Μες στης Κέρκυρας το κέντρο φύτρωσε καινούργιο δέντρο. Πριν από εκατόν εβδομήντα χρόνια: Το 1850. Πενήντα περίπου χρόνια, δηλαδή, μετά από το Δέντρο της Ελευθερίας που είχε φυτευτεί στη μεγάλη πλατεία μας, τη Σπιανάδα, όταν οι Γάλλοι Δημοκρατικοί κατέλυσαν τη βενετική αριστοκρατική κυριαρχία τεσσάρων αιώνων.
Πράγματι, είναι ακριβώς έτσι αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι όπως τα διαβάσατε ίσως εχθές στο portal corfupress.com, στην αθηναϊκή εφημερίδα «Ριζοσπάστης» και στο αθηναϊκό portal 902.gr. Στην αγγλοκρατούμενη Κέρκυρα το 1850, φύσαγε ένας καινούργιος, δυνατός ριζοσπαστικός αέρας. Που δεν μπορούσε να τον σταματήσει ούτε με μαστιγώσεις ούτε με εξορίες ούτε με απαγχονισμούς η αγγλική «Προστασία». Τότε, τις 5 Απριλίου 1850 εκδόθηκε εδώ και κυκλοφόρησε σε όλα τα Επτάνησα η πρώτη ελληνική εφημερίδα με αυτόν τον τίτλο: «Ριζοσπάστης»!
Πόσο ριζοσπαστική ήταν, ας αφήσουμε να μας το πουν οι ίδιοι οι συντάκτες-πρόγονοί μας. Απευθύνονταν με τόσο απίστευτο θάρρος και τόσο καταπληκτικά λόγια στον Βρετανό αρμοστή Ουόρδ, ώστε να τι ακριβώς, μεταξύ των άλλων, του έλεγαν:
Μην απορείτε ίσως φίλες και φίλοι. «Φοβάσαι μη σε καταπνίξη το αίμα των θυμάτων σου Κύριε Ουάρδε» και «ο πολιτικός σου τάφος είναι ήδη ανεωγμένος», είχαν πράγματι το θάρρος να του λένε ευθέως!
Κι αν αναρωτιέστε για ποια «στρατοκρατία» μιλούσαν και υποθέτετε ότι μιλώντας προηγουμένως για μαστιγώσεις κι απαγχονισμούς αναφερόμαστε με υπερβολικούς τόνους σε κάποια μεμονωμένα γεγονότα, κρατηθείτε. Είναι κάτι παραπάνω από ψεύτικη η Ιστορία που ακόμα και σήμερα μαθαίνουν τα παιδιά μας στα σχολεία ότι η ένωση των νησιών μας με την Ελλάδα το 1864 δήθεν ήταν δώρο του βρετανικού Στέμματος στην Ελλάδα ή οφείλεται σε κάποιο ψήφισμα της τότε Βουλής της Επτανήσου, που εκλεγόταν από το πολύ 10% του λαού των νησιών μας. «Απ' τα κόκκαλα βγαλμένη» είναι κι αυτή, μας λέει πιο ηχηρά από κάθε άλλη εφημερίδα εκείνης της εποχής ο κερκυραϊκός- επτανησιακός «Ριζοσπάστης» του 1850.
Δεν μπορεί παρά να υποκλιθεί κανείς σε όλους εκείνους τους αρχικούς πρωταγωνιστές και τους απλούς λαϊκούς αγωνιστές του άτυπου Ριζοσπαστικού κόμματος των νησιών μας που με παραδειγματικό ηρωισμό χάραξαν τότε, από το 1848, τον νέο δρόμο του ανυπότακτου αγώνα για να φέρεις τον Ουρανό στη Γη!
Διαβάστε, παρακαλούμε, αυτό το απόσπασμα από φύλλο εκείνου του πρώτου «Ριζοσπάστη», πενήντα οκτώ χρόνια προτού ο Ευβοιώτης δημοκράτης Γιώργος Φιλάρετος, πρωταγωνιστής μαζί με πολιτικούς επιγόνους των πρώτων Επτανήσιων ριζοσπαστών αγωνιστών σε αθηναϊκό δημοκρατικό σύλλογο, κυκλοφορήσει το 1908 στην Αθήνα εφημερίδα «δημοκρατικών ιδεών» με τον τίτλο «Ριζοσπάστης» κι εβδομήντα ένα χρόνια προτού εκείνος ο αθηναϊκός «Ριζοσπάστης» μετατραπεί το 1921 σε επίσημο δημοσιογραφικό όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος (ΚΚΕ) ή πιο σωστά του πρόγονου κόμματος, το οποίο ιδρύθηκε το 1918 με την ονομασία Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ) και -όχι τυχαία φυσικά- τους πρώτους μήνες της ζωής του είχε την έδρα του σε χώρους της Κεφαλληνιακής Αδελφότητας στο κέντρο της Αθήνας:
Δεν ήταν μόνο η ένωση των νησιών με την Ελλάδα, μα και τα κοινωνικά ζητήματα, η λεηλασία του λαού από ένα ολιγαρχικό σύστημα, στο στόχαστρο εκείνων των πρώτων Επτανήσιων Ριζοσπαστών κι εκείνου του «Ριζοσπάστη». Μέσα από τις σελίδες του αποκαλύπτεται μια ζοφερή κοινωνική πραγματικότητα και συνάμα ένα βλέμμα σε ολόκληρη τη Γη για την αδικία. Συγκρατήστε αν θέλετε κι ετούτο: μέσω του πρωτεργάτη του Ιωσήφ Μομφερράτου το γεννημένο πρώτα στην Κεφαλονιά το 1848 επτανησιακό Ριζοσπαστικό κόμμα υιοθετούσε συνθήματα όπως «Ζήτω η Επανάστασις» και «Παγκόσμια Δημοκρατία». Η εφημερίδα έγραφε για έναν ευρωπαϊκό «σωτηριώδη ευρωπαϊκό σάλο» το έτος 1848.
Πόσα φωτεινά πνεύματα υπήρχαν τότε στα νησιά μας για να δουν μακριά, για να δουν τι αναπότρεπτα έρχεται και ποια είναι η ελπίδα!
Το είχε δει εδώ στα Μουράγια της πόλης κι ένας από τους πιο Φωτισμένους όλης της Ιστορίας των νησιών μας, που το 1848 ολοκλήρωνε στη μορφή που μας παραδόθηκε το καλύτερο έργο του «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» και μόνο μέσω των στίχων του ανακατευόταν δημόσια στους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες.
