Δεν έχουμε δει ή δεν θυμόμαστε άλλο τόσο όμορφο κι αληθινό, πιο ζωντανό κι εμπνευσμένο, πιο αισιόδοξο και συνάμα μεστό κι ουσιαστικό, αφιέρωμα κερκυραϊκής εφημερίδας για την 21η Μαΐου 1864, την επέτειο της ένωσης της Επτανήσου με την Ελλάδα που πρόωρα εφέτος, λόγω των σημερινών βουλευτικών εκλογών, γιορτάσαμε την περασμένη Κυριακή.

Μόνο θαυμασμό νομίζουμε ότι μπορεί να προκαλεί ακόμα και στις μέρες μας, φίλες και φίλοι, ένα δημοσιογραφικό αφιέρωμα στη μεγάλη αυτή επέτειο, που γράφτηκε και παρουσιάστηκε στο νησί μας πριν από 77 ολόκληρα χρόνια. 

Δύο σελίδων όλο κι όλο, αλλά γεμάτο ουσία, ήταν το φύλλο εκείνης της εφημερίδας. Το θυμηθήκαμε την περασμένη Κυριακή καθώς διαβάζαμε ή ακούγαμε ορισμένα άχρωμα, άοσμα και άγευστα, κατά τη γνώμη μας, μηνύματα σειράς «επίσημων» εκπροσώπων διαφόρων κοινωνικοπολιτικών τάσεων. Τέτοια μέρα λοιπόν που είναι σήμερα, προφανώς είναι η πιο κατάλληλη, σκεφτήκαμε, να το φέρουμε ξανά το φως. Να το μοιραστούμε σήμερα μαζί σας. 

Ιδού ολόκληρη η πρώτη σελίδα του:

Δέσποζαν λόγια ενός από τους πρωτουργούς και πιο ριζοσπάστες αγωνιστές του μεγάλου κινήματος των Επτανησίων Ριζοσπαστών των μέσων του 19ου αιώνα, του εξόριστου και σε κερκυραϊκές νησίδες Κεφαλονίτη μαχητή στην Ιόνιο Βουλή στο νησί μας και ηγετικής μορφής των «Αληθών Ριζοσπαστών» Ιωσήφ Μομφερράτου. Λόγια του επίκαιρα θα λέγαμε και σήμερα, λόγια με διαχρονική ισχύ: «Υπεράνω των ισχυρισμών και των υποτιθέμενων δικαιωμάτων των θρόνων και των στεμμάτων ίστανται τα ιερά και απαράγραπτα δικαιώματα των Λαών».  

Πρόκειται, φίλες και φίλοι, για φύλλο εφημερίδας που εκδόθηκε και κυκλοφόρησε στην Κέρκυρα πριν από σχεδόν οκτώ δεκαετίες, τις 21 Μαΐου 1946. Ο τίτλος της εφημερίδας είναι «Η Φωνή του Λαού». Το έντυπο αυτό δεν είναι άλλο από την καταδιωκόμενη πολλαπλώς τότε, λόγω των γνωστών μεταπολεμικών συνθηκών, εφημερίδα του ΕΑΜ Κέρκυρας. Δεν είχαν περάσει ούτε είκοσι μήνες από τη μέρα που είχε πάψει στην Κέρκυρα ο εγκληματικός ναζιστικός ζυγός.  

Ε, λοιπόν, παρά τους απηνείς διωγμούς που αντιμετώπιζαν, έχοντας να ξεπεράσουν καταστροφικές επιθέσεις εναντίον των γραφείων της και απόπειρες δολοφονίας στελεχών της και δίκες και καταδίκες τους σε φυλακίσεις κι εξορίες ακόμη και για «ψύλλου πήδημα», οι υπεύθυνοί της εκατάφεραν και την 21η Μαΐου 1946 κυκλοφόρησαν ένα πανηγυρικό - αγωνιστικό φύλλο, αφιερωμένο στην επέτειο, που ανάλογό του για τη μέρα αυτή αμφιβάλλουμε αν έχει εκδοθεί έκτοτε.   

Επιπροσθέτως, λόγω των συνθηκών υπό τις οποίες επιτεύχθηκε, ήταν ίσως πραγματικός  άθλος η παραγωγή του. Πλούσιο σε ιστορικά στοιχεία και διδάγματα, καλοστημένο και καλαίσθητο, ήταν ένα εξαιρετικό αφιέρωμα. Κάλυψε ολόκληρη την πρώτη σελίδα και το μεγαλύτερο μέρος της δεύτερης σελίδας ενός  μεγάλου σχήματος δισέλιδου φύλλου. Έχει πραγματικά,  κυρίως λόγω των θέσεων που παρουσιάζει και των στοιχείων στα οποία εστιάζει, ως αντανάκλαση της πρόσληψης των ιστορικών γεγονότων από την πλευρά του ΕΑΜ Κέρκυρας, μια πολύ ιδιαίτερη, θεωρούμε, σημασία.    

Έφερνε στο προσκήνιο εκείνους τους ασυμβίβαστους παλιούς Ριζοσπάστες της Κέρκυρας και της Επτανήσου που αρκετά χρόνια πριν απ' το 1864, με πίστη στη νίκη, ξεκίνησαν μαχητικά και οργανωμένα τον νικηφόρο τελικά αγώνα, κόντρα σε θεούς και δαίμονες, αρνούμενοι να συμβιβαστούν με την τόση αδικία και με προσφερόμενες «μεταρρυθμίσεις» για τον εξωραϊσμό του καθεστώτος και μια δήθεν «ηπιότερη» και υποτιθέμενη δημοκρατικότερη καταπίεση και λεηλασία του λαού - για χάρη βέβαια της ανομολόγητης εξυπηρέτησης των συνεταίρων ξένων και ντόπιων ισχυρών του χρήματος και των αρμάτων - όπως επίμονα συνιστούσαν οι άλλες, δημαγωγικές παρατάξεις. Αφενός δηλαδή οι αποκαλούμενοι για την υποταγή τους Καταχθόνιοι που δεν επιθυμούσαν στην πραγματικότητα ούτε στοιχειώδεις αλλαγές, αφετέρου δε οι φοβισμένοι Μεταρρυθμιστές που δεν δίσταζαν να συνεργάζονται και με τους Καταχθόνιους, μέσα και έξω από την Ιόνιο Βουλή, με στόχο την περιθωριοποίηση των Ριζοσπαστών και του λαού. 

Εκείνους τους πρωτοπόρους Ριζοσπάστες προγόνους μας στα νησιά του Ιονίου Πελάγους που δεν συναινούσαν ούτε σε προτάσεις για κυβερνητικά πόστα, με «αντάλλαγμα» κούφιες ρυθμίσεις ηπιότερης καταπίεσης. Που αξίωναν σταθερά την Ένωση και ό,τι άλλο είχε ανάγκη ο λαός μας, κόντρα σε υποτίθεται ακλόνητες διεθνείς συμμαχίες και δεσμεύσεις, αλλά και σε εγχώριους καταπιεστές. Τους αγωνιστές εκείνους που αρνήθηκαν να συμβιβαστούν με τις διάφορες παραπλανητικές υποσχέσεις για «βελτίωση» του εκμεταλλευτικού και καταπιεστικού καθεστώτος, όπως πρέσβευαν επί μακρόν οι Μεταρρυθμιστές, ως προοδευτικότεροι των Καταχθονίων και καλύτεροι εκφραστές της φοβούμενης τόσο τους Βρετανούς όσο και τον λαό ανερχόμενης εγχώριας μεγαλοαστικής τάξης, με το επιχείρημα ότι «δεν είχαν ωριμάσει οι συνθήκες» διεθνώς για την επιθυμητή βέβαια και από αυτούς απαλλαγή των νησιών από το καθεστώς των ξένων δυναστών. 

