Τέτοιον μήνα πριν από 47 χρόνια, τον Νοέμβριο του 1974, σ' ένα τυπογραφείο παλιού αγωνιστή της Δημοκρατίας που με την πτώση της Χούντας πήρε τη θέση του στη Νομαρχιακή Επιτροπή Κέρκυρας του ανασυντασσόμενου Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, εκδόθηκε μια εφημερίδα που έχει πολλά να μας πει, ως πηγή γνώσης, για εκείνη την πρώτη μεταπολιτευτική περίοδο στο νησί μας.
Στο τυπογραφείο του Σπύρου Μπαλού εκδόθηκε τις 14 Νοεμβρίου 1974, εν όψει των βουλευτικών εκλογών που έγιναν τότε, το πρώτο φύλλο της τοπικής εφημερίδας «Αγώνας» ή, πιο σωστά, «αγώνας».
Εκδότης της, ώστε να έχει ένα δικό της δημοσιογραφικό όργανο, η μόλις τριών μηνών περίπου νέα Κομματική Οργάνωση Κέρκυρας του ΚΚΕ. Στεγαζόταν στην έδρα της Οργάνωσης αυτής, στον δεύτερο όροφο του κτιρίου στον αριθμό 50 της οδού Γεωργίου Θεοτόκη, κοντά στην πλατεία Σαρόκο. Διευθυντής της ένας αγωνιστής που ως φοιτητής είχε λάβει μέρος στην ιστορική αντιφασιστική-αντιμουσολινική διαδήλωση των μαθητών της Κέρκυρας το πρωτοκύριακο του Νοέμβρη του 1941, είχε συλληφθεί και βασανιστεί, είχε φυλακιστεί αργότερα στο νησάκι Λαζαρέτο και είχε μεταφερθεί στη συνέχεια σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Ιταλία πριν έλθει η απελευθέρωση, επιστρέψει στην Κέρκυρα κι εξοριστεί αυτή τη φορά από Έλληνες σε νησί του άλλου μεγάλου ελληνικού πελάγους, στον Άη Στράτη. Ο πρώτος Γραμματέας του ΚΚΕ στην Κέρκυρα μετά τη Χούντα των συνταγματαρχών Βλάσσης Παπίγκης.
Περιλάμβανε, στην πρώτη σελίδα αυτού του πρώτου φύλλου της, ένα πολύ συμβολικό, ασυνήθιστο κατά τα άλλα επειδή ο συντάκτης του δεν συνήθιζε τέτοιου είδους τοπικές προσωπικές «χειρονομίες», χαιρετιστήριο μήνυμα. Συντάκτης ήταν ο ηγέτης του Κόμματος αυτού που ακριβώς πριν από είκοσι χρόνια είχε πρωτοαντικρίσει την Κέρκυρα αλυσοδεμένος και είχε οδηγηθεί στις φυλακές της. Ανταποκρινόμενος σε πρόσκληση των συντρόφων του να καλωσορίσει τον «Αγώνα» τους, ο Χαρίλαος Φλωράκης τους έγραψε από την Αθήνα:
«Προς τον "Αγώνα",
Όργανο της Κ.Ο. Κέρκυρας του ΚΚΕ
Αγαπητοί σύντροφοι,
Για την έκδοση του "Αγώνα" συγχαίρω θερμά τη σύνταξη και όλους τους σύντροφους της Κ.Ο. της Κέρκυρας.
Είμαι βέβαιος πως το κομματικό σας όργανο θα παίξει σημαντικό ρόλο στη παραπέρα οργανωτική συσπείρωση των κομμουνιστών, στη προώθηση των αγώνων του λαού της Κέρκυρας για τα καθημερινά ζητήματα της ζωής του, για τη Δημοκρατία και την Εθνική Ανεξαρτησία της πατρίδας μας.