Ο Διονύσιος Σολωμός, όπως αποκάλυψε ο Λ. Πολίτης το 1991, αναφερόμενος το 1848 στην Κέρκυρα στις απανωτές ευρωπαϊκές αστικές και λαϊκές εξεγέρσεις και την κατάσταση στα Επτάνησα, εξεγειρόταν για τους «παλιάνθρωπους» των νησιών που συνωμοτούσαν με τον «Μπάρμπα» Άγγλο αρμοστή. Είχε τη γενναιότητα και τη διορατικότητα, αν και φοβόταν ότι τα γράμματά του «τ' ανοίγουν στο ταχυδρομείο», να γράψει στα ιταλικά στον κάθε άλλο παρά Ριζοσπάστη αδελφό του στη Ζάκυνθο: «Σε όλα τα μέρη της γης οι επαναστάσεις πέφτουν σαν κοπάδια σπουργίτια. Αλήθεια, τι όμορφα που το σκαρφίστηκαν καμπόσοι μεγαλουσιάνοι να θέλουν να εμποδίσουν τα ωραία πεπρωμένα του ανθρώπου! Πόσο γρήγορα προθυμοποιήθηκαν να παραστήσουν τους καλούς, ε; Θα έχουμε μεγάλα ανακατώματα, αλλά και μεγάλους αγώνες· το ξέρουμε βέβαια. Ο τελικός όμως καρπός θα είναι το αγαθό».
Μόλις είδατε τον πιο φωτισμένο από τους πολιτικούς αγωνιστές που μπήκαν στην πρώτη γραμμή του αγώνα για τα δικαιώματα του επτανησιακού λαού και το πλήρωσε με πολυετείς εξορίες σε Διαπόντια κερκυραϊκά νησιά.
Είναι ο Κεφαλονίτης βουλευτής Ιωσήφ Μομφερράτος. Στο πρώτο φύλλο του κερκυραϊκού «Ριζοσπάστη», που είχε διευθυντή του τον Αναστάσιο Τεμπονέρα, είναι καταχωρημένη επιστολή υποστήριξής του.
Είναι άγνωστο αν είχε φτάσει στα χέρια του το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» που ο Καρλ Μαρξ και ο Φρίντριχ Ένγκελς είχαν τυπώσει το 1848 στην Ευρώπη. Αλλά οι απλώς προωθημένες, πολύ προοδευτικές αστικοδημοκρατικές θέσεις του για κοινωνική «ανάπλαση» και όχι μόνο για την ένωση των νησιών μας με την Ελλάδα ήταν αρκετές ώστε πολιτικοί του αντίπαλοι, συμπεριλαμβανομένων συντηρητικών συναγωνιστών του που εννοούσαν διαφορετικά τον Ριζοσπαστισμό, το 1858 να τον χαρακτηρίσουν, όπως και άλλους αγωνιστές, ως «κοινωνιστή», αλλά και ως «κομμουνιστή», ενώ δεν ήταν.
Στην περίπτωση όμως του -υμνημένου απ' τον Κωστή Παλαμά και τον Αυστριακό ελληνιστή Κάρολο Κρουμπάχερ ως πρωτοπόρου δημοτικιστή και αγωνιστή- λόγιου Νικόλαου Κονεμένου, που είχε μεγαλώσει από εννιά χρονών στην Κέρκυρα, αποδεικνύεται ότι έφθαναν στο νησί από την Ευρώπη, καθώς δυνάμωνε όλο και πιο πολύ ο αγώνας των Ριζοσπαστών, όλα τα νέα!
«Κορφοί», 28 Απριλίου 1960. «Ο Μομφερράτος δεν θέλει την Ένωσι παρά ως ένα μέσον για να μπορέση να εφαρμόση ταις φιλανθρωπικαίς αρχαίς του· ο Μομφερράτος, καθώς ηξεύρεις, είναι κοινωνιστής, και άλλο δεν ζητεί παρά την πρόοδο και την ανάπτυξι της κοινωνίας, πρόοδο και ανάπτυξι υλική και διανοητική, ακατάπαυτη, για να μπορέση αγάλια 'γάλια η κοινωνία να φτάση εις ένα σημείον πολιτισμού το οποίο είναι το non plus ultra και να διοργανισθή διαφορετικά βάνωντας εις ενέργεια ένα σύστημα γενικής και τελείας ισότητος και ελευθερίας μεταξύ όλων των πολιτών (...) Το Δημοκρατικό του πολίτευμα άλλο δεν είναι παρά ένα πρώτο σκαλί το οποίον θα μας φέρει εις ένα δεύτερο, εις ένα τρίτο και καθεξής όσο που να φθάσομε εις την επιθυμητήν ισότητα, εις τον κομμουνισμό (...) Η λέξις λοιπόν Ριζοσπάστης είναι συνώνυμη με το προοδευτικός ή, ανή θέλεις, και με το communiste, καθώς παρμένη η λέξις εις το καθαυτό νόημά της, κάνει ώστε κ' εγώ νάμαι ριζοσπάστης, και συ ριζοσπάστης, και εν γένει κάθε άνθρωπος ο οποίος επιθυμεί την παντοτεινή και απεριόριστη πρόοδο και ανάπτυξι της κοινωνίας».
Τις 28 Απριλίου 1860! Σωστά διαβάσατε και καταλάβατε φίλες και φίλοι. Είναι επιστολή του Νικόλαου Κονεμένου από την Κέρκυρα. Στον φίλο του λόγιο Ανδρέα Λασκαράτο στην Κεφαλονιά στάλθηκε. Σώζεται σε αρχεία του συνεργάτη και του «Δελτίου» της Αναγνωστικής Εταιρίας Κέρκυρας Γιώργου Αλισσανδράτου στο Μουσείο Μπενάκη και αλλού. Είναι η πρώτη στον ελληνικό χώρο γνωστή ευμενής κριτική των κομμουνιστικών ιδεών. Πράγματι σαν «ανάκουστος κιλαηδισμός» φαίνεται να έγινε τότε δεκτό στην Κέρκυρα και στα Επτάνησα το σάλπισμα μιας μελλοντικής σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής δημοκρατίας. Όσο κι αν ο Κερκυραίος φιλόσοφος και μεγαλέμπορος επικεφαλής του Μεταρρυθμιστικού κόμματος Πέτρος Βράιλας- Αρμένης πάσχιζε να εξιλεώσει το καπιταλιστικό σύστημα και την ψευδεπίγραφη ελευθερία του, από τότε έπαυσε το μονοπώλιο των ιδεών της αστικής κεφαλαιοκρατικής δημοκρατίας και κοινωνίας στα Επτάνησα!
Είπε ίσως με άλλα λόγια τότε, εκείνος ο τόσο φωτισμένος λόγιος Νικόλαος Κονεμένος -που 'χε φέρει στο φως κι ανέκδοτο ποίημα του Σολωμού- αυτό που λίγες δεκαετίες μετά είπε τόσο ωραία ο Κερκυραίος επαναστάτης σοσιαλιστής λογοτέχνης Κωνσταντίνος Θεοτόκης: «Οι σοσιαλιστικές ιδέες μού εξεσκέπασαν έναν καινούριο κόσμο, απέραντο, που δεν τον εφανταζόμουν».