Το αφιέρωμα της «Φωνής του Λαού» αναδείκνυε με διάφορα στοιχεία και αναλύσεις, ως καθοριστικούς παράγοντες, τους λαϊκούς αγώνες και τους πρωτοπόρους αγωνιστές του - αστικοδημοκρατικού βέβαια κατά βάση - προοδευτικού τότε εθνικοαπελευθερωτικού χαρακτήρα κινήματος των Ριζοσπαστών, που με την επιμονή τους για ριζικές λύσεις τουλάχιστον στο θέμα της αποτίναξης του ξένου ζυγού κατέστησαν αδύνατη, τελικά, τη συνέχιση του καθεστώτος της βρετανικής «Προστασίας». 

Ας περάσουμε όμως αναλυτικά, χωρίς άλλους σχολιασμούς, στο περιεχόμενο εκείνου του δημοσιογραφικού αφιερώματος, το οποίο εξέφραζε το κλίμα και οικονομικοκοινωνικές αναλύσεις της εποχής και συμπεριλάμβανε  προγενέστερες κρίσεις ιστορικών για τη ζωή του λαού κάτω από ξένους ζυγούς.

Ο ενωτικός αγώνας των Επτανησίων - Στο φως της Ιστορίας 

Αυτόν τον τίτλο έφερε εκτεταμένο πρωτοσέλιδο κείμενο με συνέχεια στη δεύτερη και υπογραφή με τα αρχικά Γ.Π., ενώ ήταν ανυπόγραφα όλα τα άλλα κείμενα του αφιερώματος. Περιλάμβανε αναδρομές και στην περίοδο της βενετοκρατίας,  εξετάζοντας την ιστορική πορεία των ξένων κατοχών και της ζωής του λαού στα Επτάνησα.  

Ιδού, παραλείποντας μόνο τις αναφορές στα χρόνια πριν από τη βρετανική κατοχή, εκείνο το κείμενο: 

Γύρω απ' τα λαϊκά κινήματα που τα δημιουργεί η ιστορική ανάγκη και καταλήγουν σε συγκεκριμένες ιστορικές πράξεις αναπτύσσεται πάντα απ' τις αντιδραστικές δυνάμεις μια θολή ατμόσφαιρα, που σκοπό έχει να διαστρεβλώσει τα Ιστορικά γεγονότα και να παρασιωπήσει τη δύναμη του λαϊκού παράγοντα. 

Πρόσφατο και χαρακτηριστικό παράδειγμα το συκοφαντικό όργιο των λιποτακτών και των προδοτών που νομίζουν πως επιτιθέμενοι κατ' ανεμομύλων μπορούν να σβύσουν απ' την ελληνική Ιστορία το μεγαλουργικό έπος της Εθνικής μας Αντίστασης. 

Και με τον Ενωτικόν Αγώνα των Επτανησίων δε μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Έτσι και σήμερα ακόμα παρουσιάζονται «επίσημοι» άνθρωποι που θέλουν να πείσουν ότι η ένωση των επτά Νησιών με την Ελλάδα πραγματοποιήθηκε χάρη στη «μεγαλοδωρία» της Μεγάλης Βρεταννίας. Με τον τρόπο αυτό εξαφανίζουν την ιστορία του πολυαίμακτου και άνισου Ενωτικού Αγώνα. Με δουλοπρέπεια και χαρακτηριστική διαστρέβλωση ή άγνοια των ιστορικών και κοινωνικών νόμων απομακρύνουν απ' το ιστορικό προσκήνιο το Λαό και τους αγώνες του. Και είναι αλήθεια πως στα ογδόντα δύο χρόνια που μεσολάβησαν απ' την ένωση ως τα σήμερα πολύ λίγα πράματα γράφτηκαν για να φωτίσουν το σημείο αυτό. Γι' αυτό είναι σκόπιμο κι' απαραίτητο έστω και μέσα στα πλαίσια μιας επίκαιρης για την επέτειο της Ένωσης αρθρογραφίας ν' αντικρύσουμε το ιστορικό μας παρελθόν, στην άδολή του λαϊκή πραγματικότητα. 

Στη βάση του το Ενωτικό κίνημα είναι κίνημα εθνικοαπελευθερωτικό με κινητήρια δύναμη τις αγροτικές μάζες. Οι αγροτικές σχέσεις και η κατάσταση των αγροτών, η καταπίεση και η δουλοπαροικική υποτέλειά τους δημιούργησαν ένα φοβερό κοινωνικό ζήτημα (...)

Τα πρώτα χρόνια της Προστασίας είναι φριχτά. Οι Επτανήσιοι - αγρότες και αστοί - «δεν είχαν από τη ζωή τους παρά μόνο την πνοή». Το σύνταγμα του 1817, που με παράτες και δημόσια γεύματα ανακηρύχτηκε στις 17 Δεκεμβρίου 1817 στην Κέρκυρα ήταν ένας «απαίσιος και δεσποτικός δεσμός», που στραγγάλιζε κάθε ελευθερία. Ο Αρμοστής ρύθμιζε τα πάντα. Ούτε γλώσσα ούτε ελευθεροτυπία. Ελάχιστος ο αριθμός των ψηφοφόρων. Τα ντόπια τζάκια δουλικά μπαίνουν στην υπηρεσία του νέου αφεντικού, αρκεί ο λαός να μη σηκώσει κεφάλι. Τα Εφτάνησα είναι μια απέραντη φυλακή. 

Ο πόθος της ελευθερίας και εθνικής ανεξαρτησίας θεριεύει.

Το μέτωπο εναντίον της καταθλιπτικής «Προστασίας» πυκνώνεται. Φωτισμένα αστικά στοιχεία μπαίνουν επικεφαλής. Οι αστοί  βρίσκονται στο πλευρό των αγροτών και τα πλαίσια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα ευρύνονται γιατί γίνεται κατανοητό πως χωρίς την αποτίναξη της «Προστασίας» δε μπορεί να επιτευχθούν οι λύσεις που εξυπηρετούν το λαό για το ξεσκλάβωμά του.

Έτσι και στα χρόνια της αγγλοκρατίας έχουμε ένα διηνεκή αγώνα των αγροτών μαζί με τους αστούς. Οι ντόπιοι δε φεουδάρχες βρίσκονται στο πλευρό των ξένων καταπιεστών, υπερασπίζοντας έτσι την κυριαρχία τους.      

Το Εικοσιένα δίνει καινούργιες ελπίδες που γλήγορα σκορπιούνται. Και η καταπίεση προχωρεί. Στην περίοδο της αγγλοκρατίας έχουμε αρκετές πάλι εξεγέρσεις. Αντιμετωπίστηκαν με κρεμάλες, πασάλειμμα με πίσσα, κάψιμο σπιτιών, φυλακές κι' εξορίες.

