Την 1η Νοεμβρίου 1940 η Κέρκυρα βομβαρδιζόταν ανηλεώς από την ιταλική αεροπορία, καθώς ο Μεγάλος ιμπεριαλιστικός Πόλεμος μαινόταν και ο ελληνικός Στρατός μαχόταν εναντίον των επιτιθέμενων Ιταλών στο Μέτωπο της Αλβανίας. Το καθεστώς του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά, παρόλο που η Κέρκυρα θεωρούνταν βέβαιος ιταλικός στόχος από τους πρώτους, την είχε αφήσει ανυπεράσπιστη στις αεροπορικές επιδρομές του Μουσολίνι.
Δεν υπήρχε στο νησί ούτε ένα αντιαεροπορικό όπλο της προκοπής.
Αλλά ο πιο απαίσιος ιταλικός βομβαρδισμός της Κέρκυρας, από τους συνεχόμενους που ακολούθησαν, ήταν ο 23ος στη σειρά. Εξαπολύθηκε εναντίον των πατεράδων και των παππούδων μας 55 μέρες αργότερα: Ανήμερα τα Χριστούγεννα του 1940!
Λόγω του κύματος των προηγούμενων βομβαρδισμών, πολλοί -οι περισσότεροι ίσως- κάτοικοι της πόλης είχαν αφήσει τα σπίτια τους και είχαν εγκατασταθεί σε κατοικίες συγγενών και φίλων στην ύπαιθρο. Ήταν όμως και πάλι χιλιάδες όσοι είχαν παραμείνει ή είχαν επανέλθει εκείνες τις ημέρες στην πόλη. Στο άκουσμα των σειρήνων κατέφευγαν συχνά σε πρόχειρα καταφύγια. Εκείνη τη χριστουγεννιάτικη ημέρα, όπως είναι φυσικό, γιόρταζαν όσο μπορούσαν με συγγενείς και φίλους, καθώς δεν φαντάζονταν πως οι Ιταλοί θα βομβάρδιζαν ανήμερα Χριστούγεννα. Αυτό συνέβη λίγο μετά το μεσημέρι, προφανώς μόνο για τρομοκρατικούς λόγους, όταν στον ουρανό της πόλης έκαναν την εμφάνισή τους τρία βομβαρδιστικά, πλήττοντας το κέντρο της και την παραλιακή ζώνη της.
Στο πιο θανατηφόρο περιστατικό, κάποιες βόμβες «τρύπησαν» υπόγειο καταφύγιο, σκοτώνοντας δεκαοκτώ άτομα και τραυματίζοντας περισσότερα. Παράλληλα, ένα σωρό σπίτια έγιναν σωρός ερειπίων, πλάι σε ήδη αμέτρητα ερείπια. Η φασιστική μανία, που θα τελεσφορούσε στις 28 Απριλίου 1941 με την παράδοση της Κέρκυρας από τον -κατοπινό κορυφαίο πολιτικό και αρχηγό της Νέας Δημοκρατίας- τότε νομάρχη του νησιού Ευάγγελο Αβέρωφ, έδειχνε ανήμερα των Χριστουγέννων το τελείως αποκρουστικό της πρόσωπο, όλη την απανθρωπιά και παλιανθρωπιά της.
Ανακοίνωσε το υπουργείο Δημόσιας Ασφάλειας του Μεταξά, στην Αθήνα, την επομένη του χριστουγεννιάτικου βομβαρδισμού του νησιού:
«Κατά την χθεσινήν ημέραν των Χριστουγέννων η ιταλική αεροπορία εβομβάρδισε πάλιν την πόλιν της Κερκύρας με θύματα 15 νεκρούς και υπέρ τους τριάντα τραυματίας, εκ των οποίων τα περισσότερα γυναικόπαιδα. Είναι ο 23ος από της ενάρξεως του πολέμου βομβαρδισμός της πόλεως Κερκύρας, η οποία κατά τας διεθνείς συμβάσεις είναι ανοχύρωτος και εις την οποίαν ουδείς στρατιωτικός στόχος υπάρχει, αι δε ιταλικαί στρατιωτικαί επιδρομαί στρέφονται εκ του ασφαλούς και εξ ολοκλήρου κατά του αμάχου πληθυσμού. Ομοίως κατά την χθεσινήν ημέραν εβομβαρδίσθη και η Λευκάς, άνευ θυμάτων ή ζημιών».
