Επιτρέπεται άραγε σήμερα ή έχει απαγορευτεί το βάδισμα ή και η απόθεση λουλουδιών στην οδό Αγωνιστών Πολυτεχνείου μπροστά από το Παλαιό μας Φρούριο όπου την 21η Απριλίου η Χούντα μάζεψε μαζί με δεκάδες άλλους δημοκράτες και τον 86χρονο Νίκο Βαρότση και την πενηντάχρονη εργάτρια Γιολάντα Σκέμπρη;
Επιτρέπεται να πλησιάσουμε πάνω από τρεις το μνημείο για τον Κώστα Γεωργάκη μας και ν’ αφήσουμ’ εκεί πάρα πολλά περισσότερα από τρία λουλούδια στο κέντρο της πόλης μας;
Επιτρέπεται να περάσουμε τέσσερις μαζί από τους δρόμους Γιάννη Δραγονέτη και Γεράσιμου Πρίφτη ή να σταθούμε γύρω από την προτομή του Σπύρου Πλασκοβίτη;
Επιτρέπεται απ’ τη μάσκα μας να φωνάξουμε «Τιμή και δόξα στους αγωνιστές εναντίον της Χούντας μέσα κι έξω απ’ το Πολυτεχνείο» ή δικαιούμαστε μόνο να ψιθυρίζουμε;
Επιτρέπονται κι αυτό κι άλλα πολλά, σαν ν’ ακούμε, προς τιμήν του Πολυτεχνείου και του αντιφασιστικού αγώνα, με τα κατάλληλα μέτρα προστασίας!
Σαν να τον ακούμε! Να υψώνει αυτά τα λόγια, τολμούμε να πούμε, από το μνήμα του. Ναι, αυτό θα διακήρυσσε, είμαστε βέβαιοι, ο γενναίος, ανυπόταχτος συμπατριώτης μας φυλακισμένος από τη Χούντα δικαστής Σπύρος Πλασκοβίτης (φωτο πάνω). Ο αείμνηστος αυτός κορυφαίος μεταπολεμικός πεζογράφος της Κέρκυρας και αριστερός σοσιαλιστής βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, στον οποίο αφιερώνουμε, με τη συγκατάθεσή σας ελπίζουμε, όλες αυτές τις γραμμές.
Ναι! Θα συνυπέγραφε αδίστακτα τη γενναία ανακοίνωση της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων. Αυτή που ξέρουμε για την απόλυτη αντισυνταγματικότητα της κυβερνητικής απαγόρευσης του εορτασμού της επετείου του Πολυτεχνείου με το επιχείρημα ότι, δήθεν, αυτοί που θέλουν να πάρουν μέρος δεν είναι ικανοί να προστατέψουν τους εαυτούς τους!
Θα συνυπέγραφε επίσης υποθέτουμε, χωρίς δεύτερη γνώμη, την ανάλογη δήλωση που ο Γιάννης Βαρουφάκης, ο Δημήτρης Κουτσούμπας και ο Αλέξης Τσίπρας, για να τους πούμε με αλφαβητική σειρά, υπέγραψαν και γρήγορα συνυπέγραψαν αμέτρητοι απλοί πολίτες και αγωνιστές. Μαζί μ’ εκείνες του Γιώργου Ανδριώτη, του Μίλτου Βασιλείου, του Διονύση Βιτουλαδίτη, της Θεοδώρας Βρυώνη, του Βασίλη Γισδάκη, του Βασίλη Καββαδία, του Γιώργου Κεντρωτή, της Αγγελίνας Κοντίνη, της Βάλιας Κουμπή, του Άγγελου Κουτάγιαρ, του Στέλιου Τσίλογλου, για ν’ αναφέρουμε χαρακτηριστικά ορισμένους απ’ τους πολλούς «επώνυμους» και «ανώνυμους» Κερκυραίους που έσπευσαν να τη συνυπογράψουν, θα ήταν και η δική του. Μαζί και μ’ αυτή του προέδρου της ένωσης των γιατρών του νοσοκομείου μας Μάνου Αντωνάκη.