Με τη Συνταγματική μεταβολή του 1843 που γίνηκε στην ελεύθερη τότε Ελλάδα σημειώνεται κάποια πρόοδος. Σύνταγμα, καθολική ψηφοφορία κτλ. Αυτό δυναμώνει τον πόθο των Εφτανησίων για την Ένωση. Λίγα χρόνια μεσολαβούν και ξεπετιέται και το Ενωτικό Κόμμα, οι Ριζοσπάστες. Ο αγώνας βρίσκει την ηγεσία του. Οι καταδιώξεις της «Υψηλής Αστυνομίας» έχουν σαν αποτέλεσμα την πύκνωση των τάξεων των Ριζοσπαστών. Οι φοβισμένοι απ' την κραταιότητα της «Προστασίας» Μεταρρυθμιστές δεν ικανοποιούν. Ο αγώνας δυναμώνει. Και κλείνει στη στρατιά των πιστών του όλη την αγροτιά των Εφτά Νησιών που σύνθημά της έχει: «Ένωσις και Αγροτική Απελευθέρωσις». 

Οι άγγλοι βλέπουν ότι τα καταπιεστικά μέτρα τους δεν είναι αποτελεσματικά. Για να κατευνάσουν τους αγρότες παίρνουν ατελή μικρά μέτρα αγροτικών μεταρρυθμίσεων (1826) που αργότερα τα καταργούν (1830). Παρόμοια είναι και τα ανεπαρκή μέτρα της Ιονίου Βουλής (1840 και 1860). Η λαϊκή πίεση μεγαλώνει. Και πάλι νόμιζαν πως μπορεί με συνταγματικές μεταρρυθμίσεις (1849) ν' αμβλύνουν το Ενωτικό αίσθημα και πόθο. Μα σ' όλα αυτά ο λαός αντιτάσσει μοναδικό αίτημα για την Ένωση.

Στην τελευταία δεκαετία της αγγλικής κατοχής, με την άξια ηγεσία των Ριζοσπαστών ο αγώνας πλαταίνει  και δυναμώνει. Ο Γλάδστων (σ.σ. Άγγλος υπουργός θεωρούμενος φιλελεύθερος), επίτηδες σταλμένος για να συμβιβάσει τα πράμματα, αποτυχαίνει. Κάθε προσπάθειά του σταματάει μπρος στην αξίωση της Ένωσης. Και γυρίζοντας στο Λονδίνο δηλώνει πως μόνο η Ένωση θα λύσει το Εφτανησιακό ζήτημα. 

Στο μεταξύ αυτό η οικονομική κατάσταση ολοένα και χειροτερεύει. Το δημόσιο χρέος μεγάλωνε. Καινούργιοι φόροι έπεφταν στη ράχη του λαού. Η κατάσταση γίνεται αφόρητη και ο ενωτικός αγώνας διαρκώς φουντώνει. Κυρίαρχο σύνθημα στις αλλεπάλληλες διαλύσεις της Ιονίου Βουλής: Ένωση - Ένωση. 

Ο πολύχρονος αυτός αγώνας στοίχισε θυσίες κι'  αίμα. Κι' έφτασε στο ποθητό τέρμα του χάρη στην αλύγιστη αποφασιστικότητα ενός μικρού λαού που φλογισμένος απ' τον πόθο της Εθνικής Ανεξαρτησίας, ύψωσε το ανάστημά του απέναντι στη Βρεττανική Αυτοκρατορία, πάλαιψε, υπόφερε μα έκανε και τη θέλησή του σεβαστή. 

Ο Γ.Π. ήταν, μάλλον, ο ήδη τότε αντιμέτωπος με δικαστικές διώξεις κορυφαίος Κερκυραίος  αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης με τον ΕΛΑΣ και το ΚΚΕ, στα βουνά της Ηπείρου κατά κύριο λόγο, τηλεγραφητής Γεράσιμος Πρίφτης, που δέκα χρόνια αργότερα - μερικούς μήνες αφότου είχε απελευθερωθεί από το κολαστήριο της Μακρονήσου αλύγιστος - αναδείχθηκε από τον λαό του νησιού βουλευτής Κέρκυρας, υποστηριζόμενος από τις δυνάμεις του εκτός νόμου ΚΚΕ και άλλες ασυμβίβαστες αριστερές δυνάμεις.

Το δίδαγμα

Το κύριο άρθρο του φύλλου έφερε τον τίτλο «Το δίδαγμα». 

Να τι έγραφε:

ΑΠΟ τον αυχμηρό βράχο της Ερίκουσας, όπου ο ξένος δυνάστης και οι ευτελείς Καταχθόνιοι τον είχαν εξορίσει, γιατί θαρραλέα αγωνίστηκε για τη Λευτεριά, ο Ιωσήφ Μομφερράτος, ο αδάμαστος πρωτοπόρος της Ριζοσπαστικής ιδέας, βροντοφώναξε στους ισχυρούς της Γης ότι «υπεράνω πάσης υλικής δυνάμεως, ίσταται η ηθική και η ακαταμάχητος δύναμις του δικαίου, υπεράνω δε των ισχυρισμών και των υποτιθέμενων δικαιωμάτων των θρόνων και των στεμμάτων ίστανται τα ιερά και απαράγραπτα δικαιώματα των Λαών». Και η φωνή αυτή, που την πήραν τα Ιόνια κύματα και οι ελεύθεροι ελληνικοί άνεμοι και την έφεραν στης Οικουμένης τα πέρατα, είναι η έκφραση όλης εκείνης της ηθικής ανατάσεως, που οδήγησε τον Επτανησιακό Λαό στους υπερήφανους και ακατάβλητους αγώνες του για τη δικαίωση των εθνικών πόθων του.  

ΣΕ στιγμές που η υλική βία προστάζει και που τα πάντα πλακώνει η φοβέρα και τα σκιάζει η σκλαβιά, μια και μόνη δύναμη είναι ικανή να σπάσει τις αλυσσίδες και να διαλύσει τα σκότη της δουλείας. Και η δύναμη αυτή, που φλογίζει τις ψυχές, που φτερώνει τις ελπίδες και που ατσαλώνει τα φρονήματα είναι η άσβυστη δίψα για λευτεριά, που γκρεμίζει κάστρα και φυλακές και που πυργώνει τους μεγάλους πολιτισμούς, που αφήνουν βαθιά τα σημάδια τους στην ιστορία των Λαών. Γιατί μόνον Λαοί ελεύθεροι μπορούν να δημιουργήσουν βιώσιμο πολιτισμό και να γράψουν σελίδες φωτεινές μεγαλείου και δόξας. Όπου υπάρχει δουλεία, εκεί και ο θάνατος. Όπου υπάρχει καταπίεση, εκεί και ο μαρασμός. Το γέλιο και η χαρά σβύνουν και κάθε άνθηση μαραίνεται. Ο παλμός της δημιουργίας μετατρέπεται σε επιθανάτιο ρόγχο και η ζωή κλείνεται σε υγρούς και ανήλιους τάφους. Γι' αυτό οι Λαοί πάντα πάλαιψαν κ' έχυσαν σπάταλα το αίμα τους, για να γκρεμίσουν τείχη, για να σπάσουν αλυσσίδες, για να καταλύσουν τυραννίες. Γι' αυτό οι Λαοί δεν υποκύπτουν ΠΟΤΕ στη βία και υψώνουν ΠΑΝΤΑ το ηθικό αγωνιστικό τους ανάστημα στον οποιοδήποτε σιδερόφραχτο τύραννο. Γι' αυτό πάντα, και στις πιο μαύρες μέρες της δουλείας, κρυφοκαίει η σπίθα της Λευτεριάς, που θα γίνει φλόγα και θ' ανάψει τη λυτρωτική πυρκαγιά. Τι σημασίαν έχει αν η βία παρουσιάζεται πάνοπλη; Τι σημασίαν έχει αν η υλική δύναμη παρουσιάζεται συντριπτική; Η ηθική δύναμη των Λαών είναι τέτοια, που λυώνει και το πιο δυνατό ατσάλι, που γκρεμίζει και τους πιο καλοχτισμένους πύργους, που τσακίζει τα σίδερα της όποιας φυλακής. Είναι η δύναμη του ΔΙΚΙΟΥ και της ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ, που δε γνωρίζει εμπόδια και που δε σταματάει μπροστά σε κανένα φραγμό. 

