Η Κέρκυρα έζησε στον βράχο του μαρτυρικού Λαζαρέτου την περασμένη εβδομάδα, σαν σήμερα Κυριακή, μιαν από τις πιο φωτεινές και συγκλονιστικές στιγμές της σύγχρονης ιστορίας της.

Μόνον ίσως ο παρακάτω λιτός στίχος του Διονύσιου Σολωμού, αν τον συνδέσουμε στην περίπτωσή μας με την αθανασία των εκτελεσμένων αγωνιστών και της φλόγας τους για το δίκιο και τη ζωή, μπορεί να εκφράσει καίρια και να συνοψίσει εκείνη τη μεγαλειώδη εκδήλωση: «Φλόγα ακοίμητην σας βρέχω»!

Αυτό σηματοδότησε άλλωστε η εγκατάσταση του τιμητικού Μνημείου. Η αγωνιστική φλόγα μένει ζωντανή, δροσερή.

Δάκρυσε και ο ουρανός, μαζί με το πλήθος λαού, ραίνοντας για λίγα λεπτά τα 72 στρέμματα γης του πιο ιερού ελληνικού βράχου με βρόχινα δάκρυα, προτού τον φωτίσει πάλι με λαμπρές ακτίνες του ήλιου, για να μπορέσει ο κορυφαίος Κερκυραίος ερμηνευτής των ημερών μας, Βασίλης Γισδάκης, να ολοκληρώσει με μοναδικό ηχόχρωμα ό,τι είχε σχεδιαστεί.

Είμαστε περήφανοι που βρεθήκαμε εκεί και που αποτελούμε μονάδα του κερκυραϊκού λαού. Καθώς και για το ότι βιώσαμε εκείνο το κυριακάτικο πρωινό στον τόπο μας το ήθος, την αξιοπιστία, την ανιδιοτέλεια, τον αναντικατάστατο ευεργετικό ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, ως γνήσιου κόμματος της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων που ενώ μοχθεί με όσες δυνάμεις διαθέτει κάθε μέρα και ώρα ακόμη για να αποσπαστεί οτιδήποτε μπορεί να κάνει προσωρινά κάπως καλύτερη τη ζωή, δεν συνθηκολογεί με την απανθρωπιά, αναδεικνύει την Ιστορία και τον Πολιτισμό και διακηρύσσει όλο και πιο στεντόρεια την ετοιμότητά του, όταν ο λαός το θελήσει, να ηγηθεί μιας νέας Ελλάδας, με σοσιαλιστική την κοινωνική, την πολιτική και την οικονομική οργάνωση της ζωής μας.

Υπερήφανοι για τον τόπο μας, γιατί το ετερόκλητο -μοναδικό στα χρονικά σε μέγεθος και εκλογική προτίμηση ίσαμε τώρα- πλήθος του λαού του νησιού που συνέρρευσε υπό αντίξοες καιρικές συνθήκες και προβλέψεις σ’ αυτή τη μικρή κουκίδα γης του Ιονίου Πελάγους την Κυριακή 26 Οκτώβρη 2025, αποδεικνύει περίτρανα ότι η αλλοτρίωση που φέρνει το καπιταλιστικό σύστημα, καθώς σαπίζει όλο και περισσότερο, δεν έχει απαλλοτριώσει τη συλλογική συνείδηση του τόπου, ούτε τον πάγιο σε βάθος αιώνων βαθύτατα ανθρωπιστικό και αγωνιστικό κερκυραϊκό – επτανησιακό πολιτισμό. Παρόλο που εκείνος που καλούσε τον κόσμο ήταν ευθέως το ίδιο το ΚΚΕ και μάλιστα όχι η κερκυραϊκή Οργάνωσή του, αλλά η ίδια η Κεντρική Επιτροπή του σε ένδειξη της συλλογικής έκφρασης σεβασμού και τιμής του εν λόγω Κόμματος στον ιερό κερκυραϊκό τόπο, η λαϊκή ανταπόκριση ήταν εντυπωσιακά ευρύτατη. Δεν πιστεύαμε στα μάτια μας βλέποντας εκείνες τις ώρες στο Λαζαρέτο αμέτρητους συμπολίτες μας που δεν θεωρούσαμε πιθανό το να είναι εκεί και να νιώθουν άνετα ανάμεσα και πλάι σε Κόκκινες Σημαίες, να τιμούν και αυτοί με θέρμη, ενωτικά, το μεγάλο γεγονός.