Στον θάνατο του Κονεμένου το 1907 ο ποιητής εκείνος για το έργο του οποίου τρεις δεκαετίες αργότερα στις αγγλικές φυλακές της Κέρκυρας έμελλε να συντάξει μελέτη ο επικεφαλής του κόμματος των Ελλήνων κομμουνιστών Νίκος Ζαχαριάδης, ο Κωστής Παλαμάς, που πρώτος εκήρυξε το μεγαλείο του Σολωμού στην Αθήνα, έγραψε τούτα τα προφητικά λόγια στο αθηναϊκό περιοδικό «Νουμάς» για το καθολικό έργο του πρωτοπόρου διανοητή Νικόλαου Κονεμένου:
«Αν είστε δέκα σήμερα, θα είστε αύριο είκοσι, μεθαύριο εκατό και μια μέρα θα γίνετε λαός. Να η πλερωμή μας να και η δόξα μας. Εμείς δε ζούμε με το σήμερα και το αύριο. Ζούμε με την αιωνιότητα. Και τι κι αν περιγελαστήκαμε, τι κι αν βριστήκαμε, τι κι αν πεινάσαμε, και τι κι αν χτικιάσαμε και τι σαν μας πετάξανε σαν τα σκυλιά, και τι κι αν κανένα σημάδι δεν δείχνει το χώμα που μας έθαψε, εκεί που τα κορμιά των τοκογλύφων δέχονται μνημεία που μόνο για τους Αλέξαντρους ταιριάζουν; Μας μένει εμάς το έργο μας. Αυτό είναι η ζωή μας κι αυτό και το μνήμα μας».
Εκείνος που τον νέο κόσμο όχι μόνο τον είχε φανταστεί αλλά τον είχε τελείως ξεσκεπάσει επιστημονικά και μικρός είχε μάθει αρχαία ελληνικά και ήξερε την ομηρική Οδύσσεια κι είχε χαράξει ένα νέο ταξίδι λυτρωτικό για τον Άνθρωπο, λίγους μήνες νωρίτερα είχε στείλει στους Επτανήσιους με τη λονδρέζικη πένα του τον πιο ζεστό χαιρετισμό που θα μπορούσε.
Ναι, ο Καρλ Μαρξ!
Τον Δεκέμβριο του 1958 έγραψε στο Λονδίνο και τον Ιανουάριο του 1859 δημοσίευσε σε μεγάλη νεοϋρκέζικη εφημερίδα καταιγιστικό μακροσκελές άρθρο μόνο για τα Ιόνια νησιά μας.
Ήταν κραυγή παγκόσμιας διαμαρτυρίας μαζί μ' εκείνη των προγόνων μας για τις βρετανικές φρικαλεότητες και την οικονομική καταπίεση του λαού μας από το βρετανικής κοπής εκμεταλλευτικό και ολοένα και πιο δυναμικά αναπτυσσόμενο καπιταλιστικό καθεστώς στα νησιά μας.
Έγραψε ο Καρλ Μαρξ στη «New York Daily Tribune» για τα Επτάνησα:
«Γυναίκες και παιδιά μαστιγώθηκαν μέχρις αίματος (...) Φρίττουμε με τα τρομερά μέτρα αντιποίνων, που επέβαλαν τα στρατοδικεία με βάση τις οδηγίες του λόρδου ύπατου αρμοστή (...) Όσο για την ανάπτυξη του υλικού πλούτου, αρκεί να πούμε ότι η Αγγλία, η Αγγλία του ελεύθερου εμπορίου, δεν αισχύνεται να βασανίζει τους Ιονίους με εξαγωγικούς φόρους, ένα βάρβαρο μέσο».
Ο σπόρος των νέων ριζοσπαστικών ιδεών, έστω με ασάφειες και συγχύσεις αφού η ανερχόμενη νέα τάξη των εργατών ήταν ακόμα στα σπάργανα και τα σύμμαχα κοινωνικά στρώματα αναζητούσαν ακόμη έναν δικό τους λόγο, είχε φυτρώσει τόσο στα Επτάνησα, που η βρετανική πρεσβεία στην Αθήνα, πριν ενωθούν τα νησιά με την Ελλάδα, προειδοποιούσε με δραματικούς υπερβολικούς τόνους το Λονδίνο! Τι;
Ότι μπορεί να ξεσπούσε επανάσταση στα Επτάνησα και ότι αυτά θα επηρέαζαν ιδεολογικά ολόκληρη την Ελλάδα και για τον λόγο αυτό έπρεπε να ληφθούν, όπως και ελήφθησαν βέβαια, ειδικά μέτρα!
Ο δρόμος είχε χαραχτεί ωστόσο ανεπίστρεπτα. Στην Κεφαλονιά είχε κυκλοφορήσει εφημερίδα «Αληθής Ριζοσπάστης» ξεσκεπάζοντας την αδιέξοδη συμβιβαστική πολιτική νεόκοπων πολιτικών του Ριζοσπαστικού κόμματος.
Ο Κεφαλονίτης Παναγιώτης Πανάς. Αυτός πήρε πρώτος τη σκυτάλη του αγώνα των Ριζοσπαστών της Επτανήσου μετά την ένωση, πρωτοπορώντας στα νησιά και στην Αθήνα και -με διεθνή ορίζοντα- στα Βαλκάνια, επηρεασμένος μεταξύ άλλων και από τις ιδέες του Ρήγα Φεραίου που τα εξεγερτικά και δημοκρατικά του κηρύγματα πριν από οπουδήποτε αλλού στην Ελλάδα είχαν στα Επτάνησα τυπωθεί.
Ενώ Επτανήσιοι πολιτικοί ψευδεπίγραφοι Ριζοσπάστες εκαταδίκαζαν την Παρισινή Κομμούνα του 1871, αυτός αφιέρωσε, με σολωμικό πνεύμα, στίχους σ' έναν απ' τους πρωταγωνιστές της, όσο κι αν δεν υιοθετούσε όλους τους στόχους της.
Εξέδωσε εφημερίδα με τον τίτλο «Εργάτης», που παρόμοια της δεν άργησε να εκδοθεί και στην Κέρκυρα.
Ο Κεφαλονίτης Ρόκκος Χοϊδάς δεν θ' αργούσε να γίνει ο πρώτος Έλληνας σοσιαλιστής βουλευτής και να σχηματίσει μια πρώτη δημοκρατική-αριστερή ομάδα στη Βουλή, με ποιον λέτε; Με τον Ευβοιώτη Γιώργο Φιλάρετο που το 1908 θα κυκλοφορούσε στην Αθήνα εφημερίδα «δημοκρατικών ιδεών» με τον τίτλο «Ριζοσπάστης»!
Πανάς, Χοϊδάς και Φιλάρετος είχαν βρεθεί σε ίδιο μετερίζι. Σε ονομαστό αθηναϊκό δημοκρατικό σύλλογο με το όνομα «Ρήγας Φεραίος».
Ο Ιθακήσιος Πλάτων Δρακούλης, καθώς ο 19ος αιώνας έφευγε κι ανέτειλε ο εικοστός, δεν θ' αργούσε με τη σειρά του να γίνει κήρυκας ακόμα πιο φιλεργατικών σοσιαλιστικών ιδεών, έστω συγκεχυμένων, μιλώντας πια για τη νεαρή εργατική τάξη που δυναμικά αναπτυσσόταν και στα Επτάνησα και άρθρωνε τον πρώτο, ασαφή ακόμα, αυτόνομο λόγο της.
Έκρινε αναγκαία την ίδρυση «Πανελλήνιου Εργατικού Κόμματος». Εξέδωσε «Εγκόλπιον του Εργάτη».