Μαζί με τις αμέτρητες υπογραφές απλών ανθρώπων της Κέρκυρας και όλης της Ελλάδας, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίσαμε κι εκείνη της κόρης του Κερκυραίου φιλόλογου Περικλή Καλοδίκη που θρήνησε τον πρώτο νεκρό της Χούντας, σύζυγό της αγωνιστή δικηγόρο Νικηφόρο Μανδηλαρά. Άστραψε κι ανέβηκε πάλι στον εαυτό της, θα λέγαμε παραφράζοντας τον γνωστό σολωμικό στίχο, για την Άσπα Μανδηλαρά (φωτο πάνω). Ξαναξέχασε τα γεράματά της και ζήτησε να μπει και η δική της σημαντική υπογραφή η πολυαγαπημένη και σ’ ετούτα τα πατρογονικά της μέρη Άσπα, η ακατάβλητη ακόμη αγωνίστρια της σοσιαλιστικής – κομμουνιστικής δημοκρατίας Άσπα Μανδηλαρά. Η καλή φίλη με τη Μαρί Πρίφτη, κόρη του άλλοτε Κερκυραίου βουλευτή της ΕΔΑ Γεράσιμου Πρίφτη, ο οποίος βγήκε με λειψή όραση απ’ τα στρατόπεδα της Χούντας.
Εκεί, στο Πολυτεχνείο, ήταν και η Κέρκυρα, μαχόμενη για τις δημοκρατικές αξίες και τα δικαιώματα του λαού. Όπως από τις πρώτες ώρες της Χούντας των συνταγματαρχών του ’67 ήταν «παρούσα» στις τοπικές φυλακές της πόλης, στα αστυνομικά κρατητήρια των μεγάλων χωριών, στο Παλαιό Φρούριο του νησιού.
Ο ζωγράφος Σπύρος Κουρσάρης (φωτο πάνω) από το χωριό Καρουσάδες ήταν ένας μόνο, φυσικά, από τους Κερκυραίους αγωνιστές εκείνων των αξέχαστων ημερών του Νοεμβρίου του 1973. Ενδεικτικά αναφέρεται, γιατί η αξιοπρέπεια των αληθινών αγωνιστών της ζωής και του δίκιου δεν επιτρέπει προσωπικούς τόνους. Είχε συλληφθεί και νωρίτερα, τις αρχές του 1973, για να γνωρίσει τα μπουντρούμια της ΕΑΤ-ΕΣΑ.
Όπως νωρίτερα στα μπουντρούμια αυτά, στην οδό Μπουμπουλίνας, είχε βασανιστεί ο υποδειγματικά σεμνός βιβλιοτέχνης-εκδότης και ηθοποιός Φίλιππος Βλάχος (φωτο πάνω) από το χωριό Περίθεια.
Σε διπλανόν χώρο από ‘κείνον που ‘χε γνωρίσει στο πετσί του κι ο κάτοικος στο χωριό Κομπίτσι σήμερα γιατρός Δημήτρης Τσοπανίδης, ταγμένος στην εφημερίδα-σάλπιγγα της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας «Οδηγητής»
Όπως κι ο φρικτά βασανισμένος από τη σπείρα Θεοφιλογιαννάκου ξυλουργός Σταύρος Κωνσταντάς (φωτο πάνω) από το χωριό Αγραφοί, υποψήφιος βουλευτής της Ενωμένης Αριστεράς στην Κέρκυρα τα τέλη του 1974. Έγραφε και στίχους:
Φοιτητές κι εργάτες ενωμένοι
αντίσταση προβάλλουν σθεναρή.
Νομική και Πολυτεχνείο έχουν γίνει
μετερίζια για αγώνα και για λεύτερη ζωή.
Στη μνήμη πρέπει να μείνει, να χαραχτεί
τη χούντα τη φτιάξανε αυτοί.
Κεφάλαιο, Παλάτι και Αμερικανοί
για την Ελλάδα ξένοι και παρακατιανοί.
Σε ποιητική συλλογή του συμπεριέλαβε ποίημα με τον τίτλο «21 Απρίλη 1967» για τη δικτατορία των συνταγματαρχών και την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Με στίχους όπως αυτοί που διαβάσατε.