Κι' ένα από τα πιο τρανά παραδείγματα, που επαληθεύουν αυτή την αλήθεια, είναι και ο Ενωτικός Αγώνας του Επτανησιακού Λαού. Λίγες χιλιάδες άοπλες, υλικά ανίσχυρες αντιτάχθηκαν σε μιαν ολόκληρη αυτοκρατορία. Και τη ΝΙΚΗΣΑΝ. Λίγες χιλιάδες «ελεύθερων πολιορκημένων» συντρίψανε τα δεσμά της τυραννίας, γιατί τα στήθη τους τα φλόγιζε η φανατική, η ακατάλυτη πίστη στο δίκαιο του αγώνα τους και στην πανανθρώπινη Ιδέα της Ελευθερίας. 

ΟΓΔΟΝΤΑ δύο χρόνια πέρασαν από την ημέρα που «επί της Ακροπόλεως της Κερκύρας υψώθη επί τέλους η ελληνική σημαία και εθριάμβευσεν ο αγών των Επτανησίων». Ογδόντα δύο χρόνια μεστά από αγώνες, θυσίες και αίμα που δίνουν το δικαίωμα στο Λαό μας να ζήσει πολιτικά ελεύθερος και εθνικά ανεξάρτητος. Μα και πάλι στον ουρανό της πατρίδας μας πυκνώνουν τα νέφη μιας καινούργιας σκλαβιάς. οι επίγονοι του Μαίτλαντ και οι θλιβερές επιβιώσεις των Καταχθονίων δουλεύουν, νυχτοήμερα, για να υποδουλώσουν και πάλι το Λαό μας. Μα λησμόνησαν, φαίνεται, πως τούτος ο Λαός εγέννησε τους γιγαντομάχους του 21, τους πεισματερούς Ριζοσπάστες, που κι' από τις φυλακές κι' από την εξορία συνεχίζανε με το ίδιο πείσμα τους αγώνες τους, τους ήρωες του Αλβανικού Μετώπου και της Εθνικής Αντίστασης. Λησμόνησαν, όμως, και κάτι άλλο: πως ο Λαός αυτός δεν ξαίρει μόνο να αγωνίζεται, μα και να ΝΙΚΑΕΙ και πως σήμερα έχει στο πλευρό του τους ελεύθερους Λαούς όλου του κόσμου. Και λησμόνησαν, ακόμη, πως για τον Ελληνικό Λαό  

«υπεράνω των ισχυρισμών και των υποτιθέμενων δικαιωμάτων των θρόνων και των στεμμάτων ίστανται τα ιερά και απαράγραπτα δικαιώματα των Λαών, προπάντων η ΕΘΝΙΚΟΤΗΣ και η ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΩΝ», για τα οποία ξαίρει να αγωνίζεται και να τα διαφεντεύει από κάθε ξένη επιβουλή!

Χαιρετιστήριο του ΕΑΜ 

Σε περίοπτη θέση ψηλά στην πρώτη σελίδα, σε πλαίσιο, ήταν καταχωρημένο «Χαιρετιστήριο της Ν.Ε. του ΕΑΜ προς τον κερκυραϊκό λαό». 

Στο μήνυμά της η Νομαρχιακή Επιτροπή του ΕΑΜ Κέρκυρας σημείωνε: 

Αδέλφια, 

Χαιρετίζουμε μαζί Σας τη μεγάλη Μέρα  – Σύμβολο της πάλης του Λαού των Εφτά Νησιών για την Εθνική του Λευτεριά και την απολύτρωση. 

Οι αγώνες, οι θυσίες, η πίστη και η θέληση των πατέρων μας, ας σταθούν φωτεινός οδηγός σ' όλους εμάς στις δύσκολες μέρες που περνά και πάλι η Πατρίδα μας. 

Ας ακολουθήσουμε το δρόμο που Αυτοί μας έδειξαν. Για μια Ελλάδα ελεύθερη, πολιτισμένη, χαρούμενη. Η Νίκη είναι δική μας. 

Η Ν. Ε. του ΕΑΜ Κερκύρας

Η συνείδηση του χρέους

Ιδιαίτερο θέμα - άρθρο, με τον τίτλο «Η συνείδηση του χρέους - Το πνεύμα του ενωτικού αγώνα», έθιγε ευρύτερα θέματα, άμεσα συνυφασμένα με την απαλλαγή από την ξένη κηδεμονία και τον πόθο για μια αξιοπρεπή ζωή. 

Ακολουθεί ολόκληρο: 

Η ΠΕΡΙΛΑΜΠΡΗ νίκη του μακρόχρονου και αιματηρού αγώνα των Ριζοσπαστών, που σημειώθηκε με την εκπλήρωση του παλλαϊκού πόθου των Επτανησίων για την ένωσή τους με τη μητέρα Ελλάδα, αποτελεί ένα σταθμό στην ηθικήν ιστορία του Ελληνισμού. Ένα σταθμό, που σημαδεύει το αδιάκοπο ανέβασμα του Ελληνικού Λαού προς τα υψηλότερα. Που στέκεται τέρμα και αφετηρία, συγχρόνως, για νέες δημιουργίες. Που δείχνει την επίπονη πορεία του ηθικού ανθρώπου προς το καλύτερο. Γιατί σε τελευταίαν ανάλυση αυτή είναι η ηθική πλευρά του αγώνα των Ενωτικών. Και η ακατάβλητη αυτή πάλη, που σταματάει μόνον όταν πετυχαίνει το σκοπό της, αποτελεί (σ.σ. δυσανάγνωστο σημείο) την έκφραση μιας φυλής, που μέσα στην ιστορική διαδρομή του χρόνου, δεν έπαψε ούτε για μια στιγμή, να αισθάνεται μέσα της την κατάφαση της ζωής και που δεν έκοψε ποτέ τους δεσμούς της με τον Ηθικό Νόμο, που της στάθηκε, σ' όλες τις κρίσιμες στιγμές, η παρότρυνση για πράξεις ηρωικές και μεγάλες. Η συνείδηση του χρέους δεν είναι μια έννοια κενή. Σε άτομα και σε Λαούς, που δεν έχουνε χάσει τη ζωτικότητά τους και που δεν έπαψαν να διατηρούν την επαφή με την παράδοση και την ιστορία τους, είναι η πάντα άγρυπνη και δημιουργική δύναμη, που τους ωθεί στην πράξη. Όσο μεγαλύτερη είναι η ηθική υγεία ενός συνόλου, τόσο μεγαλύτερες είναι και οι δυνατότητες αντίστασης, που διαθέτει, στον οποιονδήποτε εξαναγκασμό. Από την άποψη αυτή ο Ελληνικός Λαός είναι από τους υγιέστερους του κόσμου. Το απέδειξε σ' όλες τις καμπές της ιστορίας του. Το απέδειξε και στην τραγική περιπέτεια του τελευταίου πολέμου.