Ήταν πρωτοφανής για τα τελευταία χρόνια, νομίζουμε, η συσπείρωση λαού και νεολαίας της Κέρκυρας, όπως εκδηλώθηκε στον βράχο αυτό, για το Μνημείο του Λαζαρέτου. Ενδεικτική, πιστεύουμε, της ακτινοβολίας του Λαζαρέτου, όσο και της αξιοπιστίας του ΚΚΕ.

Ξεπεράστηκε από την κοσμοσυρροή και κάθε πρόνοια για την προσέλευση και τη μεταφορά στη νησίδα. Μπορεί ο καθένας να φανταστεί το μέγεθος του επιπλέον πλήθους αν οι καιρικές προβλέψεις δεν ήταν αποτρεπτικές και σχεδόν απαγορευτικές για την ομαλή διεξαγωγή της εκδήλωσης εκείνες τις ώρες· ακόμη κι έτσι το νησάκι «βούλιαξε» από τους προσκυνητές!

Λέει πάρα πολλά ακόμη, κατά τη γνώμη μας, για τη δύναμη που εκπέμπει το Λαζαρέτο και το βαθύτερο πολιτικό – πολιτιστικό επίπεδο του λαού της Κέρκυρας, το ότι τον Γενικό Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ υποδέχθηκαν και κατευόδωσαν στο λιμάνι της πόλης για την τελετή των αποκαλυπτηρίων του Μνημείου ο δήμαρχος του κεντρικού Δήμου και ο περιφερειάρχης Ιονίων Νήσων.

Η τιμητική επιγραφή εξάλλου που συνοδεύει το Μνημείο στη νησίδα, το οποίο προσέφερε με δικές του δαπάνες το ΚΚΕ, αποτελεί άλλη μία απόδειξη του ξεχωριστού πολιτικού ήθους αυτού του Κόμματος. Όλοι γνωρίζουμε -παρόλο που κάποιοι κάνουν ό,τι μπορούν για να το κρύβουν ασεβώντας προς την ιστορική αλήθεια και τους νεκρούς- ότι οι 112 γνωστοί με τα ονοματεπώνυμά τους εκτελεσμένοι εκεί τα μεταπολεμικά χρόνια αγωνιστές της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και οι δεκάδες ακόμη άγνωστοι συναγωνιστές τους, που επίσης είχαν εκεί την ίδια τραγική τύχη και παραμένουν ακόμη ανώνυμοι, οδηγήθηκαν από τις φυλακές της Κέρκυρας στη νησίδα και τουφεκίστηκαν για έναν και μοναδικό λόγο: επειδή αρνήθηκαν να αποκηρύξουν το ΚΚΕ.

Θα είχε κάθε λόγο και δικαίωμα το ΚΚΕ να επισημαίνει υπερήφανα στην τιμητική επιγραφή, με κάποιον τρόπο, ακριβώς αυτό το γεγονός, τα πολιτικά χαρακτηριστικά του. Τιμώντας πιστεύουμε με τον καλύτερο τρόπο πρώτα-πρώτα εκείνους, έλαβε υπόψη του ταιριαστά όλη τη μαρτυρική ιστορία του Λαζαρέτου. Αναφέρει η επιγραφή τιμής και μνήμης στη βάση του Μνημείου, με τη χρονική σήμανση Οκτώβρης 2025 και την υπογραφή ΚΕ ΚΚΕ:

ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΔΟΞΑ ΣΤΟΥΣ ΑΛΥΓΙΣΤΟΥΣ
ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΚΙΟ ΚΑΙ ΤΗ ΖΩΗ