Οι βομβαρδισμοί της Κέρκυρας από τον ιταλικό φασισμό κράτησαν μάλλον έως τις 3 Μαρτίου 1941, δηλαδή επί 120 περίπου ημέρες. Σύμφωνα με τον Κερκυραίο δημοσιογράφο και ιστοριογράφο Κώστα Δαφνή, ανήλθαν συνολικά σε 127.
Ο αριθμός των θυμάτων εκείνων των ιταλικών βομβαρδισμών δεν έχει καταγραφεί σε κάποιο από τα βιβλία που έχουν εκδοθεί για τα γεγονότα του Μεγάλου Πολέμου στην Κέρκυρα, όπως είναι τα «Χρόνια Πολέμου και Κατοχής, Κέρκυρα 1940-1944» του Κ. Δαφνή. Σώζεται, ωστόσο, σχετικός πίνακας σε εφημερίδα του ΕΑΜ Κέρκυρας. Το δημοσίευμα με τα συγκεκριμένα στοιχεία για τον αριθμό των νεκρών και τραυματιών που προκάλεσαν οι ιταλικοί βομβαρδισμοί, καταχωρήθηκε στο 58ο φύλλο της εφημερίδας «Η Φωνή του Λαού» του τοπικού ΕΑΜ στις 18 Σεπτεμβρίου 1945. Σύμφωνα με αυτό, που έφερε τον τίτλο «Στο βωμό της λευτεριάς» και προφανώς ανταποκρινόταν σε επίσημα στοιχεία, από τις ιταλικές βόμβες είχαν χάσει τη ζωή τους 120 πρόγονοί μας. Είκοσι ένας υπολογίζεται ότι ήταν οι νεκροί του βομβαρδισμού την ημέρα των Χριστουγέννων του 1940.
Οι 106 από αυτούς ζούσαν στην πόλη και οι υπόλοιποι 14 στην ύπαιθρο του νησιού. Τα συνολικά θύματα από τις βόμβες του Μουσολίνι ανέρχονταν σε 223, μαζί με τους τραυματίες. Στην πόλη είχαν τραυματιστεί 87 και άλλοι 16 στην ύπαιθρο.
Ανέφερε το δημοσίευμα:
«Δημοσιεύουμε παρακάτω κατάλογο των πρώτων θυμάτων της φασιστικής βίας και αγριότητας στο νησί μας. Η θυσία των μαρτύρων αυτών δεν πήγε χαμένη. Ο διεθνής φασισμός και πρώτα - πρώτα ο ντόπιος χτυπήθηκε αλύπητα.
»Η ανθρώπινη λευτεριά και ηθική, που τα καταρράκωσε η χτηνωδία του παγκόσμιου φασισμού, γνωρίζουν σιγά - σιγά την οριστική τους χαραυγή.
»Ο σεβασμός και η αιώνια ευγνωμοσύνη προς τα θύματα για τη λύση του πανανθρώπινου δράματος εκδηλώνεται αμέριστη και η θυσία τους μπρος στο βωμό της λευτεριάς παραμένει το ιερώτερο σύμβολο της φυλής».
Οι 223 νεκροί και τραυματίες, εξηγούσε, ήταν θύματα των ιταλικών βομβών «από 1–11–40 ως την 3–3–41».
Λόγια για αποστολή τροφίμων και άλλων ειδών για βοήθεια στον λαό και δοξολογία με δέηση στην Αθήνα για τον βομβαρδιζόμενο λαό του ανοχύρωτου νησιού, μαζί με επίκληση της διεθνούς συνθήκης του 1863 που καθ' υπαγόρευση των Άγγλων απαιτούσε να μένει ουσιαστικά αποστρατικοποιημένη η Κέρκυρα, ήταν η απάντηση του Μεταξά στα τέλη του 1940, ενώ οι αξιωματούχοι του στο νησί από την αρχή των βομβαρδισμών είχαν απομονωθεί σε επαύλεις και είχαν παρατήσει τον λαό στην τύχη του. Αργότερα, ο επισήμως από τις 30 Μαρτίου 1941 στρατιωτικός διοικητής στην Κέρκυρα και «εκλεκτός» της μεταξικής κλίκας, Δημήτριος Πολύζος, που λίγες εβδομάδες αργότερα έγινε υπουργός της προδοτικής κυβέρνησης Γεώργιου Τσολάκογλου και μετά τον πόλεμο καταδικάστηκε σε φυλάκιση για συστηματική διευκόλυνση των κατακτητών της χώρας, έψαχνε για... γερμανική σημαία, επικαλούμενος τον κίνδυνο εξιταλισμού του νησιού! Με το που βρήκε, δεν ντράπηκε, με την υποστήριξη ισχυρών τμημάτων της τοπικής άρχουσας τάξης, να την αναρτήσει στο Παλαιό Φρούριο της άδειας ακόμη από κατακτητές Κέρκυρας!