Μία από τις εκδηλώσεις αυτές είναι και ο σκληρός αγώνας του Επτανησιακού Λαού, που προχώρησε ως την κάθαρση, μέσα από αμέτρητες θυσίες. Γιατί σ' αυτό τον αγώνα, εκείνο που κυρίως δοκιμάστηκε ήταν η ηθική αντοχή ενός Λαού, που στην υλική βία και στην επίχρυση δουλεία, που θέλησαν να του επιβάλουν οι ισχυροί, αντέταξε το ηθικό του εγώ. Η πάλη ήταν σκληρή και άνιση. Το βάρος μιας πάνοπλης και πανίσχυρης αυτοκρατορίας, από τη μια μεριά. Κι' από την άλλη, μερικές χιλιάδες γυμνές και άοπλες ψυχές. Λέμε ψυχές, γιατί αυτές και μόνο αυτές, ορθώθηκαν για ν' αντιταχθούν στο δυνάστη. Και δυνάστης, σκληρός και ανελέητος, υπήρξεν ο Άγγλος κυρίαρχος. Δυνάστης, που γέμιζε τις φυλακές και τα ξερονήσια με αγωνιστές και που έστησε κρεμάλες για όσους με πάθος ζητούσαν τη λευτεριά. Δυνάστης, φοβερός και χωρίς οίκτο, ήταν και ο ντόπιος «Καταχθόνιος», που για να διαιωνίσει την κυριαρχία της δικής του ανηθικότητας, δούλευε ταπεινά τον ξένον Αυθέντη, μεγαλώνοντας (...) την καταπίεση του Λαού.

Σ' αυτή την εφιαλτική βία, μία βία ισχυρότερη έπρεπε να αντιταχθεί η μία ηθική δύναμη . Το πρώτο δεν το διέθεταν οι Επτανήσιοι. Μα διέθεταν το δεύτερο. Και μ' αυτό το όπλο νίκησαν. Γιατί τα στήθη τους τα φλόγιζε μια πίστη. Γιατί πολύ αγάπησαν τη Λευτεριά. Γιατί –πάνω απ' όλα – είχαν συνείδηση του ΧΡΕΟΥΣ.  

Από τους τάφους, όπου σήμερα αναπαύονται οι μαρτυρικοί πρωτομάρτυρες της Επτανησιακής Ελευθερίας, μας έρχεται ένα μήνυμα ζωής: Για τους πραγματικά ελεύθερους ανθρώπους, λέει το μήνυμα, ένας δρόμος ανοίγεται, όταν μπροστά τους ορθώνεται το φάσμα της σκλαβιάς.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΛΗΣ. Για τους πραγματικά ελεύθερους ανθρώπους «δεν υπάρχει δουλική αναμονή λυτρωμού, έξωθεν σωτηρίας». Και στους πολυτάραχους καιρούς μας, όπου ακούγονται πάλιν ήχοι αλυσσίδων, που χαλκεύονται στα κολασμένα εργαστήρια των εχθρών της ελευθερίας των Λαών, ένα τέτοιο μήνυμα αποχτάει μια ξεχωριστή σημασία. Γίνεται σάλπισμα για καινούργιους αγώνες. Γίνεται σύνθημα για μια νέαν ΕΛΛΗΝΙΚΗ δημιουργία, όπου οι έννοιες ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΕΙΡΗΝΗ, ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ δεν θα είναι γράμμα νεκρό, και όπου ο σεβασμός της ανθρώπινης ζωής και της αξιοπρέπειας του ατόμου θα είναι ο ΥΠΕΡΤΑΤΟΣ ΝΟΜΟΣ. 

Ένα ιστορικό ντοκουμέντο 

Άλλο αυτοτελές θέμα, με τον τίτλο «Ένα ιστορικό ντοκουμέντο», εστίαζε στο σθένος των τιμωρημένων με εξορία Ριζοσπαστών αγωνιστών Ηλία Ζερβού Ιακωβάτου και Ιωσήφ Μομφερράτου, παρουσιάζοντας ολόκληρο το κείμενο επιστολής του δεύτερου από το νησάκι της Ερίκουσας. 

Επίσης, αναφερόταν στο ανεπιτυχές βρετανικό σχέδιο για την ανακήρυξη της Κέρκυρας ως κανονικής αποικίας της βρετανικής αυτοκρατορίας.  

Τα ακόλουθα λόγια ανάλογης επιστολής του Ηλία Ζερβού Ιακωβάτου παρουσιαζόταν εμφατικά στην κορυφή της πρώτης σελίδας: «Όπου ξένος βασιλεύει, και δη μετ' απολύτου εξουσίας, τα πάντα ψεύδος εισί και σκιά· ο νόμος εκεί είναι ενέδρα, η δικαιοσύνη σκευωρία, η αρετή έγκλημα, η ελευθερία κακούργημα, η πατρίς κενόν όνομα και αυτή η οικογένεια πηγή ανεξάντλητος πικριών και οδύνης».     

Να ολόκληρο το σχετικό κείμενο:

ΤΕΣΣΕΡΑΜΙΣΥ χρόνια βρίσκονταν στην εξορία οι Ριζοσπάστες ηγέτες. Ο Μομφερράτος στην Ερίκουσα. Ο Ζερβός στ' Αντικύθηρα. Είχαν καταστραφεί. Οι οικογένειές τους υπέφεραν. Μα τίποτα δεν είχε κατορθώσει να σπάσει την ακλόνητη πίστη τους στον αγώνα για την Ένωση.

Η «Προστασία» με αγανάχτηση έβλεπε τους ηγέτες των Ριζοσπαστών να στέκουν στις επάλξεις του αγώνα. Το λαϊκό κίνημα φούντωνε. Οι προσπάθειες για τον αποικισμό της Κέρκυρας είχαν συντριφτεί. Τότε συλλαμβάνει το ταπεινό σχέδιο (1855) να εξευτελίσει τους Ριζοσπάστες ηγέτες και να τους ρεζιλέψει στα μάτια των οπαδών τους. 

Στις 30 Δεκεμβρίου 1855 ο Γ. Φ. Βώεν, γραμματέας του Αρμοστή, απευθύνει ταυτόσημο γράμμα προς τους δυο εξορίστους. Και τους προτείνει την απελευθέρωσή τους, υπό τον όρον, ότι δε θα μπορέσουν να επιστρέψουν στην Κεφαλλονιά «άνευ μιας διδομένης εγγράφου υποσχέσεώς των να εγκρατώνται από περαιτέρω διαταράξεων κατά της διατηρήσεως της αποφασισθείσης Κυβερνήσεως... Το στέμμα της Αγγλίας - γράφει το γράμμα - έχει δικαιώματα εν ταις νήσοις αυταίς προς διατήρησιν των οποίων έχει και τα μέσα και την απόφασιν». Και καταλήγει με ανοιχτές απειλές.

Ο σκοπός είναι φανερός. Η Αγγλία ορθώνεται κατά του Ενωτικού Αγώνα και θέλει να χτυπήσει την ηγεσία του. 

Μα η απάντηση έρχεται αναπάντεχη για τους «Προστάτες». 

