Ένα αντάρτικο Πάσχα της διοίκησης και μαχητών της 8ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ Ηπείρου το 1944 σε χωριό της ορεινής Άρτας, με τον στρατηγό Γεράσιμο Αυγερόπουλο να σέρνει τον χορό, «διέσωσε» ο υπασπιστής του επιτελείου του και ηγετική μορφή του ΕΛΑΣ στο Σούλι, Γεράσιμος Πρίφτης, σε κείμενό του δημοσιευμένο δύο χρόνια μετά.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε την Κυριακή 21 Απριλίου 1946, ανήμερα του Πάσχα, σε φύλλο της εφημερίδας του ΕΑΜ Κέρκυρας «Η Φωνή του Λαού», που είχε ως βασικό θέμα του άρθρο για το Πάσχα και τις λαϊκές προσδοκίες, με τον τίτλο «Πάσχα των Ελλήνων» και την εκτίμηση πως η αγωνιζόμενη Ελλάδα «στην Ανάσταση του Γιου τ' Ανθρώπου προμαντεύει και τη δικαίωση του δικού της Αγώνα». Ο Κερκυραίος αγωνιστής Πρίφτης, κατοπινός αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Αντιστασιακών (FIR), το υπέγραφε με τα αρχικά Γ.Η.Π. (Γεράσιμος Ηλία Πρίφτης). «Αντάρτικο Πάσχα», ήταν ο τίτλος του κειμένου. Υπότιτλος εξηγούσε: «"Χριστός Ανέστη" στα ελληνικά βουνά».
Ο Πρίφτης περιέγραψε το πώς γιόρτασαν το Πάσχα το 1944 μονάδες μαχητών του ΕΛΑΣ με την ηγεσία τους, όταν η μέρα της Λαμπρής τούς βρήκε στην ορεινή Άρτα, σε φάση μετακίνησης της έδρας του Αρχηγείου της 8ης Μεραρχίας, όχι πολύ μακριά από ναζιστική δύναμη. Μολονότι στο κείμενο δεν προσδιορίζεται ρητά το έτος, τα στοιχεία που παρατίθενται για τη δράση της Μεραρχίας εκτιμάται ότι παραπέμπουν στο Πάσχα του 1944. Η Λαμπρή τούς είχε βρει στο χωριό Μηλιανά, καθώς άφηναν τα Τζουμέρκα.
Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο, όπως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του ΕΑΜ Κέρκυρας το Πάσχα του 1946:
Μας αναστάτωσε αυτή η διαταγή της μεταστάθμευσης του Σταθμού Διοίκησης της Μεραρχίας μας. Μεγαλοβδόμαδο και να βρεθούμε σε πορεία! Μα έχουμε συνηθίσει να χαιρόμαστε και στις πιο δύσκολες στιγμές. Και με ταχύτητα που θα τη ζήλευε κι' ο ταχτικός στρατός μ' όλα τα μέσα τους σε μια μέρα είναι όλα έτοιμα. Μεγάλη Παρασκευή πρωί ξεκινάμε. Κάνει κρύο και ψιλοβρέχει. Η λάσπη κυριαρχεί παντού κι' οι δρόμοι των Τζουμέρκων είναι καμωμένοι για κατσίκια! Μα η πορεία συνεχίζεται με κέφι και με τάξη. Το τραγούδι δε λείπει. Κι' ο διοικητής της Μεραρχίας μας, ο στρατηγός Αυγερόπουλος, μαζί με τους αντάρτες και τους αξιωματικούς συμμερίζεται όλο τον κόπο της πορείας, μα και το κέφι της, μ' όλη την ανοιχτοκαρδωσύνη που είναι το διακριτικό του γνώρισμα.
Μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου φτάνουμε στα Μηλιανά του Ραδοβυζιού. Οι εργασίες για την εγκατάσταση του σταθμού Διοίκησης της Μεραρχίας δεν είχαν τελειώσει. Το χειρότερο είναι που το σύρμα δεν έφτανε κι' έτσι η τηλεφωνική γραμμή δεν έμπαινε στο χωριό. Τα τμήματα της Μεραρχίας μας ήταν διατεταγμένα σε μεγάλο μήκος. Κρατούν ένα ευπαθή τομέα. Απέναντί μας γερμανοί και εδεσίτες. Το τηλέφωνο είναι απαραίτητο. Σύρμα όμως δεν υπάρχει! Ο πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης του χωριού πρόθυμα δέχεται τη λύση που προτείνει ο αξιωματικός διαβιβάσεων. Ξεφραχτώνονται μερικά χωράφια κι' αμπέλια. Μαζεύεται το συρματόπλεγμα και η τηλεφωνική γραμμή φτάνει στο οίκημα της Μεραρχίας.
Μεσάνυχτα. Η εκκλησούλα του χωριού έχει γεμίσει από χωρικούς αντάρτες κι' αξιωματικούς. Ανταρτική παράταξη έξω απ' την εκκλησιά.
Η χορωδία των ανταρτοεπονιτών ψάλλει. Μια θερμή συγκίνηση πλανιέται στην ατμόσφαιρα. Μέσα σε κατανυχτική σιγή, ακούγεται η βαθειά φωνή του παπά που λέει το αναστάσιμο ευαγγέλιο.
"Χριστός Ανέστη" ακούγεται σαν ξέσπασμα χαράς. Χαρμόσυνα ηχούν οι καμπάνες. Όλων τα πρόσωπα είναι γεμάτα χαρά. Φέγγουν τα μάτια. Όλοι μαζί ψάλλουμε τον χαρμόσυνο ψαλμό. "Χριστός Ανέστη" αντιλαλούν τα γύρω βουνά, από χαρούμενες φωνές. "Χριστός Ανέστη". Το χαιρόμαστε διπλά γιατί νιώθουμε πως μες στα χέρια μας κρατούμε και την Ανάσταση της Ελλάδας μας.
Ακόμα ηχούσαν οι αναστάσιμες καμπάνες όταν μας ήρθε το ξαφνικό μαντάτο. Οι εδεσίτες πέρασαν μια ομάδα στο Βοϊδολείβαδο. Και χτύπησαν μερικούς συναγωνιστές σε ενέδρα. Πέρασαν το δημόσιο δρόμο Άρτας – Αμφιλοχίας, αφίνοντας στα νώτα τους τα γερμανικά φυλάκια στου Άννινου. Και χτύπησαν. Οι γερμανοί δεν ταράχτηκαν καθόλου. Ξαίρουν πως καλά τούς κάνουν τη δουλειά τους. Αν οι ντουφεκιές έπεφταν αλλού θα ξεκλήριζαν ολόκληρα χωριά.
Το επεισόδιο αυτό – πούχε μεγάλες συνέπειες λίγες μέρες αργότερα – μας στοιχίζει ολόκληρο ξενύχτι. Και καθώς μας βρίσκουν τα πρώτα μηνύματα της ανοιξιάτικης αυγής μαζί με το "Χριστός Ανέστη", σμίγει τους ήχους του και τ' αντάρτικο τραγούδι: "Τώχουμε γράψει βαθιά μες στην καρδιά μας"!
Εικόνα της κλέφτικης ζωής. Γλέντι αγωνιστών του Εικοσιένα. Δακρύζουν τα μάτια σα βλέπουν τόσους λεβέντες να γιορτάζουν το ελληνικό ελεύθερο Πάσχα. Καμαρώνουν τα βουνά. Αχολογούν τα πλάγια. Τραγουδούν οι ρεμματιές. Και βροντερό υψώνεται το τραγούδι: "Είμαστε μεις Ελλάδα τα παιδιά σου". Ποτέ δεν ένιωσα το απέραντο μεγαλείο των στίχων του Σολωμού που αναγάλλιαζε βλέποντας λέφτερους Έλληνες κι' Ελληνοπούλες να χορεύουν το χορό της Λεφτεριάς.
Χορεύει μπροστά ο στρατηγός μας ο Αυγερόπουλος. Και τον χειροκροτούν ειλικρινά κι' ανυπόκριτα, όλοι. Βλέπουν στο πρόσωπό τους το συναγωνιστή. Το φίλο. Κι' όχι το διοικητή σατράπη που κατεβάζει εικοσάρες! (Τέτιους μάς έφτιασε ο ΕΛΑΣ κι' ο αγώνας του). Και μαζί του οι αντάρτες. Και χαίρονται αδελφικά όλοι, την Ανάσταση. γιομάτοι αισιοδοξία κι' ελπίδα. Και, προπαντός, αγάπη.