Ζει σήμερα από τους δεκάδες εκείνους Κερκυραίους δεσμώτες της Χούντας στη Γυάρο και τη Λέρο ή σε φυλακές ο Φίλης Κορωνάκης, που η μισή του ζωή, ας το πούμε εδώ, ήταν στις γραμμές του ΚΚΕ και όσο κι αν χώρισαν οι δρόμοι τους αυτό δεν βγήκε ολότελα απ’ την καρδιά του και αντιπάλεψε κάθε αντιδημοκρατική εκτροπή.
Ο πρόεδρος σήμερα του Συνδέσμου Φυλακισμένων κι Εξορισμένων επί Χούντας Σπύρος Χαλβατζής θυμάται με απέραντη αγάπη έναν Κερκυραίο με τον οποίο μοιραζόταν έναν στενό χώρο στη Γυάρο. Ήταν ο μυλεργάτης και έφηβος μέχρι τον θάνατό του Γιώργος Αλεξάκης (φωτο πάνω), δημοτικός σύμβουλος Κέρκυρας αργότερα.
Για όλους τους Κερκυραίους -και όχι μόνο- που εντός και εκτός του Πολυτεχνείου αγωνίστηκαν εναντίον της Χούντας, άλλος λίγο κι άλλος περισσότερο, όποια κι αν ήταν η κομματική τους προτίμηση, είναι φτιαγμένος ο υπέροχος πίνακας του Σπύρου Κουρσάρη για το Πολυτεχνείο, που είδατε στην αρχή αυτού του κειμένου. Παρουσιάστηκε σε ομαδική έκθεση με θέμα «Πολυτεχνείο – 40 χρόνια» στην αθηναϊκή γκαλερί «Χρυσόθεμις» στην Αθήνα το 2013. Σε όλους τους, είτε έχουν φύγει από τη ζωή όπως αρκετοί από αυτούς είτε όχι, αντιστοιχεί η έμπνευση.
Ελάχιστα πιο πολύ, ίσως, στον αγωνιστή-θρύλο του κομμουνιστικού κινήματος της Κέρκυρας Νίκο Βαρότση (πάνω η κλήση του στο Φρούριο).
Ενώ ήταν 86 ετών, την 21η Απριλίου 1967 οι τοποτηρητές της Χούντας κάλεσαν εγγράφως τον Νίκο Βαρότση (φωτο πάνω) να παρουσιαστεί στο Παλαιό Φρούριο με τροφή τριών ημερών, σκεύη φαγητού, παραπανίσια ρούχα και κουβέρτες ενόψει εγκλεισμού του και παραπομπής του σε Στρατοδικείο στα Ιωάννινα. Την ίδια ώρα συλλαμβανόταν ο γιός του Γιώργος Βαρότσης.
Ο Νίκος Μητσιάλης στο προάστιο Ανεμόμυλος θυμάται σαν χτες τις μεταγωγές των συλληφθέντων από τις μεσαιωνικές φυλακές της αγγλοκρατίας στο Φρούριο με προορισμό το ξερονήσι της Γυάρου εκείνη την Κυριακή των Βαΐων. Γινόταν η λιτανεία και πέρναγαν καμιόνια!
Τριάντα οχτώ όδευαν για τη Γυάρο…
Επέλεξαν αμέσως τόσους από ογδόντα που είχαν συλλάβει και κλείσει στις φυλακές της πόλης. Κομμουνιστές κυρίως, όχι μόνο όμως. Ανάμεσά τους μια γενναία πενηντάχρονη γυναίκα. Εργάτρια. Συνδικαλίστρια. Τη Γιολάντα Σκέμπρη (φωτο πάνω).
Μαζί τους ήταν κι ο Γραμματέας του Εργατικού Κέντρου Κέρκυρας το 1945 Γιώργος Τζήλιος (φωτο πάνω), εκλεγμένος στις συνθήκες της Κατοχής εθνοσύμβουλος στη «Βουλή του Βουνού» το 1944.
Κι ένας συνδικαλιστής των επαγγελματοβιοτεχνών που το μνήμα στον τάφο του στο δημοτικό νεκροταφείο της Γαρίτσας φέρει χαραγμένο, όπως το είχε ζητήσει, ένα σφυροδρέπανο. Νίκος Τρέκος (φωτο πάνω) το όνομά του. Καφεπώλης, πρόεδρος των συναδέλφων του.