Αθήνα 8.11.74
Με συντροφικούς χαιρετισμούς
ΧΑΡ. ΦΛΩΡΑΚΗΣ
Α' Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ»
Το πρώτο αυτό φύλλο του «Αγώνα» των Κερκυραίων κομμουνιστών επισήμαινε την υποστήριξή τους στον παροδικό εκλογικό συνδυασμό της εποχής «Ενωμένη Αριστερά» και ειδικότερα στα πρόσωπα δύο υποστηριζόμενων από αυτούς υποψήφιων βουλευτών. Ο ένας ήταν ο πολυβασανισμένος από τη Χούντα στην Αθήνα Σταύρος Κωνσταντάς που σε ηλικία οκτώ ετών, στη διάρκεια της Κατοχής, στο χωριό Αγραφοί είχε συλληφθεί μαζί με τη μητέρα του και είχε φυλακιστεί από Ιταλούς, καθώς αυτοί αναζητούσαν τον αντιστασιακό πατέρα του. Ο άλλος ήταν ο γεννημένος στο χωριό Βαλανιό και ανάπηρος από συγκρούσεις με τον κατακτητή στην Αθήνα το 1943 ΕΛΑΣίτης Βασίλης Ράδος που εργαζόταν στο αθηναϊκό νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός και πρωτοστάτησε στην ίδρυση Οργάνωσης του ΕΑΜ με συναδέλφους του. Τα ονόματα αμφοτέρων προβάλλονταν ιδιαιτέρως στην πρώτη σελίδα.
Τα πρώτα καθήκοντα του νόμιμου πια και στην Κέρκυρα ΚΚΕ αποτελούσαν το θέμα του κεντρικού άρθρου του γενέθλιου φύλλου της εφημερίδας, που είχε τον τίτλο «Εμπρός για την ανοικοδόμηση του Κόμματος».
Το ζητούμενο ήταν «δυνατό ΚΚΕ, ριζωμένο» παντού στο νησί. Στους τόπους δουλειάς, στις συνοικίες, στα χωριά, σημείωνε η Νομαρχιακή Επιτροπή Κέρκυρας του Κόμματος, επισημαίνοντας ότι «η οικοδόμηση κομματικών οργανώσεων δεν αποτελεί αυτοσκοπό, μα το βάθρο, το θεμέλιο που θα στηριχθή η δουλειά για την ανάπτυξη των μαζικών, οικονομικών και πολιτικών αγώνων» με στόχο, όπως κατέληγε το άρθρο αυτό, τον σοσιαλισμό.
Σε πρωτοσέλιδο σχόλιο για τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ ύστερα από 27 χρόνια παρανομίας ο συντάκτης του σημείωνε ότι «το τιμημένο αίμα των αγωνιστών του, ο ιδρώτας και ο μόχθος της νεολαίας, της εργατικής τάξης της χώρας μας, των εργαζόμενων, ολόκληρου του λαού μας, στέριωσαν τη νίκη μας αυτή».
Πιο κάτω, σε ειδικό προεκλογικό σχόλιο, γινόταν αναφορά στα μέσα που χρησιμοποιούσαν διαχρονικά τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και τα αστικά κόμματα με στόχο «τη νομιμοποίηση μιας αντιλαϊκής εξουσίας», σε συνδυασμό με το γεγονός ότι «το νησί μας δεν στάθηκε λιγότερο θύμα αυτών των δολοπλοκιών». Αναφερόταν χαρακτηριστικά ότι «πόλη και ύπαιθρος μαραζώνουν οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά», ακόμη και με «αναγκαστική εγκατάλειψη της γης».
Ένας από τους συντάκτες της εφημερίδας ήταν ο γιος του αγωνιστή Μάχου Ρούση τότε φοιτητής και σήμερα καθηγητής της Παντείου Γιώργος Ρούσης, ο οποίος την περασμένη Κυριακή με μήνυμά του στην εκδήλωση του ΚΚΕ στο Λαζαρέτο επανέλαβε πρόσφατη δήλωσή του για αγωνιστική επανασυμπόρευση με το ΚΚΕ. Έχει σωθεί στο δεύτερο φύλλο του «Αγώνα» με ημερομηνία 25 Νοεμβρίου 1974, άρθρο του με τον τίτλο «Ένας Κερκυραίος απαντά στο Φιλίνη» της πλευράς πρώην στελεχών του ΚΚΕ.
Το βασικό θέμα στο ίδιο φύλλο ήταν η συμπλήρωση 56 χρόνων από την ίδρυση του ΚΚΕ. Σημείωμα της Ν.Ε. Κέρκυρας του Κόμματος αυτού έφερε τον τίτλο «56 χρόνια ηρωικών αγώνων του ΚΚΕ», δεν παρέλειπε να αναφερθεί και σε λάθη μαζί με τα επιτεύγματα αυτής της αγωνιστικής πορείας και κατέληγε με αναφορά στον ιδρυτικό του στόχο για «τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας».