Ο ίδιος ο επικεφαλής του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, στην πολιτική και ιστορική για τον τόπο ομιλία του στη νησίδα, με τον ουρανό να δακρύζει θαρρείς για ό,τι έχει δει να συμβαίνει σ’ αυτό το μικροσκοπικό νησάκι στο διάβα του χρόνου, αναφέρθηκε ευρύτερα στο Λαζαρέτο και την ιστορία του. Επίσης, για τους εκτελεσμένους αγωνιστές των μεταπολεμικών χρόνων εισέφερε πληθώρα άγνωστων στοιχείων και με λόγια τιμητικά για την Κέρκυρα και τα Επτάνησα σημείωσε, μεταξύ άλλων: «Τιμάμε τους νεκρούς μας. Γονατίζουμε ευλαβικά μπροστά τους και σηκώνουμε τη σημαία ψηλά, συνεχίζοντας τον αγώνα τους. Θα φέρουμε στο φως όλη την αλήθεια [και] για τις άδικες δίκες τους, όπως και τον αντιστασιακό ηρωισμό τους. Το οφείλουμε στους ίδιους, στον ελληνικό λαό, στον λαό της Κέρκυρας, με τον οποίο επίσης μοιραζόμαστε την τιμή ότι ήταν άξιοι πολιτικοί γιοι και υποστηρικτές του Κόμματός μας, των δικαίων του λαού (…) Βροντοφωνάζουμε τα λόγια τους, καθώς βάδιζαν προς το εκτελεστικό απόσπασμα: – Ζήτω ο ελληνικός λαός! – Ζήτω το ΕΑΜ! – Ζήτω το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας! (…) Το ΚΚΕ δεν τιμά τους εκτελεσμένους για να τους φυλακίσει στο παρελθόν, αλλά γιατί χάρη και στη δική τους στάση, υπάρχει σήμερα ένα Κόμμα που δεν υπέγραψε “δήλωση μετάνοιας” στον ιμπεριαλισμό. Συνεχίζει να παλεύει για την κοινωνική απελευθέρωση, πιο ώριμο και πιο έμπειρο, με πολύτιμη παρακαταθήκη τις θυσίες των προηγούμενων γενιών. Είναι αποφασισμένο και μπορεί, μαζί με την εργατική τάξη και τον λαό, να το πάει μέχρι τέλους (…) Το Μνημείο του Λαζαρέτου στέκει περήφανο στον ιερό βράχο! (…) Ως κορυφαίο μνημείο της Αντίστασης και του Αγώνα του λαού της Κέρκυρας, της Επτανήσου, όλης της Ελλάδας, ενάντια στην κοινωνική αδικία (…) Αθάνατοι! Δεν θα σας ξεχάσουμε ποτέ!».

Ξεχωρίσαμε ένα ευρηματικό σύνθημα του πλήθους, κυρίως από νέους και νέες που βρέθηκαν μάλλον για πρώτη φορά στο νησάκι και άπλωσαν σαν χείμαρρο ένα αισιόδοξο σύνθημα της Νεολαίας του ΚΚΕ: «Απ’ το Λαζαρέτο στην αθανασία, στα χνάρια των ηρώων θα γράψουμε Ιστορία».

Η νέα γενιά -μην ξεχνάμε- είναι άλλωστε ο κύριος αποδέκτης και κληρονόμος του Μνημείου, αφού εκείνοι που εκτελέστηκαν στη νησίδα τα μεταπολεμικά χρόνια ήταν στην πλειονότητά τους νέοι σε ηλικία. Κι εκείνα που λαχταρούσαν δεν ήταν άλλα από αυτά που και σήμερα είναι τα ζητούμενα της νέας γενιάς. Αυτό που εκείνοι αρνήθηκαν να αποκηρύξουν και να απαρνηθούν, μαζί με το ΚΚΕ, σε τελική ανάλυση ήταν τα δικαιώματα, το δίκιο της ελληνικής νεολαίας και του ελληνικού λαού. Αυτά υπερασπίστηκαν στο πρόσωπο του ΚΚΕ.

Η όλη εκδήλωση, μια πραγματικά αξέχαστη εμπειρία, «έδεσε» αρμονικά με δύο, κυρίως, πολιτιστικά γεγονότα, στα οποία αξίζουν, κατά τη γνώμη μας, ορισμένες επισημάνσεις:

Το πρώτο ήταν ένας εκπληκτικός σε έμπνευση και απόδοση θεατρικός μονόλογος, βασισμένος στο έργο «Πέρα από τον ίσκιο των κυπαρισσιών» του Γ. Ρίτσου, σε διασκευή της Ρούλας Καρδάμη. Με την Χάρις Αλατζά στον ρόλο και τη συμμετοχή τμήματος της Γυναικείας Χορωδίας Κέρκυρας σε μοιρολόι του Αλέξανδρου Κουμπλή (τη διδασκαλία είχε η Δήμητρα Καλογεροπούλου και την επιμέλεια κίνησης η Μέλπω Καρδάμη). Ήταν μία ακόμη απόδειξη της υψηλής ποιοτικής στάθμης του κερκυραϊκού πολιτιστικού δυναμικού.