Στη Γυάρο θα συναντούσαν, μαζί με άλλους συμπατριώτες τους πιασμένους στην Αθήνα, έναν άνθρωπο-δόξα της Εθνικής Αντίστασης. Τον μερικά χρόνια νωρίτερα βουλευτή του νησιού Γεράσιμο Πρίφτη (φωτο πάνω), αντιπρόεδρο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Αντιστασιακών. Όπως και τον υποψήφιο βουλευτή Γιάννη Δραγονέτη. Ο Γεράσιμος Πρίφτης, στη Λέρο αργότερα, με όλο και λιγότερη όραση δίδασκε στους κρατούμενους μουσική.
Απ’ την πρώτη μέρα της Χούντας στη Θεσσαλονίκη είχε συλληφθεί ο Θεοτόκης Ζερβός. Έμεινε αμέτρητους μήνες φυλακισμένος. Ήταν επικεφαλής των «Λαμπράκηδων» της συμπρωτεύουσας.
Ο μετέπειτα βουλευτής του ΚΚΕ Λέων Αυδής, που το όνομά του κοσμεί πλατεία της Αθήνας, είχε εκτοπιστεί αργότερα αλλού. Στη Σίκινο.
Κι οι φυλακές της Κέρκυρας ήταν γεμάτες πολιτικούς κρατούμενους, κομμουνιστές και με άλλα διαφορετικά δημοκρατικά πιστεύω. Δύο Κερκυραίοι γιατροί, οδοντίατροι με τα επώνυμα Βλαστός και Λάσκαρης και διαφορετικές απόψεις, είχαν συμπράξει για έναν σπουδαίο σκοπό. Είχαν βρει τον τρόπο στα ιατρεία τους να φέρουν σε επαφή κρατούμενους της ηγεσίας του ΚΚΕ με τον παράνομο μηχανισμό του, σε μιαν ακόμη απόδειξη ότι η Κέρκυρα είναι βαθιά δημοκρατική, όπως θα έλεγε αργότερα ο Σπύρος Πλασκοβίτης.
Την πύλη του Πολυτεχνείου προς την οδό Στουρνάρα, εκείνη τη νύχτα της 17ης Νοεμβρίου 1973, ήταν Κερκυραίοι φοιτητές αυτοί που την κράταγαν στις πρώτες γραμμές. Ο Γιώργος Βλάσσης, ο Ντίνος Πανδής, ο Σπύρος Τράνακας, μεταξύ αυτών. Μαζί, σε άλλα πόστα η -πιο πάνω εικονιζόμενη- Ασπασία Μεταλληνού, ο Σπύρος Αντίοχος, ο Σάββας Πουλημένος, ο Κώστας Μπουχάγιαρ. Ήταν πολλοί οι Κερκυραίοι νέοι και πολλές οι Κερκυραίες νέες που συμμετείχαν εκείνη την περίοδο στον αντιδικτατορικό αγώνα, είτε στο πλευρό υποστηρικτών της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας είτε στο πλάι άλλων αντιφασιστικών κινήσεων και στο πλαίσιο της Κερκυραϊκής Φοιτητικής Ένωσης. Από νωρίς είχε ξεχωριστή συμβολή η Σπυριδούλα Χειρδάρη. Έμειναν επίσης ζωηρά στη μνήμη συναγωνιστών τους ο Μεθόδιος Παπικινός, η Σπυριδούλα Κορίκη, ο Παύλος Μεταλληνός, η Λίνα Μεταλληνού, ο Σπύρος Παπικινός.
Όπως σε πιάνο για ενθάρρυνση μέσα στις Σχολές τις μέρες του Πολυτεχνείου, μαζί με τον Θάνο Μικρούτσικο, ήταν ο μουσικοσυνθέτης μας Νίκος Λαδοβρέχης. Παρών και όταν τα τανκς έμπαιναν κι εκείνοι άρχισαν να ψάλλουν τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» του Σολωμού και του Μάντζαρου που έκαναν στην εποχή τους ό,τι στη δική τους ο Ρίτσος και ο Θεοδωράκης, σύμφωνα με τον τελευταίο.