Ο Κερκυραίος Κωνσταντίνος Θεοτόκης ήταν αυτός που θα σφράγιζε πιο δυναμικά στα Επτάνησα την πορεία προς το βασανιστικό ιδεολογικό καταστάλαγμα.
Ερχόταν η ώρα για μια εφημερίδα με τις πιο ξεκάθαρες σοσιαλιστικές - κομμουνιστικές θέσεις στον ελληνικό χώρο στην ολοένα και πιο βιομηχανική Κέρκυρα με το μεγάλο λιμάνι.
Θα θυσιαζόταν σε αγροτικούς αγώνες στη Θεσσαλία, εν τω μεταξύ, ο Κεφαλονίτης Μαρίνος Αντύπας. Που δήλωνε «υπερηφάνως σοσιαλιστής».
Που είχε βαφτίσει στην Κεφαλονιά κόρη με τ' όνομα Επανάσταση, περίπου όπως δύο δεκαετίες αργότερα ο Κερκυραίος αγωνιστής- θρύλος του σοσιαλιστικού και κομμουνιστικού κινήματος Νίκος Βαρότσης θα βάφτιζε γιο στη βόρεια Κέρκυρα με το όνομα Λένιν.
Ώσπου ήρθε η ώρα στην Κέρκυρα το 1912, λίγους μήνες μετά την ίδρυση Σοσιαλιστικού Ομίλου, να κυκλοφορήσει η πρώτη στον ελληνικό χώρο εφημερίδα που κάτω από τον τίτλο της έφερε σύνθημα του «Κομμουνιστικού Μανιφέστου» του Μαρξ και του Ένγκελς. Έγραφε «Εργάτες όλου του Κόσμου Ενωθήτε».
Ήταν και η πρώτη ελληνική εφημερίδα που είχε εργάτη διευθυντή, τον Τίτο Ρέγγη.
Ονομαζόταν «Σοσιαλιστική Δημοκρατία» και οι ριζοσπαστικές θέσεις της, οι πιο προχωρημένες μέχρι τότε στα Επτάνησα, μιλούσαν για κράτος εργατικό, λαϊκό, χωρίς κεφαλαιοκράτες.
Θα χρειάζονταν, πέραν των άλλων, δύο πρόσωπα να βάλουν τη δική τους σφραγίδα στο πριν και στο μετά του Σοσιαλιστικού Ομίλου Κέρκυρας, που το 1918 αποτέλεσε μέλος του ιδρυτικού συνεδρίου του κατοπινού Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, ενώ ήδη από το 1915 στη Θεσσαλονίκη είχε εκλεγεί κομμουνιστής βουλευτής ο Κερκυραίος δικηγόρος Αριστοτέλης Σίδερις.
Το 1907 φώναξε όσο κανείς την αναγκαιότητα να μη γίνει πουθενά κάτι ως φιλολογική λέσχη. Αλλά ως μαχόμενη λαϊκή δύναμη.
Ο χαράκτης Μάρκος Ζαβιτζιάνος. Φίλος του Κωνσταντίνου/Ντίνου Θεοτόκη.
Να τι έγραψε κιόλας στον «Νουμά» το 1908 για τον σοσιαλισμό: «Εμείς πρέπει να κουνήσουμε πλήθια».
Πίστευε ότι «οι ταπεινοί θα σταθούν η βάση στα μελλούμενα, όπως στάθηκαν η μοναχή βάση στα περασμένα».
Έτσι κι έγινε, με επιτυχίες κι αποτυχίες.
«Μια μέρα - αφηγήθηκε ο Νίκος Βαρότσης - μ' ευρήκε στο δρόμο ο δικηγόρος Γιώργης Καίσαρης, αδελφός του καθηγητή. Με προσκάλεσε σε μια συγκέντρωση εργατών, που θα γινόταν σε λίγες μέρες, σε μια σάλα, όπου κατά προτίμηση, δίνονταν χοροί από την ισραηλιτική κοινότητα, στο καντούνι των Αγίων Πάντων. Πήγα και βρήκα τη σάλα γεμάτη. Ανέβηκε ο Καίσαρης στο πατάρι των μουσικών κι άρχισε να μιλεί. Τότες ήταν ο Βενιζέλος στα πράμματα, ύστερα από το Γουδί. Υποστήριζε και συνιστούσε πως χρειάζεται η εργατική τάξη ν’ αποχτήσει συλλόγους (...), επιδίωκε να τραβήξει τους εργάτες με το μέρος του. Αυτή την πρόθεση προσπαθούσε να εξυπηρετήσει κι ο Καίσαρης. Οι εργάτες, όμως, που είχαν αποθαρρυνθεί από τα πολιτικά κόμματα της εποχής, διαμαρτυρήθηκαν για όσα υποστήριζε ο ομιλητής και τον εξανάγκασαν να διακόψει το λόγο του. Μερικοί τους στράφηκαν σ’ εμένα και με παρακάλεσαν να μιλήσω. Τους αποκρίθηκα πως δεν μπορούσα, γιατί είχαν προσκληθεί από τον Καίσαρη (...) Ανέβηκα κι εγώ στο πατάρι και μίλησα στους εργάτες με μετριοπάθεια, για μια μελλοντική σοσιαλιστική κατάσταση. Κατέληξα στη διαπίστωση πως χρειαζόταν ένας αρχηγός για την κίνηση αυτή και πρότεινα τον λόγιο Ντίνο Θεοτόκη. Όταν οι εργάτες ακούσανε “Θεοτόκης”, νομίσανε πως πρόκειται για άτομο της οικογένειας του πολιτικού Γ. Θεοτόκη και με αποδοκιμάσανε με δυνατές φωνές. Τους εξήγησα πως πρόκειται γι’ άλλο πρόσωπο, αντίθετο στην πολιτική του Τζώρτζη Θεοτόκη. Τελικά συμφωνήσανε και υπογράψαμε όλοι μια πρόσκληση του Ντίνου, με 300 περίπου υπογραφές. Ο Θεοτόκης δέχτηκε και σε μια συνέλευση - δεν θυμάμαι αν ήταν η πρώτη - έφερε μαζί του και τον Κ. Χατζόπουλο, τον ποιητή και πεζογράφο, που, επιστρέφοντας από το Μόναχο στην Αθήνα, βρισκότανε περαστικός στην Κέρκυρα. Από τις πρώτες συγκεντρώσεις πήρανε μέρος και οι αδελφοί Σπύρος και Νίκος Λευτεριώτης, ειδοποιημένοι από μένα. Γίνηκε πολύ γρήγορα μια σημαντική κίνηση, με οργάνωση πολλών εργατών, τόσο που ν' ανησυχήσει τον Τζώρτζη Θεοτόκη. Βάλθηκε και πέτυχε να μας διαλύσει».
Ο δεύτερος ήταν ο ιατρός Στέφανος Γισδάκης από το χωριό Σπαρτίλας στις υπώρειες του βουνού Παντοκράτορας. Τον χτίκιασαν στις φυλακίσεις, στις κακουχίες τα κρατικά όργανα. Διακήρυσσε ότι παντοκράτορας είναι ο λαός.