Το δεύτερο -που για χάρη του έκαναν ανάπαυλα τα φλογερά δάκρυα του ουρανού- ήταν η κορύφωση. Με τη ζεστή φωνή του Βασίλη Γισδάκη να ξεσηκώνει το κοινό σε γνήσια αγωνιστική ανάταση, ερμηνεύοντας αγαπημένα τραγούδια των μεγάλων συνθετών Μίκη Θεοδωράκη, Μάνου Χατζιδάκι, Θάνου Μικρούτσικου, Νότη Μαυρουδή και άλλων δημιουργών. Ξεχώρισε, μάλλον, ένα γραμμένο στις φυλακές της Κέρκυρας από τον αγωνιστή ποιητή Φώτη Αγγουλέ, όπως θύμισε ο ίδιος ο ερμηνευτής: το τραγούδι «Μην καρτεράτε να λυγίσουμε». Τον συνόδευαν επάξια στους μελωδικούς ήχους οι Παναγιώτης Κελάνδριας (κιθάρα), Γιάννης Κουτάγιαρ (κοντραμπάσο), Απόστολος Βαλσαμάς (μπουζούκι) και Νίκος Μεταλληνός (κρουστά). Ήταν ένα θαυμαστό μουσικό σύνολο άξιο να συνεχίσει να προσφέρει στο νησί μαγικές στιγμές. Ο Β. Γισδάκης τραγούδησε για το Λαζαρέτο με την ψυχή του, χαρίζοντας πραγματικά μοναδικές στιγμές.

Οι εναλλαγές των καιρικών συνθηκών, είναι αλήθεια, έκαναν ακόμα πιο συναρπαστική την ιστορική εκδήλωση αποκαλυπτηρίων του Μνημείου του Λαζαρέτου, με την οποία εκπληρώθηκε επάξια από το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, όπως ακριβώς το είχε εξαγγείλει το 2021, ένα πάγιο και ανεκπλήρωτο από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 αίτημα του Δήμου Κερκυραίων προς τις κρατικές αρχές. Η πρόσφατη ομόφωνη αποδοχή του Μνημείου από το δημοτικό συμβούλιο του κεντρικού Δήμου Κέρκυρας, ο οποίος μετά από πολύχρονες προσπάθειες αποτελεί εδώ και λίγους μήνες τον ιδιοκτήτη της νησίδας, οπωσδήποτε αντανακλά την ευρεία λαϊκή ανταπόκριση στην πρωτοβουλία του κόμματος των Ελλήνων κομμουνιστών και τον σχεδόν καθολικό σεβασμό σε όσα αντιπροσωπεύει το Λαζαρέτο. Έπεσαν άλλωστε στο κενό τα κάθε λογής διαδικτυακά, κυρίως, ακροδεξιού και φασιστικού χαρακτήρα, ασεβή αντικομμουνιστικά φληναφήματα της προηγούμενης περιόδου για το Λαζαρέτο.

Αν και μένει ακόμη να γίνουν πολλά για την ανάδειξη του Ιστορικού Τόπου, όπως πριν απ’ όλα ίσως η υλοποίηση της χρηματοδότησης έργου δημιουργίας προβλήτας στη νησίδα σύμφωνα με όσα δήλωσε τις παραμονές της εκδήλωσης ο περιφερειάρχης Ιονίων Νήσων, καθώς και άλλα ζητήματα που ο ηγέτης του ΚΚΕ επισήμανε στην ομιλία του ή και συζήτησε με τον δήμαρχο Κεντρικής Κέρκυρας, ένα ακόμη μεγάλο βήμα έγινε. Δεν αμφιβάλλουμε ότι θα υπάρξει η ανάλογη συνέχεια, ιδιαιτέρως και για την πλευρά της λειτουργίας φασιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης εκατοντάδων Επτανησίων και άλλων Ελλήνων αντιστασιακών αιχμαλώτων στη νησίδα, κατά την ιταλική κατοχή του νησιού, το 1943. Μάλλον «μπήκε το νερό στο αυλάκι» πια. Μοιάζει πιο πιθανό από ποτέ μέσα σε λίγα χρόνια να γίνουν από την πλευρά τοπικών φορέων στο Λαζαρέτο και για όλες τις πλευρές της ιστορίας της νησίδας περισσότερα από όσα έγιναν επί δεκαετίες.

