πραγμάτων», «το σηκωμό και την επανάσταση», τη «νέα πίστη», την «ανώτερη ανθρωπότητα» που επιχειρούσαν στη Ρωσία. Θεωρούσε αναπόφευκτη την «εποχή αδελφοσύνης» και τη νίκη της Επανάστασης που «θα καθαρίσει τον τόπο». Όσο κι αν στάθμιζε τις δυσκολίες του εγχειρήματος και ίσως και τα ενδεχόμενα πισωγυρίσματα της Ιστορίας, χαιρέτιζε την προοπτική «να γνωρίσει ο λαός τη δύναμή του», δήλωνε ότι «δεν υπάρχει δρόμος άλλος» από την κοινωνική Επανάσταση, σάλπιζε «νικητήριο λευτεριάς», καθώς «μια νέα πίστη οδηγούσε το ανθρώπινο γένος μέσα από αγώνες βαριούς και δύσκολους».
Όλα αυτά αποτελούν μόνο μακρινό παρελθόν, χωρίς αξία για το παρόν και το μέλλον; Αυτό θα πουν ίσως κάποιοι, θυμίζοντας την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και τον θρίαμβο του καπιταλισμού διεθνώς.
Μπορούμε όμως να παραβλέπουμε αβασάνιστα το γεγονός ότι με τον Λένιν ο δρόμος χαράχτηκε; Επίσης, μπορούμε να παραβλέπουμε το γεγονός ότι αρκετοί σύγχρονοι υποστηρικτές των βασικών ιδεών του Λένιν δείχνουν έτοιμοι να το κάνουν καλύτερα την επόμενη φορά;
Αξίζει, νομίζουμε, να θυμίσουμε ακόμη μερικά από τα στερνά λόγια ενός Κερκυραίου κομμουνιστή που το όνομά του έχει δοθεί σε πλατεία στην πόλη μας. Εννοούμε τον Τηλέμαχο Ρούση που χάσαμε το 2001, δηλαδή μετά την πτώση της κοινωνίας που ο Λένιν θεμελίωσε. Να τι είχε επισημάνει μετά την παλινόρθωση του καπιταλισμού στη Ρωσία: «Τα ιδανικά που πίστεψαν εκατομμύρια άνθρωποι και που πάνω σ’ αυτά στήθηκε η προσπάθεια για τη δημιουργία του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στον κόσμο, δεν τελεσφόρησαν στην εποχή μας. Η φιλοσοφία όμως μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση, εκείνο το μισοχαμένο όνειρο που όλο ξαναζωντανεύει και το όραμα της Παγκόσμιας Ειρήνης και Αδελφοσύνης, εξακολουθούν να φλογίζουν τις καρδιές εκατομμυρίων ανθρώπων». Ας κλείσουμε με κάποια άλλα εξίσου εύστοχα λόγια εγγονής του γιατρού από τον Σπαρτύλα Στέφανου Γισδάκη που τόσο είχε συγκλονιστεί από το κοφτερό μυαλό και την ανθρωπιά και τις ιδέες του Ρώσου επαναστάτη:
«Το “κοινωνικό αγαθό” δεν σταματά με τον βιολογικό θάνατο του υποστηρικτή του, αλλά αντίθετα ενδυναμώνεται και έτσι επιστρέφει πολλαπλασιασμένο στις κοινωνίες». Είναι λόγια με τα οποία η Ευδοκία Γισδάκη το 2011 είχε προλογίσει την έκδοση «Σοσιαλιστικός Όμιλος Κέρκυρας».
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΑΡΟΥΝΙΑΤΗΣ