Αν ο Καρλ Μαρξ επικοινώνησε νοερά με τους Κερκυραίους πρωτοπόρους αγωνιστές του καιρού του, ο Ρώσος επαναστάτης Βλαντίμιρ Ίλιτς Λένιν είχε συναντήσει έναν Κερκυραίο επαναστάτη. Τον Γισδάκη.
Που γυρίζοντας το 2015 από διεθνή σοσιαλιστική συνδιάσκεψη στην Ελβετία, όπου είχε λάβει μέρος ως παρατηρητής κι είχε συναντήσει τον Λένιν, έλεγε ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερος επαναστάτης από εκείνον και οι θέσεις του είναι οι λυτρωτικές. Με το κύρος του κράτησε τη διχαζόμενη από ιδεολογικές τριβές σοσιαλιστική οργάνωση της Κέρκυρας στον ριζοσπαστικό, τον επαναστατικό δρόμο, υπέρ της Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης στη Ρωσία. Ίσως ήξερε και τη θέση του Λένιν ότι μπορεί επί δεκαετίες να μη συμβαίνει τίποτε υποτίθεται, μα σε εβδομάδες να συμβούν δεκαετίες!
Έτσι, με ριζοσπαστικές θέσεις προσήλθε ο Κερκυραίος επαναστάτης φοιτητής Φραγκίσκος Τζουλάτης το 1918 στο ιδρυτικό συνέδριο του ΣΕΚΕ/ΚΚΕ, στην Αθήνα, εκπροσωπώντας τη σοσιαλιστική οργάνωση της Κέρκυρας.
Το 1803 ένας Φραγκίσκος Τζουλάτης προοδευτικός Κεφαλονίτης ιατροφιλόσοφος, υποστηρικτής των ιδεών των Γάλλων Δημοκρατικών, ήταν στην Κέρκυρα εισηγητής Συντάγματος που καταργούσε στην υπό ρωσοτουρκική κυριαρχία «Επτάνησο Πολιτεία» τη μονοπωλιακή διαχείριση των τοπικών υποθέσεων από την αριστοκρατική φεουδαρχική τάξη των μεγάλων γαιοκτημόνων. Ο Φραγκίσκος Τζουλάτης του 1918 ήταν τρισεγγονός εκείνου. Γαλουχημένος με τις καλύτερες παραδόσεις των πρώτων Επτανήσιων Ριζοσπαστών. Το μόνο δίλημμα, είχε πει στο συνέδριο, είναι «αστική δημοκρατία ή σοσιαλιστική δημοκρατία», προτείνοντας απόρριψη των συνεργασιών με κάθε παραλλαγή των αστικών πολιτικών δυνάμεων.
Σαν νέος «ανάκουστος κιλαηδισμός» είχε αντηχήσει στη χώρα τον Νοέμβριο του 1918 η έναρξη του ιδρυτικού συνεδρίου του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ), που έξι χρόνια αργότερα μετονομάστηκε σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Η εργατική τάξη της Ελλάδας αποκτούσε πια, σύμφωνα με τη διακήρυξή του, το δικό της κόμμα.
Γραμματέας του συνεδρίου ήταν ο Κερκυραίος Μιχάλης Οικονόμου, γλωσσολόγος πρωτοπόρος στην εποχή του που το βιβλίο του «Αρχαία Γραμματική» διδάσκεται ακόμα και σήμερα στα σχολεία.
Άρχισε πραγματικά τότε, με την ίδρυση του νέου κόμματος, το νέο «συναρπαστικό ταξίδι», όπως το χαρακτήρισε το 2018 η Ιθακήσια Γραμματέας της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ) του ΚΚΕ και μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του, Λουίζα Ράζου.
Στην ίδια θέση, αυτή του επικεφαλής των κομμουνιστών της ελληνικής πρωτεύουσας, είχαν βρεθεί πριν από αυτήν κι άλλοι τρεις Επτανήσιοι από το 1940 ως τις μέρες μας. Οι γενιές που διαδέχθηκαν τους πρώτους κομμουνιστές της Επτανήσου ανέδειξαν πρωτοπόρους αγωνιστές.
Πρώτος, ανάμεσά τους, ο γεννημένος στο νησί Παξοί του νομού της Κέρκυρας και μεγαλωμένος στην πόλη της Κέρκυρα λιμενεργάτης Σπύρος Καλοδίκης, που δολοφονήθηκε πισώπλατα στη Λάρισα το 1947.
Αυτός ήταν, το 1941, όταν τα κυριότερα στελέχη του ΚΚΕ ήταν ακόμα φυλακισμένα, που είχε τη γενναιότητα, δρώντας ως Γραμματέας της ΚΟΑ του ΚΚΕ, να οργανώσει πεταχτή συγκέντρωση στην Ομόνοια, με συνθήματα «Αντίσταση στους επιδρομείς» και «Όπλα στο λαό».
Από την ίδια γενιά των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης προήλθε η Ζακύνθια Λούλα Λογαρά, πρώτη Γραμματέας της ΚΟΑ του ΚΚΕ αμέσως μετά τη Χούντα των συνταγματαρχών, το 1974.
Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1923, πέθανε στην Αθήνα το 1997 και τα οστά της μεταφέρθηκαν στην ιδιαίτερη πατρίδα της το 2001.
Από εκείνες τις γενιές των πρώτων Επτανήσιων κομμουνιστών, ειδικότερα από την Κεφαλονιά, προήλθε η κατοπινή Γραμματέας της ΚΟΑ του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα, που μέσα στη φοβερή καταιγίδα του 1991, πρώτη μεταξύ ίσων, θα ηγηθεί των Ελλήνων κομμουνιστών, ως Γενική Γραμματέας του ΚΚΕ, κρατώντας το όρθιο, περήφανο και αξιόμαχο για τον λαό μας. Τέσσερις δεκαετίες πριν γίνει η πρώτη γυναίκα πολιτική αρχηγός κόμματος, γύρω στα 1950, σε ηλικία έξι ετών περίπου, η Αλέκα Παπαρήγα είχε επισκεφθεί με τη μητέρα της τις αποτρόπαιες φυλακές της Κέρκυρας. Σ' αυτές κρατούσαν, τότε, τον Κεφαλονίτη κομμουνιστή πατέρα της, Νίκο Δρόσο.
Η παράδοση των πρωτοπόρων Ριζοσπαστών βαστάει ως τις μέρες μας και είναι πολλές χιλιάδες οι Επτανήσιοι που αγωνίζονται για κοινωνική προκοπή και τη νέα κοινωνία στο όνομα αυτών των πιο ριζοσπαστικών ιδεών της εποχής μας.
Δεν είναι παράξενο, λοιπόν, που το 2018, τη μέρα του κεντρικού εορτασμού των 100 χρόνων του ΚΚΕ στην Αθήνα, μια οικογένεια Κερκυραίων προσέφερε στον Γενικό Γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής του Δημήτρη Κουτσούμπα, σε φιλικό σπίτι όπου βρισκόταν καθώς άλλαζε η μέρα, το πρώτο δώρο: 100 κόκκινα γαρύφαλλα.