Κλείνοντας αυτές τις γραμμές για το ιστορικό για την Κέρκυρα γεγονός της 26ης Οκτώβρη 2025, που συνέπεσε με την προετοιμασία των εκδηλώσεων του «Πρωτοκύριακου» του Νοέμβρη για τον αντιστασιακό σηκωμό της κερκυραϊκής νεολαίας τον Νοέμβρη του 1941, δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε και να μην χαιρετήσουμε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον και την αγάπη που εκδηλώνει για την Κέρκυρα ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας. Απόδειξη αυτών, πιστεύουμε, είναι και οι επισκέψεις και συναντήσεις που είχε στο νησί με διάφορους φορείς ιστορικής μνήμης, κυρίως, στη διάρκεια της τετραήμερης περίπου παραμονής του στο νησί, καθώς και το σύνολο των καίριων τοποθετήσεών του για θέματα που βασανίζουν σήμερα τον λαό του τόπου μας. Δεν είναι λίγες οι φορές, άλλωστε, που ο ίδιος προσωπικά έχει αναδείξει στη Βουλή τρέχοντα θέματα της Κέρκυρας και άλλα της ιστορίας της.

Γνωρίζουμε βέβαια όλοι, λίγο-πολύ, το ιστορικό βάθος των δεσμών του Κόμματός του με την Κέρκυρα, η σοσιαλιστική οργάνωση της οποίας το 1918 αποτέλεσε ένα από τα ιδρυτικά του μέλη. Έχει γίνει επίσης ευρέως γνωστό πια ότι η πρώτη ελληνική μαχητική εφημερίδα με τον τίτλο «Ριζοσπάστης» είχε κυκλοφορήσει στην Κέρκυρα το 1850. Στο Λεύκωμα του ΚΚΕ για τα 100 χρόνια του, το 2018, σημειωνόταν ότι στην Κέρκυρα, το 1860, είχε διατυπωθεί η πρώτη γνωστή στον ελληνικό χώρο ευμενής κριτική για την προοπτική μιας σοσιαλιστικής – κομμουνιστικής κοινωνίας. Προφανώς, δεν είναι διόλου άσχετο με την Ιστορία του τόπου και όσα αυτός έχει βιώσει το γεγονός ότι το εκλογικό ποσοστό του ΚΚΕ στον νομό μας υπερβαίνει κατά πολύ το μέσο εκλογικό ποσοστό του στο σύνολο της χώρας.

Πέραν αυτών, όμως, δύσκολα μπορεί να ξεχάσει κανείς τα γενναιόδωρα εγκάρδια λόγια και αισθήματα ευγνωμοσύνης που εξέφρασε ο κ. Κουτσούμπας προς τον κερκυραϊκό λαό το 2021 σε ομιλία του στο Λαζαρέτο, για την υποστήριξη που με κάθε δυνατό τρόπο προσέφερε ο λαός του νησιού σε αμέτρητους αγωνιστές και κορυφαία στελέχη του ΚΚΕ, που είχαν φυλακιστεί σε διάφορες περιόδους στις φυλακές της Κέρκυρας.

Είναι γεγονός ότι στη διάρκεια της επίσκεψής του στο νησί μας έτυχε παντού, όπου βρέθηκε, ιδιαιτέρως θερμής και εντυπωσιακής υποδοχής.

Το Μνημείο του Λαζαρέτου αποτελεί, αναμφίβολα, άλλη μία επιβεβαίωση των ακατάλυτων δεσμών του ΚΚΕ με την Κέρκυρα. Η αγωνιστική φλόγα του Λαζαρέτου για τη ζωή και το δίκιο είναι άλλωστε ακοίμητη.

Ο ιερός βράχος έχει πια το Μνημείο του, όπως ταιριάζει σε έναν ηρωικό και μαρτυρικό Ιστορικό Τόπο, άμεσα συνυφασμένο με βάσανα και αίμα προγόνων μας, με καταπίεση, με εγκλήματα εις βάρος του λαού.

Ευχαριστούμε ΚΚΕ, ευχαριστούμε Δημήτρη Κουτσούμπα!

XΡΗΣΤΟΣ ΚΟΡΦΙΑΤΗΣ