Όπως εκεί κι ο Σταύρος Λεβέντης (διακρίνεται στη φωτο από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, με υψωμένο το χέρι, φορά μαύρο πουλόβερ), ακλόνητος όπως και τώρα, του οποίου ο πατέρας την Κατοχή είχε βρεθεί στο Νταχάου κι είχε γίνει μέλος άτυπης φρουράς του ηγέτη του κόμματος των Ελλήνων κομμουνιστών Νίκου Ζαχαριάδη. Τον συνέλαβαν και τον βασάνιζαν και γι’ αυτό ίσως επί εβδομάδες, μέχρι να τον αφήσουν. Ήταν Γραμματέας της Κερκυραϊκής Φοιτητικής Ένωσης τότε, πριν εκλεγεί πρόεδρος ο Κώστας Μπουχάγιαρ. Στην ταράτσα του αστυνομικού τμήματος της πλατείας Βάθης είχε αντιμετωπίσει εικονική εκτέλεση. Τον Μάιο του 1974 είχε ξαναπιαστεί. Στη Γενική Ασφάλεια, επί της οδού Μεσογείων, αντιμετώπισε τον εκτελεσμένο αργότερα βασανιστή Μάλλιο.
Ήταν εκεί και τις 16 Νοεμβρίου 1973 λίγο πριν τις εννιά το βράδυ. Όταν ο δικηγόρος Σπύρος Κοντομάρης (φωτο πάνω), ενώ βρισκόταν στη διασταύρωση των οδών Γεωργίου Σταύρου και Σταδίου, προσβλήθηκε από δακρυγόνα της Αστυνομίας εναντίον των διαδηλωτών με αποτέλεσμα να υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου και να χάσει τη ζωή του, σε ηλικία 57 ετών. Πρώην βουλευτής της Κέρκυρας ήταν. Με το κόμμα της Ένωσης Κέντρου.
Με το κόμμα που την οργάνωση νεολαίας του είχε επιλέξει προδικτατορικά και ο ήρωάς μας Κώστας Γεωργάκης (φωτο πάνω), το όνομα του οποίου κοσμεί δρόμο της Θεσσαλονίκης. Ο 22χρονος φοιτητής γεωλογίας που περιέλουσε τον εαυτό του με βενζίνη και αυτοπυρπολήθηκε τις 19 Σεπτεμβρίου 1970 τα ξημερώματα στην πλατεία Ματεότι της Γένοβας, μπροστά από το δικαστικό μέγαρο, φωνάζοντας «Ζήτω η δημοκρατία».
Στην ιταλική πόλη μένει άσβεστη η μνήμη του με επιγραφή (φωτο) στα ιταλικά με τα λόγια: «Στον νεαρό Έλληνα Κωνσταντίνο Γεωργάκη που θυσίασε τα 22 χρόνια του για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία της πατρίδας του. Όλοι οι ελεύθεροι άνθρωποι σκιρτούν μπροστά στην ηρωική του χειρονομία». Χρειάστηκαν τέσσερις μήνες για να μεταφερθεί στην Κέρκυρα η σορός του. Μικρός έγραφε στους «Λογοτεχνικούς Ορίζοντες», μαθητικό περιοδικό στεγασμένο στο σπίτι του. «Είσαι στην ίδια λαμπάδα τ’ αναστάσιμο φως κι ο επιτάφιος θρήνος μας», έγραψε γι’ αυτόν ο ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος. Αντιδικτατορική κατακραυγή είχε σηκωθεί στην Ευρώπη.
Στην Ιταλία, στον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ, έδινε τον αντιφασιστικό αγώνα με σθένος, όπως και τώρα, ο αγωνιστής Παύλος Κουρσάρης.
Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, μέσα από το Αντιδικτατορικό Εργατικό Μέτωπο, αγωνιζόταν εναντίον του ελληνικού φασισμού ο Γραμματέας του ΚΚΕ στην Κέρκυρα επί Κατοχής πολιτικός εξόριστος Βασίλης Άνθης (φωτο πάνω), στις πρώτες γραμμές όπως και τότε.