Από την Κέρκυρα προήλθε επίσης εκείνη τη μέρα το πρώτο ευχετήριο τηλεφώνημα στον ίδιο για την επέτειο. Ήταν από μέλη της οικογένειας του σκοτωμένου σε βουνά με το όπλο στο χέρι από κρατικά πυρά Αλέκου Πρίφτη, ταγματάρχη πεζικού - τιμημένου νεκρού του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.
Ο ΓΓ του ΚΚΕ το 2006 είχε την ευκαιρία, μένοντας στο χωριό Άγιος Μάρκος απ' όπου αντικρίζει κανείς και το μαρτυρικό νησάκι Λαζαρέτο, να γνωρίσει χωριά της Κέρκυρας. Όπως τη γειτονική Κορακιάνα, όπου το 1944 ο Αλέκος Πρίφτης εξέδιδε την εφημερίδα «Επανάσταση».
Όπως επίσης στη βορειοδυτική πλευρά της Κέρκυρας, τους Λιαπάδες, χωριό του ιατρού- αγωνιστή Θεόδωρου Γουλή που περισσότερο ίσως από κάθε άλλον Κερκυραίο κράτησε όρθιο, περήφανο και αξιόμαχο το ΚΚΕ στο νησί τα πρώτα πολύ δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του 1990.
Στην ίδια περιοχή του νησιού, στον Αφιόνα όπου ο σημαντικότερος ίσως Κερκυραίος επιστήμονας του περασμένου αιώνα ανθρωπολόγος και αρχαιολόγος με μαρξιστικό λόγο Αύγουστος Σορδίνας εντόπισε ίχνη της προϊστορικής Κέρκυρας, μένει αξέχαστη μια επίσκεψη κι ένα φιλικό δείπνο του Χαρίλαου Φλωράκη με πολλούς Κερκυραίους συντρόφους του το 1998. Μολονότι ήταν πια 89 ετών με καταβεβλημένη την υγεία του, ο ιστορικός ηγέτης του ΚΚΕ είχε επιλέξει για ολιγοήμερες θερινές διακοπές την Κέρκυρα. Το νησί το οποίο, οδηγούμενος στις αποτρόπαιες φυλακές της Αγγλοκρατίας, είχε αντικρύσει για πρώτη φορά 34 χρόνια νωρίτερα με αλυσίδες στα χέρια και τα πόδια!
Με θέα από τον Αφιόνα τα Διαπόντια νησιά Οθωνοί, Ερίκουσα και Μαθράκι, που την περίοδο της Αγγλοκρατίας της Επτανήσου ήταν τόπος εξορίας αγωνιστών και όπως κι όλο το νησί της Κέρκυρας έτσι κι αυτά κάποτε ήταν ενωμένα με την απέναντι ηπειρωτική στεριά, ο Χ. Φλωράκης άφησε στους Κερκυραίους συντρόφους του με τις διηγήσεις του μιαν ιδιαίτερη προσωπική αγωνιστική παρακαταθήκη.
Φίλος του στο νησί ήταν, μεταξύ άλλων, ο πολιτογραφημένος Κερκυραίος Γιώργος Λεβέντης από την Ήπειρο, που το 1944 στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου αποτελούσε μέλος φρουράς από κρατούμενους για τη διάσωση του συγκρατούμενού τους Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ Νίκου Ζαχαριάδη.
Λίγα χρόνια νωρίτερα, όταν ήταν ακόμη Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ, ο Χ. Φλωράκης είχε επισκεφθεί εκτός από την πόλη του νησιού το χωριό Άγιος Ματθαίος και είχε μείνει επίσης στη Λευκίμμη, στο νότιο άκρο του, όπου επιζούν στη συλλογική μνήμη, ως ιερές και όσιες, ηρωικές μορφές αγωνιστών από τις πρώτες δεκαετίες της άνδρωσης του κομμουνιστικού κινήματος στο νησί. Εκεί, ειδικά στον οικισμό Αναπλάδες, θα συναντήσει κανείς ένα μοναδικό στον ελληνικό χώρο φαινόμενο: συνεχόμενους δρόμους με τα ονόματα επτά υποστηρικτών της θεωρίας του Μαρξ, που άφησαν τη ζωή τους σε μάχες στον Εμφύλιο της Ισπανίας στο πλευρό των Δημοκρατικών Ταξιαρχιών και στα ελληνικά βουνά παλεύοντας ως μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.
Στον εκδοτικό τομέα, εμπνευσμένο από τη θεωρία του Μαρξ για την κατάργηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, έστω με ουτοπικές προτάσεις για πειραματική κοινωνική εφαρμογή της στο κερκυραϊκό νησάκι Βίδο, μένει ακόμα ζωντανό, από το 1901, το υπέροχο βιβλίο «Η Διαθήκη μου» που ο Ν. Κονεμένος με έξοχο σατιρικό επτανησιακό πνεύμα εξέδωσε στην Κέρκυρα και έκτοτε επανεκδίδεται συνεχώς.
Στον εικοστό αιώνα ως τις μέρες μας αρκετοί Κερκυραίοι και άλλοι Επτανήσιοι μελετητές εξέδωσαν θεωρητικές μελέτες τους για τον Μαρξ και την Επανάσταση, άλλοτε στο πνεύμα των επεξεργασιών του ΚΚΕ και άλλοτε όχι.
Ο πανεπιστημιακός Γιώργος Ρούσης έχει εκδώσει τα βιβλία «Ο Μαρξ γεννήθηκε νωρίς» το 2008 και «Από τη δύναμη της συνήθειας στη διεκδίκηση της μαρξικής ουτοπίας» το 2014, με αναφορές και στην εκδοχή του Ernst Bloch για την ουτοπική ευτυχισμένη κοινωνία των ομηρικών Φαιάκων της αρχαιότητας. Έναν χρόνο νωρίτερα, το 2013, ο Ν. Κούρκουλος ήταν ο μεταφραστής του βιβλίου «Θρυμματισμένοι καιροί» με δοσμένη από τον Έρικ Χομπσμπάουμ προφητική περιγραφή του Καρλ Μαρξ για τις οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες της Δυτικής καπιταλιστικής βιομηχανικής κοινωνίας. Ένας άλλος Κερκυραίος λογοτέχνης, ο Ευγένιος Αρανίτσης, το 1982 είχε μεταφράσει «Ερωτικά ποιήματα» του θεμελιωτή της επαναστατικής κοσμοθεωρίας της εργατικής τάξης και φιλόσοφου με τη μεγαλύτερη ίσως επιρροή στην οικονομική, πολιτική και φιλοσοφική σκέψη της ανθρωπότητας τους τελευταίους δυο αιώνες.
Πολλοί ακόμα Επτανήσιοι, μεταξύ των οποίων και ο Κυθήριος αγωνιστής ακαδημαϊκός και βουλευτής Γρηγόρης Κασιμάτης, έχουν συγγράψει και εκδώσει κριτικές μελέτες και βιβλία με διάφορες θέσεις, έστω και αιρετικές, για το ακατανίκητο, καθώς φαίνεται, έργο του σπουδαιότερου στοχαστή της σύγχρονης εποχής.