Ο Μομφερράτος από το σκόπελο της Ερίκουσας απαντάει με μια «διαδήλωση». Διαμαρτύρεται στην αρχή γιατί καμμιά νόμιμη αιτιολογία δεν υπάρχει για την εξορία του. Και αποκρούει τον εξευτελιστικό όρο. Και το ωραίο αυτό γράμμα συνεχίζει: 

«Και είναι μεν εύκολον εις τους κρατούντας, προς δικαιολόγησιν των εν ενεργεία βιαίων μέτρων της καλουμένης "υψηλής αστυνομίας", να φαντάζωνται ταραχάς και να υποθέτωσι κατ' αρέσκειαν ενόχους ή να χαρακτηρίζουσιν ως εγκλήματα πράξεις πάντα αθώους και εις τοις εν ισχύι νόμους μη αντικειμένας. Τούτο ενώπιον της αλήθειας και του ορθού λόγου, ενώπιον του ανώτατου δικαστηρίου της κοινής γνώμης, δεν δύναται, κατ' ουδένα τρόπον, ούτε τα παράνομα και βίαια μέτρα να δικαιολογήση ούτε την αθωότητα εις ενοχήν να μεταβάλη. 

»Περιττή άλλως καθίσταται η γενομένη μνεία των υλικών μέσων και της δυνάμεως των κρατούντων, καθώς και η προς χρήσιν αυτών εκφραζομένη προαίρεσίς των. Την δύναμιν και τα μέσα ταύτα δεν αγνοούμεν, βεβαίως, ημείς οίτινες θύματα αυτών διατελούμεν, την δε προαίρεσιν προς χρήσιν αυτών, εκ μακράς και μακροχρονίου πείρας, κάλλιστα γνωρίζομεν· ουδέ αγνοούμεν τους απέναντι ημών ισχυρισμούς των κρατούντων. 

»Αλλά γνωρίζομεν επίσης εκ της μαρτυρίας της ανθρωπίνης ιστορίας και της καθολικής συνειδήσεως, ότι υπεράνω πάσης υλικής δυνάμεως, ίσταται η ηθική και η ακαταμάχητος δύναμις του δικαίου, υπεράνω δε των ισχυρισμών και των υποτιθεμένων δικαιωμάτων των θρόνων και στεμμάτων ίστανται τα ιερά και απαράγραπτα δικαιώματα των λαών, προ πάντων η εθνικότης και η κυριαρχία των. Ιδού αληθώς θελκτική και παρήγορος ιδέα, ιδού η σταθερά πίστις, ήτις ουδέποτε εγκαταλείπει τους αναξιοπαθούντας και αδυνάτους, αλλ' ενθαρρύνει και υποστηρίζει αυτούς απέναντι των πολυειδών παθημάτων και κακουχιών των,  μέχρι της ημέρας της σωτηρίας των. 

»Ούτω φρονών ο υποφαινόμενος δε δύναμαι ει μη ν' αποκρούσω και κατά την περίστασιν  ταύτην πάντα όρον περιοριστικόν της προσωπικής μου ελευθερίας, διαμαρτυρόμενος και ήδη κατά της ανηκούστου καταδρομής της οποίας διατελώ θύμα και ήτις αυθαιρέτως και άνευ λόγου, εξόριστον με κρατεί από τον τόπον της γεννήσεως και διαμονής μου, επιφέρουσα με την παραβίασιν του δικαίου και απείρους άλλας δεινάς συνεπείας.

»Εκ του σκοπέλου της Ερικούσης 6/18 Ιαν. 1856. 

»Ο εξόριστος Ιωσήφ Μομφερράτος

Κάτω από το κείμενο αυτό, που ολοκληρωνόταν στη δεύτερη σελίδα του φύλλου, δημοσιευόταν το εξής απόσπασμα επιστολής του εξόριστου Ηλία Ζερβού Ιακωβάτου προς τη γυναίκα του, σε απάντηση πιέσεων του Αρμοστή να αποκηρύξει τις ριζοσπαστικές ιδέες του: 

«Ατιμία και αίσχος εις όποιον δεχθή τοιαύτας φύσεως προτάσεις. Αν πρόκειται να έχω σύζυγον, τέκνα, αδελφούς, συγγενείς, φίλους και περιουσίαν, ομού δε με όλα αυτά και πατρίδα δια της αδείας ενός τυράννου ή μιας δολοφονικής σπείρας, ας υποστώ κάλλιον μυρίους θανάτους εις Αντικύθηρα... Η τιμή, η αξιοπρέπειά σας, τα φρονήματά σας, η πατρίς απαιτούν τοιαύτην θυσίαν και πρέπει να την υποστήτε».

Το πρώτο ψήφισμα

Σε ξεχωριστό θέμα, με τον τίτλο «Το πρώτο ψήφισμα», οι συντάκτες του αφιερώματος αναφέρονταν στο πρωταρχικό ψήφισμα που παρουσίασαν οι Ριζοσπάστες στην Ιόνιο Βουλή, αρκετά χρόνια πριν επιτευχθεί η ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα. 

Ένα ψήφισμα και μια δράση, που οι επίσημες αρχές εκείνων των χρόνων συνέχιζαν να αποσιωπούν στο πλαίσιο των εορταστικών εκδηλώσεων που διοργάνωναν, προτιμώντας να υμνούν τη δήθεν... μεγαλοθυμία της Βρετανίας, η οποία διαδραμάτιζε πια και στην Κέρκυρα, όπως σε όλη την Ελλάδα, σημαντικό ρόλο στη μεταπολεμική στερέωση του αστικού κοινωνικού καθεστώτος με κάθε βάρβαρο μέσο.

Ακολουθεί ολόκληρο το πολύ ενδιαφέρον σχετικό κείμενο:

Η ΕΝΝΑΤΗ Βουλή των Ιονίων είχε συγκληθεί. Οι πρωτοφανείς αγριότητες με τις οποίες οι βρεττανοί είχαν καταστείλει τις δυο αλλεπάλληλες αγροτικές εξεγέρσεις της Κεφαλλονιάς (1848 και 1849) όγκωσαν ακόμα περισσότερο το Ριζοσπαστικό ρεύμα. Η «Προστασία» με τον εναρκτήριο λόγο του αρμοστή δεν άφηνε καμμιάν ελπίδα πως μπορούσε να συζητηθεί το θέμα της Ενώσεως. Η Γερουσία ολοένα κι' αντιδρούσε στα μέτρα της Βουλής, που αποσκοπούσαν στον περιορισμό των οικονομικών βαρών και των παχυλών μισθών (σ.σ. διαφόρων Άγγλων και υποτακτικών τους).  Ο Φιλελεύθερος και Ριζοσπαστικός τύπος με περισσότερο θάρρος καθοδηγούσε την κοινή γνώμη και οι Ριζοσπάστες βουλευτές προέτειναν καθαρά στη Βουλή πως δεν πρέπει να επιψηφίσει τον προϋπολογισμό γιατί η κυβέρνηση δεν ενέπνεε την εμπιστοσύνη της.

Ο αρμοστής - μπρος στην κατάσταση αυτή - βιάζονταν ν' απαλλαγεί το γληγορότερο από μια Βουλή που ορθωνόνταν πεια εναντίον των σχεδίων του. Μα και οι Ριζοσπάστες είχαν συνεννοηθεί πριν λήξη η σύνοδος να προτείνουν ψήφισμα για την Ένωση των Εφτά Νησιών με την Ελλάδα, κρίνοντας κατάλληλη την περίσταση. 

Η παρουσία των Ριζοσπαστών στη Βουλή είχε ήδη δημιουργήσει την κοινήν εντύπωση ότι θα επισημοποιούνταν διατυπωμένοι κατηγορηματικά οι πόθοι των Ιονίων και θα παίρνονταν αποφάσεις «υψίστου πατριωτισμού».