Στις Βρυξέλλες ο πανεπιστημιακός σήμερα Γιώργος Ρούσης καλούσε σε κατάληψη αντιδικτατορικής διαμαρτυρίας το Πανεπιστήμιο όπου φοιτούσε.
Δεν θα υπάρχει άραγε καμιά εκδήλωση σήμερα όπου να φωνάξει η καρδιά μας το όνομα του Κώστα Γεωργάκη, με ή χωρίς προσκλητήριο νεκρών της δικτατορίας των συνταγματαρχών και του Πολυτεχνείου;
Ό,τι άλλο κι αν γίνει σήμερα, πάντως, απόψε σε διαδικτυακή συναυλία με σπουδαίους ερμηνευτές που οργανώνει η Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας θα τραγουδήσει και γι’ αυτόν κι όλους αυτούς ο δικός μας Βασίλης Γισδάκης. Έχει να τραγουδήσει για τόσους και τόσους…
Από το 1967. Αμέσως είχε συλληφθεί στην Αθήνα και ο Γιάννης Τσαγκάρης (φωτο πάνω) από το χωριό Γαρδελάδες, πρωτοπόρος του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ στην Κέρκυρα μερικά χρόνια νωρίτερα και ηγετικό στέλεχος του πανελλήνιου κινήματος των αναπήρων της Εθνικής Αντίστασης με αναπηρία από τραύματα στη μάχη του ΕΛΑΣ εναντίον των Ναζί στην Αμφιλοχία το 1944 ως δεκανέας λόχου Κερκυραίων με τ’ όνομα «Αλκίνος».
Ήταν και ζωγράφος, με θαυμάσιες πυρογραφίες και έργο με σύνθημα «Κάτω ο φασισμός» (φωτο πάνω). Μεταφέρθηκε από τον αθηναϊκό Ιππόδρομο στη Γυάρο. Τον Ιούλιο του 1967, μετά από δάγκωμα ποντικού στο θανατονήσι, νοσηλεύτηκε στη Σύρο. Επέστρεψε στη Γυάρο και απολύθηκε τον Οκτώβριο, γιατί έχρηζε αντιλυσσικής θεραπείας στην Αθήνα. Συνδέθηκε με τον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ, έστησε με συντρόφους του παράνομο τυπογραφείο στην οδό Αριστοτέλους, τυπώνοντας κομματικά υλικά, αλλά το τυπογραφείο ανακαλύφθηκε από την Ασφάλεια και καταστράφηκε.
Για όλους αυτούς και όλους τους άλλους από κάθε μέρος της Ελλάδας, όπως ίσως και για εκείνους που τα μέσα του 1973 στο «δημοψήφισμα» του δικτάτορα Παπαδόπουλου είχαν σκορπίσει στην Κέρκυρα στο άλσος του προάστιου Γαρίτσα και σε άλλα σημεία της πόλης αντιδικτατορικές προκηρύξεις, έχει γράψει κάτι κι ένας δικός επίτιμος πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών. Ο Γιώργος Κάρτερ τις 17 Νοεμβρίου 1973 έγραψε, όπως συχνά υπενθυμίζει ο λογοτέχνης Δημήτρης Κονιδάρης, ποίημα με στίχους όπως αυτοί:
Εκεί που εντοπίστηκε η ελπίδα
σακάτεψε μια σφαίρα το πρώτο φως
Εκεί που το παιδί λευτέρωσε τα στήθη του
τα ερπυστριοφόρα
άφησαν
ένα παγκόσμιο φέρετρο.
Το ίδιο κι ο λογοτέχνης μας Φώτος Γιοφύλλης το 1974, με στίχους όπως:
Τ’ ατράνταχτα τα στήθια σας, παιδιά, γινήκαν κάστρα,
και πάλεψαν σκληρά κι ορθά με τανκς και με πιστόλια
σαν η ψυχή σας έφερνε στον ουρανό και στ’ άστρα
το θρίαμβο της Λευτεριάς, μες σε βροχή από βόλια.