Αθάνατες μένουν, πράγματι, οι ιδέες του αρθρογράφου των αρχών του 1859 για τα Ιόνια νησιά Καρλ Μαρξ.
Πιο καλά ίσως από κάθε άλλον Έλληνα κομμουνιστή έχει μιλήσει για τη νικηφόρα δύναμη των ιδεών του Μαρξ ο ίσως σημαντικότερος Κερκυραίος κομμουνιστής, ο δολοφονημένος το 1947 στη Λάρισα Σπύρος Καλοδίκης. Είχε ήδη ο ίδιος επιδείξει σθένος μεγάλο, όταν είπε: «Ο κομμουνιστής, ο αγωνιστής, ζει, δουλεύει, παλεύει σαν να είναι να ζήσει χίλια χρόνια και είναι έτοιμος να πεθάνει κάθε στιγμή».
Τι λέτε, τα Κύθηρα, κατά πως λέει ο ποιητής, θα τα βρουν ή δε θα τα βρουν οι κομμουνιστές, εν προκειμένω, στις μέρες μας; Πήρανε, μήπως, τη ζωή τους λάθος; Κι όμως, «θα τα βρούμε τα Κύθηρα», βεβαιώνει με το σφρίγος των δεκαοκτώ χρόνων της η Κερκυραία πρωτοετής φοιτήτρια του Παντείου Πανεπιστημίου Ναταλία Κωνσταντά. Ο Γιώργος Σεφέρης άλλωστε, όπως αρκετοί ξέρουν στα αγαπημένα του Επτάνησα για χάρη των οποίων ως διπλωμάτης διέσωσε πολύτιμα έγγραφα των βρετανικών ραδιουργιών, στην πραγματικότητα δεν έγραψε αυτό που υπονοεί η ερμηνεία των στίχων με τη γνωστή εκφορά, παρά μόνο «πήραμε τη ζωή μας· λάθος». Η Ιστορία εξάλλου της κοντινής Βενετίας και όλης της Ιταλίας, όπου κάποτε γεννοβόλησε ο καπιταλισμός για να οπισθοχωρήσει σαν χάρτινος πύργος έπειτ' από μερικές δεκαετίες και να επανέλθει στη συνέχεια δριμύτερος, δείχνει ότι η κοινωνική εξέλιξη και συνεπώς και ο επαναστατικός ερχομός της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας, ως το επόμενο στάδιο της καπιταλιστικής, μπορεί πράγματι να αποτελεί αναπόφευκτη πορεία. Η φοιτήτρια αυτή, με καταγωγή από το χωριό Αγραφοί, οργανώθηκε από νωρίς στην Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας, έχει διαβάσει πολλές σελίδες κειμένων του Μαρξ και δεν κάμπτεται από την πτώση των πρώτων σοσιαλιστικών καθεστώτων στην ανθρώπινη Ιστορία το 1991. «Την επόμενη φορά θα γίνει καλύτερα, πιο ώριμα», σημειώνει, με λόγια σαν εκείνα που έχουν γράψει Γερμανοί εργάτες σε προτομή του συμπατριώτη τους στη γενέθλια γη του.
Τέταρτη γενιά κομμουνιστών από αγροτική οικογένεια του κερκυραϊκού αυτού χωριού Αγραφοί, η φοιτήτρια του Παντείου είναι μέλος της ΚΝΕ και πιστεύει ότι η φωτεινή αταξική ειρηνική κοινωνία των ιδεών του Μαρξ είναι «η Ιθάκη του μέλλοντός μας».
Ο φρικτά βασανισμένος από τη Χούντα παππούς της Ναταλίας, Σταύρος Κωνσταντάς, το 1974, λίγο μετά την πτώση της Χούντας, ήταν υποψήφιος βουλευτής Κέρκυρας με την υποστήριξη του ΚΚΕ. Τον πατέρα του παππού της, Σπύρο, ως υποστηρικτή των ίδιων ιδεών τον είχαν επικηρύξει οι κατακτητές του νησιού την περίοδο της Κατοχής. Ο πατέρας της Σπύρος, κομμουνιστής συνδικαλιστής εργαζόμενος σε Δήμο, είναι επικεφαλής της «Λαϊκής Συσπείρωσης Πεντέλης» στην Αττική.
«Λένε διάφοροι τώρα ότι οι κομμουνιστές έγιναν περιττοί, μα ο Μαρξ έδειξε ποιο θα είναι τελικά το φωτεινό μέλλον», πιστεύει ο Χρήστος Μεγαλογένης στο κερκυραϊκό χωριό Μπενίτσες, υπερήφανος για τον θείο του Σπύρο Μεγαλογένη που αγωνίστηκε στην Πρέβεζα στο πλευρό του ΕΑΜ και των κομμουνιστών και εκτελέστηκε μαζί με άλλους αγωνιστές, από υποστηρικτές της κοινωνικής αδικίας, τον Σεπτέμβριο του 1944.
Μεγαλογενιές λαϊκών αγωνιστών, με αξίες ολότελα διαφορετικές από 'κείνες των εκπροσώπων της κυρίαρχης αστικής και αριστοκρατικής τάξης, κρύβει σε κάθε γωνιά της η Κέρκυρα.
Κρύβουν όλα τα Επτάνησα.
Σύμφωνα με τα Αρχεία της Βενετίας, ένας άλλος Μεγαλογένης, ο Αντώνης Μεγαλογένης, το 1640 ηγήθηκε ηρωικής αιματοβαμμένης εξέγερσης Κερκυραίων. Είχαν εισβάλει στο παλάτι του Βενετού βάιλου-διοικητή του νησιού, από κοινού με εξεγερμένα για συμπαράσταση πληρώματα πλοίων του ενετικού στόλου.
Στη Λευκάδα έχουν φτιάξει και μνημείο για τις αγροτικές εξεγέρσεις τους.
Αν στην αρχαία Κέρκυρα, για να σταθούμε σ' αυτήν, κατά τη διήγηση του θείου Ομήρου υπήρχε απήδαλος ναυς προορισμένη να ταξιδεύει όπου δει, στις μέρες μας το ΚΚΕ στέκει για πολλούς Κερκυραίους και Κερκυραίες τιμόνι στο ταξίδι για την «Ιθάκη» του νου και της καρδιάς τους.
Όσους Λαιστρυγόνες και Κύκλωπες ή τον άγριο Ποσειδώνα κι αν έχουν κιόλας βρει στον δρόμο τους, για να θυμηθούμε τους στίχους του υμνητή του Ιονίου Πελάγους Κ. Π. Καβάφη, ώρες-ώρες δείχνουν να μην τους έχουν συναντήσει. Η ψυχή τους δεν τους στήνει ομπρός τους. Συνεχίζουν το ταξίδι τους αισιόδοξα. Η θεά Αθηνά, που λάτρευαν οι αρχαίοι Κερκυραίοι, κατά την παράδοση είχε πει άλλωστε στον γιο του Οδυσσέα, Τηλέμαχο, ότι οι θεοί δεν δίνουν στον άνθρωπο «αυτό που μπορεί να πράξει από μόνος του».