Στις αρχές του 1941 το ακόμα κυρίαρχο μεταξικό καθεστώς του θανόντα στις 29 Ιανουαρίου 1941 δικτάτορα Μεταξά, με πρωθυπουργό πια τον υπουργό της δικτατορίας Αλέξανδρο Κορυζή, τοποθέτησε στη θέση του νομάρχη Κέρκυρας τον Ευάγγελο Αβέρωφ, που ανέλαβε τα καθήκοντά του στο νησί στις 21 Μαρτίου 1941. Ο πανταχόθεν βαλλόμενος για εγκατάλειψη καθήκοντος προηγούμενος νομάρχης και υμνητής της μεταξικής δικτατορίας, Δημήτριος Θεοφανόπουλος, είχε υποβάλει την παραίτησή του στις 9 Δεκεμβρίου 1940, οπότε επικεφαλής της διοίκησης του νομού, προσωρινά, είχε αναλάβει ο αντισυνταγματάρχης ε.α. Ευστάθιος Διασάκος.
Για να επανέλθουμε στον βομβαρδισμό της πόλης της Κέρκυρας τα Χριστούγεννα του 1940, να τι ανέφερε για εκείνον ο Κώστας Δαφνής στο βιβλίο του «Χρόνια Πολέμου και Κατοχής, Κέρκυρα 1940-1944», σημειώνοντας ότι το πρωί της ίδιας ημέρας βρετανικά αεροπλάνα είχαν κάνει ρίψεις δεμάτων με τρόφιμα και ιματισμό για τον άμαχο πληθυσμό:
«Τον ενθουσιασμό όμως των Κερκυραίων δεν άργησε να διαδεχθή βαρύτατο πένθος. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, της μεγαλύτερης ημέρας της Χριστιανοσύνης, ιταλικά αεροπλάνα εβομβάρδισαν την παραλιακή ζώνη και το κέντρο της πόλεως. Ο απολογισμός των καταστροφών και των θυμάτων υπήρξε μεγάλος. Δεκάδες σπιτιών κατέρρευσαν από τις βόμβες, ενώ 21 νεκροί και 30 τραυματίες προστεθήκανε στον κατάλογο των κερκυραϊκών θυσιών στο Μολώχ του πολέμου. Τα περισσότερα θύματα τα βρήκε ο θάνατος ανυποψίαστα στο καταφύγιο του μεγάρου της Εθνικής Τραπέζης –τα σημερινά (σ.σ. παλαιά) δικαστήρια– που εθεωρείτο από τα ασφαλέστερα».
Ακολούθησαν άλλοι 104 βομβαρδισμοί έως τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου του 1941, αν όχι και αργότερα.
Στις 28 Απριλίου 1941, μία εβδομάδα μετά την πραξικοπηματική υπογραφή από τον διοικητή της Στρατιάς Ηπείρου και Μακεδονίας Γ. Τσολάκογλου της παράδοσης άνευ όρων της Ελλάδας στα γερμανικά ναζιστικά στρατεύματα ερήμην της κυβέρνησης που είχε καταφύγει στην Κρήτη, υπεγράφη στην Κέρκυρα υπό την απειλή νέων αεροπορικών βομβαρδισμών, με πρωτόκολλο που εξ όσων γνωρίζουμε δεν έχει δει ακόμη το φως της δημοσιότητας μολονότι το περιεχόμενό του έχει αναφερθεί ως δεδομένο, πολιτική παράδοση της Κέρκυρας σε αξιωματούχο της Αεροπορίας του ιταλικού φασισμού.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΑΡΟΥΝΙΑΤΗΣ