Από τη νότια Κέρκυρα, από τη Λευκίμμη, σε φυλακές στα Ιωάννινα είχε οδηγηθεί ο Γιάννης Κάντας. Οι κατηγορίες που αντιμετώπισε ήταν ότι συνέχιζε να υποστηρίζει δημοσίως την ΕΔΑ, ότι χαιρετούσε υψώνοντας γροθιές και ότι διέδιδε ότι το στρατιωτικό καθεστώς δεν θα αργήσει να «πέσει».
Ο Σταμάτης Τσέπερης από το χωριό Αγραφοί, παλιός χωροφύλακας, εξορίστηκε στη Γυάρο ενώ ήταν φυματικός. Απελευθερώθηκε ζωντανός-νεκρός μέσα στο 1967. Αλλά επέζησε.
Όχι για πολύ μετά την απελευθέρωσή του από τη Λέρο ο Χρήστος Μπάρμπας (φωτο πάνω), αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης από την πόλη. Η υγεία του είχε βαριά κλονιστεί και αναμενόταν ο θάνατός του από ανίατη ασθένεια, όταν παραδόθηκε από τη Χούντα στο αθηναϊκό νοσοκομείο «Ευαγγελισμός». Πέθανε σε κλινική της Αθήνας, σε ηλικία 54 ετών, τις 2 Ιουνίου του 1970.
Με κλονισμένη υγεία, πιο τυχερός, αφέθηκε ελεύθερος από τη Γυάρο τις 11 Ιουνίου 1967 ο Απόστολος Διαβάτης από το χωριό Ποταμός.
Στη Γυάρο βρέθηκε και ο μακροβιότερος, σε θητείες, κοινοτάρχης της Κέρκυρας. Ο Νο 549 εκεί Γεράσιμος Χαλικιόπουλος (φωτο με δελτίο κρατούμενου πάνω) από το Καβαλούρι.
Στους Παξούς ο Σπύρος Γραμματικός (φωτο πάνω) υπέστη τόσους ξυλοδαρμούς από αστυνομικούς, που τα τα σημάδια τους έμειναν στο σώμα του μέχρι τον θάνατό του δεκαετίες μετά.
Ηρωική φυσιογνωμία δημοκρατικού αγωνιστή, ο πολυβραβευμένος φωτογράφος αγωνιστής Σπύρος Χαλικιάς (φωτο πάνω) από το χωριό Καρουσάδες, τον Μάιο του 1967, μόνο λίγες ημέρες μετά την επικράτηση του στρατιωτικού πραξικοπήματος, δεν είχε διστάσει να σηκώσει στην πλατεία Ομόνοιας, στην Αθήνα, αντιδικτατορικό πανό με απεικονίσεις του Χριστού και του Λένιν, σε συμβολική αντιδικτατορική εκδήλωση. Συνελήφθη από αστυνομική δύναμη. Δεν βασανίστηκε, απλώς. Σακατεύτηκε. Για κάποιους μήνες φυλακίστηκε μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη.
Δύο φορές είχε συλληφθεί στην Αθήνα την περίοδο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου ο αγωνιστής Σταμάτης Σαϊτάς από τους Αγραφούς.
Μαζί με τους άλλους Κερκυραίους στη Γυάρο κι ο συνδικαλιστής ηγέτης των οικοδόμων Τάσος Παπίρης (φωτο πάνω). Έμεινε εκεί 32 μήνες. Διέσωσε την εξής μαρτυρία του: «Σήμερα είναι 15 Ιούλη 1968. Ξύπνησα το πρωί με αίματα στο κεφάλι πάνω από τα μάτια, αυτό το πρόβλημα μόνο όταν κοιμάσαι στον αέρα μπορείς να το γλυτώσεις. Κάτω από τα μαξιλάρια βλέπεις ποντίκια στις κουβέρτες, στα σακίδια, όπου υπάρχει χώρος υπάρχουν ποντίκια».