Μέρα αδερφωσύνης είναι πάντα για τους Έλληνες η Λαμπρή. Και σ' όλη τη μεγαλοπρέπειά της τη ζουν τα στρατευμένα ελληνόπουλα της Λεφτεριάς. Όλοι μας δε θυμηθήκαμε ποτέ στη ζωή μας να τη ζήσαμε τόσο αγαλλιαστικά, τόσο πλατειά όπως πάνω στα βουνά μας. Όλοι μας, μέσα στις καρδιές μας διατηρούσαμε τη θύμηση τόσων αγαπημένων προσώπων που είχαμε μακριά. Μανάδες, γυναίκες, αδερφές, παιδάκια που ζουν με τη λαχτάρα μας, μέσα στον κατοχικό σίφουνα. Πολλοί δεν ξαίρουμε την τύχη τους. Μα όλους μάς έχει αδερφώσει ο αγώνας. Κι' ο πόθος της Λεφτεριάς της Πατρίδας. Και συγκεντρώνει όλο το είναι μας στην υπηρεσία της. Κι' η Ανάσταση μάς δυναμώνει την Ελπίδα. "Χριστός Ανέστη". Κι' η Ελλάδα μας ανασταίνεται. την ανασταίνουν τα ντουφέκια κι' οι ψυχές μας.
Αυτό ήταν το κείμενο του πρωτοπόρου αντιστασιακού αγωνιστή του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ Κερκυραίου τηλεγραφητή Γεράσιμου Πρίφτη (Κέρκυρα 1910 - Αθήνα 1985), που συνεργάστηκε επί δεκαετίες με το ΚΚΕ, αναδείχθηκε δύο φορές βουλευτής Κέρκυρας και αντιμετώπισε με σθένος σωρεία πολυετών διώξεων, μεταξύ άλλων και στη Μακρόνησο, αρνούμενος να το αποκηρύξει.
Ο θρυλικός στρατηγός Γεράσιμος Αυγερόπουλος (Αγρίνιο 1887 - Αθήνα 1981), υπενθυμίζουμε, είχε διατελέσει υποδιοικητής της Σχολής Ευελπίδων και διοικητής της Στρατιωτικής Σχολής Αξιωματικών, ενώ είχε οργανώσει αντιδικτατορική κίνηση εναντίον της δικτατορίας Μεταξά, πριν ενταχθεί στο ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ και αργότερα γίνει μέλος του ΚΚΕ. Μετά τον πόλεμο εκλέχτηκε βουλευτής με την ΕΔΑ, όπως και ο Πρίφτης, όταν το ΚΚΕ ήταν εκτός νόμου. Σε ηλικία 80 ετών, το 1967, εκτοπίστηκε στη Γυάρο. Για την αγωνιστική του δράση, στο 10ο Συνέδριο του ΚΚΕ, το 1978, αποτέλεσε μέλος τιμητικού προεδρείου του.
Διαβάζοντας κανείς τα κείμενα εκείνου του γεμάτου σεβασμό στο κερκυραϊκό Πάσχα και στο λαϊκό αίσθημα πασχαλινού φύλλου της εφημερίδας του ΕΑΜ Κέρκυρας «Η Φωνή του Λαού», πάνω από τον τίτλο της οποίας δέσποζαν οι λέξεις «Χριστός Ανέστη», δεν μπορεί παρά να διακρίνει αξίες, πρωτοφανώς δοκιμαζόμενες στο νησί μας αυτές τις μέρες.
* Κείμενο αφιερωμένο στους Κερκυραίους που αντιστέκονται στον επιχειρούμενο ευτελισμό των αξιών και του κερκυραϊκού Πάσχα και κάθε έννοιας της Αριστεράς και του λαού της Κέρκυρας.
ΑΛΕΚΟΣ ΚΑΣΤΡΙΝΟΣ