Ήδη το πρώτο ψήφισμα για την Ένωση ήταν έτοιμο. Αν και δεν έχουμε σαφείς πληροφορίες φαίνεται πως συντάχτηκε από κοινού απ' τους Ηλία Ζερβό Ιακωβάτο, Ιωσήφ Μομφερράτο και Ι. Τυπάλδο Καπελέτο. Είναι πραγματικό κήρυγμα του δικαιώματος της Ανεξαρτησίας κάθε λαού. Έτσι στη συνεδρίαση της 26 Νοεμβρίου 1850 οι Ριζοσπάστες αποφάσισαν να το προτείνουν. Η Βουλή βέβαια, κατόπιν προηγουμένων υπαινιγμών του Η. Ζερβού, περίμενε κάτι τέτοιο. Γι' αυτό όταν ο Ιωάννης Τυπάλδος Καπελέτος σηκώθηκε, απ' τα πρώτα του λόγια ο καθένας ένοιωσε πού θα κατέληγε. 

Ο Τυπάλδος άρχισε: «Εν ονόματι των πολιτικών μου φίλων, εν ονόματι, ουδαμώς αμφιβάλλω, απάσης της Βουλής, υποβάλλω πρότασιν συνάδουσαν ταις κοιναίς της Επτανήσου ευχαίς». Ο Γενικός Εισαγγελέας Αναστ. Ι. Ξυδιάς διακόπτει τον αγορεύοντα με την πρόφαση ότι το θέμα δεν αναγράφεται στην ημερησία διάταξη. Το ακροατήριο σ' απάντηση θορυβεί. Ο ρήτορας συνεχίζει, επικαλείται τους μάρτυρες της Ελληνικής Αναγέννησης. Τονίζει την ανάγκην ν' ακουσθεί ο μοναδικός πόθος των Επτανησίων. Μόνον έτσι οι βουλευτές θα μπορούν να πουν πως έκαναν το καθήκον τους. Και μέσα σε γενική συγκίνηση διαβάζει το προτεινόμενο ψήφισμα για την Ένωση. 

Στην πρώτη όμως φράση, ο γραμματέας της Βουλής δίνει στον πρόεδρο το διάγγελμα του Αρμοστή που αναβάλλει τη σύνοδο της Βουλής για τον Ιούλιο του 1851. Ο Πρόεδρος το αναγγέλλει και αποχωρεί του Βουλευτηρίου με τους Καταχθονίους. Το ακροατήριο όμως εξανίσταται. Οι Ριζοσπάστες διαμαρτύρονται για τον πραξικοπηματικό τρόπο που η  «Προστασία» πνίγει τη φωνή του λαού. Ο λαός ήτο «άκρως εξηρεθισμένος» γράφει ο Ιδρωμένος (σ.σ. ιστορικός Ανδρέας Ιδρωμένος) και οι Ριζοσπάστες δεν υποχωρούν και δημοσιεύουν αμέσως το ψήφισμα για την Ένωση. 

Είναι χαρακτηριστική η στάση του λαού στις ιστορικές αυτές στιγμές. Σαν αντήχησε στο Βουλευτήριο η λέξη «Ένωση» ηλεκτρίστηκε η ατμόσφαιρα. Και η διάλυση της συνόδου γίνηκε δεχτή με κραυγές αγανάχτησης από μέρους του λαού. 

Ήταν Κυριακή κι' είχε συγκεντρωθεί στο Βουλευτήριο πολύς κόσμος κι' η απήχηση των γεγονότων σήκωσε μεγάλον αναβρασμό, γιατί ακόμα μια φορά ξεσκέπασε το ρόλο της «Προστασίας». Ο αντίχτυπος ήταν τεράστιος στα Εφτάνησα, στην Ελλάδα μα και στο εξωτερικό. Θερμές συνηγορίες υψώθηκαν από παντού. Κι' ο Ριζοσπαστικός τύπος με θέρμη συνέχισε το Ενωτικό κήρυγμα πούχε ακουστεί πεια και στο βήμα της Βουλής. 

Οι διωγμοί άρχισαν πάλι απηνείς. Τίποτα όμως δεν μπορούσε να καταβάλει το λαό. Κάθε προτεινόμενη μεταρρύθμιση αποκρούονταν. Η Ένωση ήταν ο παλλαϊκός πόθος και η αποστροφή προς την τυραννική «Προστασία» ολοένα και φούντωνε.     

Ο Αρμοστής και η «Υψηλή του Αστυνομία» συστηματοποίησαν τις πιέσεις κατά του λαού, θαρρώντας πως έτσι θα ξεριζώσουν το ενωτικό φρόνημα. Κι' ακόμα συστηματικώτερα διώκουν την ηγεσία των Ριζοσπαστών για ν' αποκεφαλίσουν το λαϊκό κίνημα. 

Οι Ριζοσπαστικές εφημερίδες «Φιλελεύθερος», «Αναγέννησις», «Ρήγας» κλείνονται. Οι συντάχτες του «Κεραυνού» φυλακίζονται. Ο Ζερβός εξορίζεται στ' Αντικύθηρα. Ο Μομφερράτος στην Ερίκουσα. Πεντέμισυ χρόνια βάσταξεν η εξορία τους. Σε λίγο εξορίζονται κι' οι βουλευτές Σπ. Πυλαρινός και Φρ. Δομενεγίνης, καθώς κι' οι Ριζοσπάστες ηγέτες Ι. Μεταξάς, Στ. Βούρτσης και Δημ. Καλλίνικος. Στον Τυπάλδο Καπελέτο πούχε στο μεταξύ πάει στην Πάτρα απαγορεύεται η επάνοδός του.

Την 10/22 Δεκεμβρίου 1851 η Εννάτη Βουλή διαλύεται. Μα είχε επιτελέσει ένα μεγάλο έργο. Το κήρυγμα της Ενώσεως είχε ριζώσει. Ο λαός ηλεκτρισμένος πάλαιβε. Υφίσταται τυραννικές πιέσεις και διωγμούς μα δεν έσκυβε το κεφάλι. «Το έδαφος είχε μεταβληθεί - γράφει ο Ιδρωμένος. Επολεμείτο του λοιπού ουχί κυρίως το ύπουλον Σύνταγμα του 1817, αλλά αυτή η Αγγλική Προστασία». Οι τύραννοι ταράχτηκαν. Και η λαϊκή θύελλα είχε ξεσπάσει.

Σε ξεχωριστή στήλη η εφημερίδα έστελνε εξάλλου, με την ευκαιρία της επετείου, θερμό  χαιρετισμό στους Έλληνες άλλων περιοχών που διεκδικούσαν ακόμη εκείνη την περίοδο την ένωσή τους με την Ελλάδα. «Αδελφικός  χαιρετισμός», ο τίτλος.

Προκήρυξη της ΕΠΟΝ Κέρκυρας 

Στην κορυφή της δεύτερης σελίδας του φύλλου δημοσιευόταν, για την επέτειο, προκήρυξη της Νεολαίας του τοπικού ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ Κέρκυρας, με αιχμή το σύνθημά της «Αισιόδοξοι, ενωμένοι, με το τραγούδι στα χείλη αγωνισθείτε για να γίνει η Ελλάδα μας λεύτερη και ανεξάρτητη». 

Να τι ανέφερε το κείμενο:

Το Συμβούλιο Νομού της ΕΠΟΝ Κέρκυρας, με την ευκαιρία του γιορτασμού της μεγάλης εθνικής επετείου της Ενώσεως της Επτανήσου με τη μητέρα Ελλάδα, εξέδωσε προς τα Κερκυραϊκά νιάτα την ακόλουθη προκήρυξη:

«Νέοι και Νέες της Κέρκυρας! 