Στις φυλακές της Αίγινας και του Κορυδαλλού δεν πέρασε καθόλου καλά ούτε ο Σπύρος Πλασκοβίτης, πορτρέτο του οποίου έχει φιλοτεχνήσει η προσωπογράφος μας Ρένα Κρουαζιέ (φωτο πάνω). Τις 5 Ιουλίου 1968 είχε συλληφθεί για αντικυβερνητική δράση, για μεταφορά αντιστασιακού υλικού της «Δημοκρατικής Άμυνας» στη Θεσσαλονίκη. Κρατήθηκε σε απομόνωση τρεις περίπου μήνες. Σε πρώτη φάση μετά είχε εκτοπιστεί στην Κάσο, μέχρι να περάσει από Στρατοδικείο. «Ο φασισμός δεν έχει Θεό, δεν έχει πατρίδα! Μισεί τυφλά και θανάσιμα την ελευθερία, όπου τη συναντήσει», εξηγούσε αργότερα, προσθέτοντας: «Μας έλεγαν “ανθέλληνες” και μας έριξαν στα μπουντρούμια, γιατί ζητούσαμε την ελευθερία μας και την εθνική μας αξιοπρέπεια, γιατί τους είχαμε καταλάβει τους Αμερικάνους “προστάτες” μας».
Το 1977, ενώ είχε επανέλθει στη δικαστική έδρα, παραιτήθηκε. Εισέπραξε γι’ αυτό υπογραφές υποστήριξης και εύσημα από προσωπικότητες όπως η Έλλη Αλεξίου, ο Νικηφόρος Βρεττάκος, ο Μάνος Ελευθερίου, ο Τίτος Πατρίκιος, ο Γιάννης Ρίτσος. «Το πιο γνήσιο λαϊκό στοιχείο, ο χωριάτης, ο εργάτης, ο άνθρωπος της γειτονιάς, ο μικρέμπορος, ένας αριθμός διανοούμενων και ένας αριθμός φωτισμένων αστών είναι αυτοί που σηκώνουν πάντα τα βάρη των περιπετειών σ’ αυτή τη χώρα, τους αδιάκοπους δυσβάσταχτους αγώνες του τόπου για την κατοχύρωση της Λαϊκής Κυριαρχίας», πίστευε. Είχε παραιτηθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας διαμαρτυρόμενος για τη δικαστική αθώωση σειράς υπευθύνων για το έγκλημα του Πολυτεχνείου.
«Έχω συνταυτίσει τη μικρή προσωπική μου ιστορία με το πνεύμα και τα ιδανικά που οδήγησαν στην θυσία των νέων του Πολυτεχνείου το Νοέμβρη του 1973», εξηγούσε στην εφημερίδα «Ριζοσπάστης». Κι έλεγε αργότερα: «Όταν όλα εκείνα στα οποία προσβλέπει ο Λαός ή ζεσταίνει στην καρδιά του φθαρούν και παγώσουν, τα τανκς θα είναι έτοιμα να κατέβουν και πάλι».
Δεν παζάρευε το έπος, όπως έλεγε, του Πολυτεχνείου. Οι βολές εναντίον του έπους αυτού ήταν για εκείνον «βολές κατά της λαϊκής ψυχής», που «αποτελούν φοβερές προειδοποιήσεις». Κι όταν αποστασιοποιήθηκε από παλιότερες επιλογές του προσέβλεπε, όπως έλεγε, σ’ όσους «πήραν τη σκυτάλη» εκείνου του έπους. Σε αντιπαραβολή, είχε κυκλοφορήσει ξανά τους «Γονατισμένους» του.
Έμπρακτα συμμεριζόταν το «Σύνταγμα» και τα κηρύγματα του Ρήγα που είχαν φτάσει από το 1798 στην Κέρκυρα κι έχουν τόσο επηρεάσει την ιστορική διαδρομή μας. Εκείνο το «Σύνταγμα» για το οποίο η προάσπιση από τον λαό των δικαιωμάτων του είναι «το πλέον ιερό από όλα τα δίκαιά του και το πλέον απαραίτητον από όλα τα χρέη του».
Τι λέτε; Να κλειστούμε μέσα με μάσκα στα μάτια και στην καρδιά ή με όλα τα απαραίτητα μέτρα να κάνουμε κάτι που θα ‘χουμε να λέμε, για την Ελευθερία και το Δίκιο;
ΑΛΕΚΟΣ ΠΡΙΦΤΗΣ
.