Ο γιορτασμός της επετείου είχε γίνει στα γραφεία του Κόμματος με την παρουσία μιας εμβληματικής μορφής του εργατικού-λαϊκού και κομμουνιστικού κινήματος του νησιού. Εκεί ήταν ο Νίκος Βαρότσης, που το 1918 είχε υπογράψει εκ μέρους της τοπικής σοσιαλιστικής οργάνωσης εξουσιοδότηση στον Κερκυραίο φοιτητή Φραγκίσκο Τζουλάτη να την εκπροσωπήσει τέτοιες μέρες του 1918, στην Αθήνα, στο ιδρυτικό συνέδριο του Σοσιαλιστικού - Εργατικού Κόμματος Ελλάδας που το 1924 μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας.
Πρωτοσέλιδο ήταν και ευχαριστήριο μήνυμα των υποψηφίων κομμουνιστών βουλευτών Κωνσταντά και Ράδου, που ανέφερε:
«Πατριώτες. Χαιρετίζουμε όλους όσους μαζί μας αγωνιστήκατε τον ωραίο μα δύσκολο αγώνα της Ενωμένης Αριστεράς. Αγωνιστικά σας υποσχόμαστε πως δεν θα σταματήσουμε ούτε στιγμή ν' αγωνιζόμαστε μπροστάρηδες, κοντά σας, μαζί σας ως την τελική νίκη».
Σώζονται στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Κέρκυρας κάποια από τα πρώτα φύλλα αυτής της εβδομαδιαίας εφημερίδας, μέχρι και το έβδομο κατά σειρά που φέρει ημερομηνία 10 Φεβρουαρίου 1975 και έχει απαθανατίσει μοναδικά μιαν από τις πιο ηχηρές στο πανελλήνιο εκείνον τον καιρό αντιαμερικανικές διαδηλώσεις. Εκείνη που ο κερκυραϊκός λαός, με επικεφαλής τη νεολαία του, οργάνωσε τα τέλη Ιανουαρίου του 1975, όταν αποπειράθηκε να δέσει στο λιμάνι της πόλης πολεμικό πλοίο του επιθετικότατου στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή 6ου αμερικανικού Στόλου.
Στην πάνδημη νικηφόρα κινητοποίηση εκείνων των ημερών είναι αφιερωμένη όλη η πρώτη σελίδα της εφημερίδας, σημειώνοντας στο κύριο άρθρο της με τον τίτλο «Περίφανη απάντηση του κερκυραϊκού λαού στους Αμερικάνους ιμπειριαλιστές»: «Οι Κερκυραίοι πατριώτες και δημοκράτες, με την μαχητική τους συσπείρωση έδειξαν πολύ καθαρά, πως στόχος τους δεν ήταν κανένας λαός. Είναι ο ίδιος ο Ιμπεριαλισμός που έχει για στόχο του, όλους τους λαούς». Η κυβέρνηση της εποχής ισχυριζόταν πως οι πέντε χιλιάδες ή κατ' άλλους δέκα χιλιάδες Κερκυραίοι διαδηλωτές είχαν στραφεί, τάχα, εναντίον του λαού των ΗΠΑ. Όπως σημείωνε η εφημερίδα, «κάθε Κερκυραίος, που διαδήλωσε μαχητικά ενάντια στην επίσκεψη του Αμερικάνικου πολεμικού, στρέφονταν ενάντια στο σύμβολο του Αμερικάνικου Ιμπεριαλισμού, τον εχθρό της ειρήνης, της δημοκρατίας και της ελευθερίας των λαών, 6ο Στόλο, υπεύθυνο για τις τραγωδίες του Ελληνικού και Κυπριακού λαού».
Στο ίδιο φύλλο έχουν διασωθεί σε σχετικό κείμενο μοναδικές στιγμές εκείνων των ημερών μη καταγεγραμμένες σε άλλες τοπικές εφημερίδες, όπως περιγραφή που αναφέρει: «Ένας μεγάλος αριθμός τρικύκλων με πανό με αντιιμπεριαλιστικά - αντιαμερικανικά συνθήματα αναστάτωναν την πόλη με τις κόρνες τους. Τα μαγαζιά έκλειναν, όλοι έτρεχαν στο λιμάνι, ενώ νέοι πετούσαν προκηρύξεις που καλούσαν τον Κερκυραϊκό λαό σ' απογευματινή διαδήλωση».