Τιμημένα εγγόνια των Ριζοσπαστών Πρωταγωνιστών της Ένωσης! 

Με την ευκαιρία της 82ης επετείου της Ένωσης των Επτανήσων με τη μητέρα Ελλάδα, το Νομαρχιακό Συμβούλιο της ΕΠΟΝ σας απευθύνει θερμό, αδελφικό χαιρετισμό. Σας καλεί να συμμετάσχετε μ' ενθουσιασμό στις γιορτές της Ένωσης, που την πραγματοποίησε ο αγώνας, η πίστη και το αίμα των χιλιάδων επτανησίων, αγωνιστών, που 50 χρόνια παλεύαν κατά της Αγγλικής "προστασίας".

Σας καλεί να δώσετε, με τη συμμετοχή σας στη γιορτή, το πραγματικό της νόημα, να την ομορφήνετε με τον αγωνιστικό σας ενθουσιασμό, να πανηγυρίσετε, αδούλωτοι απόγονοι τιμημένων προγόνων, τη δική τους νίκη, που μας χάρισε τη Λευτεριά και την ένωση με τη μητέρα πατρίδα. 

Σας καλεί ακόμα να γονατίσετε ευλαβικά, μ' ευγνωμοσύνη και να στρέψετε τη σκέψη στους τιμημένους Ριζοσπάστες αγωνιστές, στις δεκάδες κρεμασμένους και καμένους απ' την Αγγλική "Προστασία" πρωτοπόρους της Κεφαλλονιάς και των Κυθήρων, στους χιλιάδες μάρτυρες του Ιερού Αγώνα. 

Και αν ακούσετε από επίσημα χείλη πως τη λευτεριά σάς τη χάρισε η "μεγαλοψυχία" της Αγγλίας, μη παραξενευτείτε. Όπως εσείς αδούλωτα νειάτα, είσαστε οι απόγονοι των Ριζοσπαστών, έτσι υπάρχουν και απόγονοι των Καταχθονίων, που συνεχίζουν το αντεθνικό έργο εκείνων, γλύφοντας το χέρι των προστατών τους για να εξασφαλίσουν τα άνομα κέρδη τους.

Βροντοφωνάχτε τους πως η Λευτεριά δε χαρίζεται. Η Λευτεριά καταχτιέται. Και η σκέψη πως και σήμερα το σύννεφο μιας καινούργιας σκλαβιάς βαραίνει το γαλάζιον ουρανό της Ελλάδας μας ας ατσαλώσει περισσότερο τη θέλησή σας να συνεχίσετε το έργο των προγόνων σας. Ας φλογίσει την καρδιά σας η υπέροχη θυσία και ο αγώνας των Ριζοσπαστών, πούχε επιστέγασμα τη νίκη του δίκιου μας. Αισιόδοξοι, ενωμένοι, με το τραγούδι στα χείλη και με οδηγό το πρόσταγμά τους "Η λευτεριά καταχτιέται" αγωνιστείτε για να γίνει η Ελλάδα Λεύτερη - Ανεξάρτητη, να κερδίσει τη Δημοκρατία, για να μπορέσουμε να χτίσουμε το χαρούμενο μέλλον μας. 

Ζήτω η 21 Μαΐου.

Ζήτω η Ανεξαρτησία της Πατρίδας μας.

Ζήτω ο Λεύτερος - Δημοκρατικός Λαός και η Νεολαία της Κέρκυρας.

Το Σ.Ν. Κέρκυρας της ΕΠΟΝ

20-5-46

Ποιοι ήταν οι συντάκτες των άλλων κειμένων της εφημερίδας, πέραν εκείνου που έφερε ως υπογραφή τα αρχικά Γ.Π., δεν γνωρίζουμε. Αντιθέτως, είναι γνωστός ο διευθυντής της όπως θα λέγαμε σήμερα, ο «Υπεύθυνος ύλης» της εφημερίδας, το όνομα του οποίου αναγράφεται στο εν λόγω, 238ο φύλλο της «Φωνής του Λαού», που είχε κυκλοφορήσει την 21η Μαΐου 1946, ημέρα Τρίτη. Ήταν ο καταζητούμενος εκείνες τις μέρες από κρατικές και παρακρατικές ομάδες για να φυλακιστεί στερνός διοικητής του στρατιωτικού σκέλους του ΕΑΜ Κέρκυρας, του ΕΛΑΣ Κέρκυρας, αξιωματικός Αλέκος Πρίφτης, στέλεχος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ Κέρκυρας και αδελφός του Γεράσιμου Πρίφτη. Επτά μέρες νωρίτερα, την 14η Μαΐου 1946, τοπικό δικαστήριο είχε κατηγορήσει τον Αλέκο Πρίφτη ως υπεύθυνο για «εξύβριση» της βασιλικής δυναστείας των Γλύξμπουργκ μέσω της «Φωνής του Λαού» και τον είχε καταδικάσει ερήμην, σε συνέχεια άλλων ποινών φυλάκισης και εξορίας που του είχε επιβάλει για προγενέστερα δημοσιεύματα της εφημερίδας, σε κάθειρξη πέντε χρόνων και έξι μηνών!!! 

Ακριβώς δύο μήνες μετά από την κυκλοφορία εκείνου του πανηγυρικού φύλλου της εφημερίδας για την επέτειο της 21η Μαΐου, ο Αλέκος Πρίφτης, αρνούμενος να παραδοθεί, έπεφτε νεκρός, σε ηλικία 35 χρόνων, μαχόμενος. Από κρατικά πυρά των διωκτών του σκοτώθηκε την 21η Ιουλίου 1946.

Τι είδους γιορτασμός της ιστορικής επετείου του 1864 οργανώθηκε στην Κέρκυρα την 21η Μαΐου 1946, από την πλευρά των αρχών, το περιέγραφε το επόμενο φύλλο της εφημερίδας, την Πέμπτη 23 Μαΐου. «Ο γιορτασμός της επετείου της Ενώσεως υπήρξε μια ασυγχώρητη νοθεία του περιεχομένου και του πνεύματος του ενωτικού αγώνα», τιτλοφορούσε σχετικό θέμα της η «Φωνή του Λαού», σημειώνοντας ότι δεν ειπώθηκε ούτε μία λέξη για τους αγωνιστές και τα θύματα του αγώνα. Αντιθέτως, είχε εγκωμιαστεί η Βρετανία, με τον ισχυρισμό ότι «παραχώρησε» τα Επτάνησα στην Ελλάδα λόγω «μεγαλοψυχίας». Απαγορεύτηκε και στο Εργατικό Κέντρο Κέρκυρας, όπως και σε άλλες λαϊκές οργανώσεις, αλλά ακόμη και στον Σύλλογο Αναπήρων του Αλβανικού Μετώπου, κάθε συμμετοχή, με ρητή απαγόρευση και κατάθεσης στεφάνων στο μνημείο της Ένωσης. Αστυνομική δύναμη είχε επιτεθεί στη Λέσχη της ΕΠΟΝ και είχε σκίσει αναρτημένα πανό με εθνικά και αγωνιστικά συνθήματα, θεωρώντας απρεπές το σύνθημα «Ζήτω η Ένωσις! – Τιμή και δόξα στους Ριζοσπάστες αγωνιστές!». 

ΑΛΕΞΟΣ ΝΑΠΑΙΟΣ