Ο Κερκυραίος κομμουνιστής Τηλέμαχος Ρούσης δεν είχε καταβληθεί ούτε σε συρματοπλέγματα στη Λιβύη κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ούτε από την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης του Λένιν το 1991.
«Τα ιδανικά που πίστεψαν εκατομμύρια άνθρωποι και που πάνω σ' αυτά στήθηκε η προσπάθεια για τη δημιουργία του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στον κόσμο δεν τελεσφόρησαν στην εποχή μας», είχε πει το 2000, λίγο πριν φύγει από τη ζωή, για να προσθέσει: «Η φιλοσοφία μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση, εκείνο το μισοχαμένο όνειρο που όλο ξαναζωντανεύει και το όραμα της Παγκόσμιας Ειρήνης και Αδελφοσύνης εξακολουθούν να φλογίζουν τις καρδιές εκατομμυρίων ανθρώπων».
Ο Βασίλης Καλησπεράτης είναι το μέλος της κερκυραϊκής Οργάνωσης του ΚΚΕ με τη μεγαλύτερη κομματική ηλικία. Αριθμεί πενήντα δύο συναπτά χρόνια μέλος του κόμματος των Ελλήνων κομμουνιστών. Από το 1968. Αλλά και πριν ήταν στους «Λαμπράκηδες».
Ζει στη νοτιοανατολική Κέρκυρα, στο χωριό Πετριτής, όπου εδώ και λίγα χρόνια υπάρχει η μοναδική στο νησί εκκλησία που είναι αφιερωμένη στην Αγία Κερκύρα που ήθελε κατά την παράδοση ο πλούτος να μοιραστεί στον λαό. Είναι 82 ετών, συνταξιούχος του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου.
«Venceremos!», είναι η δική του γνώμη για το μέλλον. «Φυσικά και είμαι αισιόδοξος!», επιμένει.
Στη νοτιοδυτική Κέρκυρα το ημιορεινό κεφαλοχώρι Άγιος Ματθαίος, λίγο μετά το παλιό βυζαντινό κάστρο Γαρδίκι, είναι γεμάτο με κατοίκους που φέρουν το ιστορικό επίθετο Καποδίστριας. Εκεί κοντά, στο βουνό του χωριού, κατά τον ιστορικό Μουστοξύδη, είχαν γίνει ίσως οι γάμοι του Ιάσονα και της Μήδειας που περιγράφει ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στα «Αργοναυτικά» του. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο 22 κομμουνιστές και ΕΑΜίτες αγωνιστές κάτοικοί του είχαν οδηγηθεί με χειροπέδες στη Μακρόνησο. Τέσσερις από αυτούς έφεραν το επώνυμο Καποδίστριας. Οι τρεις από τους τέσσερις είχαν συλληφθεί και φυλακιστεί από ναζιστικές δυνάμεις, στη διάρκεια της Κατοχής, στο νησάκι Βίδο.
Σε μιαν εκκωφαντικά ηχηρή ένδειξη του χάσματος των ταξικών διαφορών και των δύο διαφορετικών κόσμων της κερκυραϊκής κοινωνίας, δύο εργαζόμενοι-μέλη του ΕΑΜ του χωριού όταν νομάρχης στο νησί ήταν ο τοποθετημένος από τους Ιταλούς κατακτητές ξεπεσμένος κόμης Ιωάννης Καποδίστριας, απόγονος του ονομαστού και σεβαστού πρώτου Κυβερνήτη της χώρας από κοντινό χωριό, έφεραν κι εκείνοι το ίδιο όνομα: Ιωάννης Καποδίστριας.
Ο συνταξιούχος του ΙΚΑ Χρήστος Καποδίστριας, όποιες ενστάσεις κι αν έχει κατά καιρούς, είναι βέβαιος για ετούτο: «Το ΚΚΕ είναι η άποψη και η φωνή των αδικημένων».
Οι αναφορές στους πρώτους Ριζοσπάστες της Επτανήσου δεν έλειψαν ποτέ ως σήμερα από τους κοινωνικούς αγώνες στα Ιόνια νησιά, συχνά ως παράδειγμα αγωνιστικότητας για όλα τα λαϊκά δίκαια και όχι μόνο για πρόσκαιρες μεταρρυθμίσεις. Για τη ριζική κοινωνική ανάπλαση!
Δεν είναι δύσκολο να ερμηνεύσουμε, συνεπώς, το γιατί το ακατάβλητο σε όλα τα Επτάνησα λαϊκό, αγωνιστικό ριζοσπαστικό πνεύμα εκφράστηκε δυνατά το 2019 στις περιφερειακές εκλογές στον «Ιόνιο διάπλατο γιαλό» του συγγενή του Νικόλαου Κονεμένου μεγάλου ποιητή Άγγελου Σικελιανού.
Το ποσοστό της υποστηριζόμενης από το ΚΚΕ «Λαϊκής Συσπείρωσης Ιονίων Νήσων» ήταν το υψηλότερο μεταξύ όλων των αντίστοιχων συνδυασμών στη χώρα μας. Η προεκλογική εκστρατεία της εν λόγω παράταξης ζωντάνεψε τον πιο δυνατό ίσως στίχο του μεγάλου Λευκάδιου ποιητή: «Δεν είναι χίμαιρα να καβαλάς το όνειρο».
Δεν είναι δύσκολο να ερμηνεύσουμε, συνεπώς, ούτε το γιατί στα Ιόνια νησιά το εκλογικό ποσοστό του Κόμματος που παλεύει για να κάνει πράξη την πιο ριζοσπαστική κοσμοθεωρία το 2019 ξεπέρασε το πανελλαδικό ποσοστό του κατά 50%. Υψηλότερο από κάθε άλλο νησί, στην Ιθάκη ανήλθε σε 12%. Στο μεγάλο κεφάλαιο και στα κόμματα που κατά τη γνώμη τους υποκλίνονται σ' εκείνο, χιλιάδες ψηφοφόροι συνεχίζουν θαρρείς ν' απαντούν με τον αθάνατο σολωμικό στίχο-κήρυγμα αντίστασης: «Η δύναμή σας πέλαγος, η θέλησή μας βράχος».
Στον «πηγαιμό για την Ιθάκη» για τον νέο κόσμο των πιο ριζοσπαστικών ιδεών του καιρού μας!
Το ταξίδι των Κερκυραίων και των άλλων Επτανησίων αγωνιστών της κοινωνικής προόδου συνεχίζεται με αισιοδοξία!
Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας φίλες και φίλοι, θα συμφωνείτε υποθέτουμε είτε συμφωνείτε με λίγες είτε με τις περισσότερες από τις θέσεις του, παραμένει στα νησιά του Ιονίου Πελάγους ανθρώπινος βράχος, περήφανος κι ακόμα πιο αξιόμαχος και δυνατός απ' ό,τι στο σύνολο της Ελλάδας.
Ανέσπερος φάρος Ριζοσπαστισμού για το δίκιο του λαού!
Ευχαριστούμε «Ριζοσπάστη» της Κέρκυρας και των Ιονίων Νήσων για τον δρόμο που μας χάραξες το 1850!
ΑΛΕΚΟΣ ΚΑΣΤΡΙΝΟΣ