Πάνω από τον τίτλο του ο «αγώνας» έφερε από το πρώτο κιόλας φύλλο του το σύνθημα του Καρλ Μαρξ «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθήτε», όπως η τοπική εφημερίδα «Σοσιαλιστική Δημοκρατία» του Σοσιαλιστικού Ομίλου Κέρκυρας 62 χρόνια νωρίτερα, το 1912, έφερε το σύνθημα «Εργάτες όλου του Κόσμου ενωθήτε».
Στα φύλλα του σώζονται εξαιρετικά αφιερώματα. Όπως ένα στον επαναστάτη πρωτοπόρο Κερκυραίο σοσιαλιστή λογοτέχνη Κωνσταντίνο Θεοτόκη με αναφορές σε αφιερωμένη σ' εκείνον τιμητική εκπομπή του παράνομου ραδιοσταθμού του ΚΚΕ «Φωνή της Αλήθειας». Ή άλλο για την «Κερκυραία που τίμησε πρώτη» με το πνευματικό της έργο ήρωες και άξιους λογοτέχνες πρωτοπόρα διανοούμενη και αγωνίστρια υπέρ του κινήματος για την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας Ειρήνη Δενδρινού. Ή άλλο για τον γεννημένο στους Παξούς και μεγαλωμένο στην πόλη της Κέρκυρας δολοφονημένο το 1947 ήρωα κομμουνιστή Σπύρο Καλοδίκη, που η ανιψιά του Άσπα Μανδηλαρά - Καλοδίκη, σύζυγος του δολοφονημένου από τη Χούντα αγωνιστή Νικηφόρου Μανδηλαρά και κόρη του πρωτοπόρου Κερκυραίου φιλόλογου και αγωνιστή Περικλή Καλοδίκη, έστειλε χαιρετιστήριο μήνυμα στην κυριακάτικη εκδήλωση τιμής και μνήμης του ΚΚΕ στο Λαζαρέτο, χαρακτηρίζοντας εύστοχα τη μαρτυρική νησίδα ως «Σκοπευτήριο της Καισαριανής» της Επτανήσου.
Ενδιαφέροντα αφιερώματα υπάρχουν, επίσης, για το χαμηλό επίπεδο της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στο νησί, για τα κερκυραϊκά πεπραγμένα της Χούντας στον τουριστικό τομέα και τη σκανδαλώδη υποστήριξη μεγάλων συμφερόντων, για την Ιόνιο Ακαδημία, για εμπνευσμένα από την Εθνική Αντίσταση ποιήματα του Ιάσονα Δεπούντη, του Χρήστου Μανέτα κι άλλων Κερκυραίων ποιητών, για τον λογοτέχνη Φώτο Γιοφύλλη και το χωριό Άγιοι Δούλοι, για ηρωικές μορφές αγωνιστών της ΕΠΟΝ και της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας, για σχολεία που δεν υπήρχαν ή υπολειτουργούσαν στην περιοχή της Λευκίμμης, για τη διαδήλωση των νέων της Κέρκυρας τον Νοέμβριο του 1941.
Γραμμένη με την καρδιά είναι μια αξιομνημόνευτη περιγραφή για την ατμόσφαιρα που επικρατούσε μετά το άνοιγμα των γραφείων της Οργάνωσης των κομμουνιστών του νησιού στην πόλη: «Περήφανα τα τρία τιμημένα γράμματα πάνω στο συμβολικό για τους λαϊκούς αγώνες σφυροδρέπανο σταματούν τον κόσμο που με συγκίνηση τ' αντικρίζουν υψωμένα στα γραφεία του ΚΚΕ στην πόλη μας. Με λαχτάρα άνθρωποι με ροζιασμένα χέρια, τα νιάτα, ανεβοκατεβαίνουν στα γραφεία του κόμματός τους που αμέσως μετά τη νομιμοποίηση άρχισαν να λειτουργούν».
Ποιοι άλλοι αποτελούσαν τότε την υπεύθυνη για τον «Αγώνα» ή «αγώνα» Νομαρχιακή Επιτροπή της κερκυραϊκής Οργάνωσης του ΚΚΕ, μαζί με τον Βλάσση Παπίγκη και τον ηρωικό τυπογράφο-στέλεχος του παράνομου εκδοτικού μηχανισμού του ΕΑΜ και του ΚΚΕ στη διάρκεια της Κατοχής Σπύρο Μπαλό;
Παρόλο που οι παλιές μνήμες δικαιολογούν κάποια επιφύλαξη για την πληρότητα των στοιχείων, μαζί τους ήταν αγωνιστές με φυλακές και εξορίες στις πλάτες τους, από τα χρόνια ακόμα της Εθνικής Αντίστασης μπροστάρηδες στους αγώνες του λαού της Κέρκυρας για καλύτερη ζωή στην πόλη και στα χωριά του νησιού.
Ανάμεσά τους ο πρόεδρος του σωματείου των οικοδόμων της Κέρκυρας Τάσος Παπίρης, που περιέγραψε ως εξής το κλίμα στο πολιτικό περιβάλλον του: «Το κόμμα μας έχει κάθε μέρα κόσμο, περνούν νέοι, νέες και οι παλιοί σύντροφοι γεμίζουν τα γραφεία (...) Σε λίγες μέρες θα κυκλοφορήσει και η εφημερίδα της Νομαρχιακής Επιτροπής του κόμματος στην Κέρκυρα (...) Κάθε μέρα που περνά συμπληρώνουμε τη στελέχωση όλο και πιο όμορφα. Έχουμε πολλούς νέους και νέες, παιδιά από γράμματα και νέους εργαζόμενους (...) Η οργάνωσή μας έχει παντού κομματικές οργανώσεις (...), κάθε συνοικία έχει (...), το Μανδούκι, το Σαρόκο, η Γαρίτσα, η Πόρτα Ρεμούντα, το Καμπιέλο, η Εβραϊκή (...) Έχουμε προχωρήσει σε όλη την ύπαιθρο, η οργάνωση έχει κάνει θαύματα (...), σε κάθε κεφαλοχώρι».
Τις 2 Αυγούστου 1974 στο σπίτι του στη συνοικία Καμπιέλο της πόλης του νησιού είχε γίνει σύσκεψη, με συμμετοχή του μέλους της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ και φυλακισμένου στην Κέρκυρα λίγα χρόνια νωρίτερα Γιώργου Τρικαλινού, με αντικείμενο την επανασύσταση της τοπικής Οργάνωσής του.
Αρίστος Μεταλληνός, Σπύρος Μπούζης, Δημήτρης Μπόγδος, Νίκος Σκιαδόπουλος, Στέφανος Ριζικάρης, Γιώργης Τζέκος, Τάσος Κούρκουλος, Γιάννης Ανδριώτης, Σπύρος Ραψομανίκης, Αρσένης Γισδάκης, Γιώργος Αλεξάκης, Τώνης Γεωργάτος, μαζί με εκείνο του υπέργηρου σήμερα έφηβου Βασίλη Νικολούζου που κάποιοι νόμισαν πως κλονιζόταν μετά την πτώση της ΕΣΣΔ μα δεν εκλονίστηκε και υποστηρίζει και σήμερα το ΚΚΕ, είναι τα ονόματα άλλων αγωνιστών της γενιάς της ΕΠΟΝ κυρίως, μαζί με νεότερους της γενιάς των «Λαμπράκηδων», που πλαισίωσαν ως τακτικά μέλη ή με άλλη άτυπη ιδιότητα, τότε, την πρώτη μετά τη Χούντα ηγεσία της Οργάνωσης του ΚΚΕ στην Κέρκυρα.
Μιας ιστορικής Οργάνωσης, που το 1918 είχε αποτελέσει ένα από τα ιδρυτικά μέλη του ΚΚΕ και στο διάβα του χρόνου, ακόμη και όταν υποτίθεται πως δεν υπήρχε, έβρισκε τον τρόπο να «βγάζει» τοπικές εφημερίδες, χειρόγραφες έστω, τα χρόνια που το Κόμμα αυτό ήταν εκτός νόμου.
ΟΡΕΣΤΗΣ ΜΟΥΣΟΥΡΗΣ
