Ο Οδυσσέας Κοτινάς γεννήθηκε στους Ριγγλάδες της περιοχής Λευκίμμη το 1904.
Πρωτοπόρος κομμουνιστής ναυτεργάτης, που τιμωρήθηκε για τις πεποιθήσεις και τη δράση του με εξορίες και τελικά σκοτώθηκε από Ιταλούς κατακτητές για την αντιστασιακή του δράση την περίοδο της Κατοχής, ο Οδυσσέας Κοτινάς γεννήθηκε στους Ριγγλάδες της περιοχής Λευκίμμη το 1904. Έφερε το προσωνύμιο «Γκέκος» και έτσι είχε ονομάσει ένα τρεχαντήρι του. Δολοφονήθηκε το 1943.
Η μνήμη του μένει αθάνατη στην περιοχή, ως κομμουνιστής-σύμβολο κοινωνικής προσφοράς και αυταπάρνησης για τα πανανθρώπινα ιδανικά του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.
Στρατεύτηκε από νωρίς στις ιδέες της Οκτωβριανής Επανάστασης, έγινε μέλος και καθοδηγητής της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) στην περιοχή του και συνέβαλε τα μέγιστα στην άνδρωση του κινήματος για τον σοσιαλισμό-κομμουνισμό στην Κέρκυρα. Αγνός αγωνιστής-ήρωας, με χαλύβδινη θέληση και αποφασιστικότητα και καλοκάγαθος, άνθρωπος-μάλαμα, όπως τον έχουν περιγράψει συγχωριανοί του και σύντροφοί του, έγινε στην περιοχή του συνώνυμο του μπολσεβίκου επαναστάτη και τίμησε τον τόπο του με την ανθρωπιά του.
Ο Στέφανος Γαστεράτος άφησε την εξής μαρτυρία γι' αυτόν:
«Χρόνια αγωνιζόταν για τη δημοκρατική ισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη. Εργατικός, νοικοκύρης, παράδειγμα σωστού ανθρώπου. Αγνός μαχητής, διακρινόταν για την κοινωνική ευαισθησία του, το μίσος κατά των φασιστών και την αγωνιστικότητα για την Ειρήνη. Διάβαζε συνέχεια στα ποντοπόρα καράβια όταν δεν είχε βάρδια και ήταν καλός συζητητής με τους συναδέλφους του. Από τις πρώτες μέρες της Κατοχής οργάνωσε την αντίσταση κατά των ξένων φασιστών. Άρχιζε η πείνα και η καταπίεση... "Με αγάπη και ομοψυχία θα ξεπεράσουμε τις δύσκολες καταστάσεις", τόνιζε ο Γκέκος. Χωρίς μνησικακία είχε δεχτεί τις "θωπείες" των ντόπιων φασιστών -διωγμοί κι εξορίες σε Άη Στράτη και Ανάφη. Την πρώτη φορά τον έστειλαν εξορία το 1933 με το "ιδιώνυμο", γιατί είπε σε κρατικό παράγοντα, που φέρθηκε με αγένεια σε συγχωριανό του: "Τι πράματα είναι αυτά! Ζουλού είμαστε;". Έτυχε να είμαι εκεί, όταν έκανε το ερώτημα. Κάποιος δικολάβος έδωσε την εξήγηση ότι το 'ρώτημα του 'Δυσσέα έκρυβε …κακή σκέψη, την οποία ο νόμος περί "ιδιώνυμου" τιμωρούσε παραδειγματικά. Στις σκληρές μέρες της Κατοχής βοηθούσε οικογένειες φυλακισμένων, μοίραζε δελτία ειδήσεων, εμψύχωνε τους συμπατριώτες του για αντίσταση. Φρόντιζε ακόμη και για τους πολιτικούς κρατούμενους από τη δικτατορία Μεταξά, που δεν κατάγονταν από το νησί κι είχαν πρόβλημα διατροφής. Τους έφερνε 1-2 φορές την εβδομάδα φρέσκα αβγά, τυρί, κ.λπ. ο ίδιος στη Χώρα, ξεπερνώντας πολλές δυσκολίες...».
Το ναυτικό του φυλλάδιο
Έχει διασωθεί μια συγκλονιστική μαρτυρία για την πρώτη του σύλληψη από χωροφύλακες το 1933 στη Λευκίμμη.
«Πολύ πριν τον πόλεμο η χωροφυλακή είχε συλλάβει τον Κοτινά στου "Λιούμπου", που έβγαινε από μια βάρκα. Η αντίσταση του Κοτινά ήταν μεγάλη. Στο ύψος της Βαγγελίστρας αναγκάστηκαν οι χωροφύλακες να τον σέρνουν μέχρι το τμήμα. Αυτό έγινε όταν ήμουν ακόμη ανοργάνωτος. Το επεισόδιο αυτό μού έμεινε ζωντανό στη μνήμη μου, γιατί, παρ' όλη τη μικρή μου ηλικία, την αγραμματοσύνη και την άγνοια, δεν με άφησε ασυγκίνητο. Ρωτούσα τότες να μάθω γιατί χτυπούσαν τον Οδυσσέα και τι σήμαινε κομμουνιστής», σημείωσε σε απομνημονεύματά του ο κομμουνιστής συγχωριανός του Κώστας Σαμοΐλης.
Για την κομμουνιστική ιδεολογία και την πρωτοπόρα δράση του για τα λαϊκά συμφέροντα συνελήφθη και εξορίστηκε το 1933 με τον νόμο «περί ιδιώνυμου» στον Άη Στράτη και στη συνέχεια στην Ανάφη.
Αλύγιστος από τις διώξεις, όταν επέστρεψε στη Λευκίμμη, πέρασε στην παρανομία και την περίοδο της Κατοχής αφοσιώθηκε με όλες του τις δυνάμεις στο έργο της συγκρότησης αντιστασιακών οργανώσεων και της ενίσχυσης του ΚΚΕ, πριν ακόμα ιδρυθεί τοπική οργάνωση του ΕΑΜ.
«Όταν γύρισα από το μέτωπο, όπου υπηρέτησα ως έφεδρος αξιωματικός, εγώ, ο Νάσος ο Βλάσσης, ο Θρασύβουλος Βλάσσης και ο Οδυσσέας Κοτινάς κάναμε μία μικρή ομάδα αντιστασιακή, που περνούσε απέναντι αξιωματικούς του στρατού μας και άλλους καταδιωκόμενους από τους Ιταλούς. Μετά μάθαμε για το ΕΑΜ», έγραψε για την πρώτη κατοχική περίοδο ο Στέφανος Γαστεράτος.
Στην Ανάφη (πρώτος αριστερά) εξόριστος, με συναγωνιστές και κατοίκους
Ο Οδυσσέας Κοτινάς δολοφονήθηκε από δύναμη των Ιταλών κατακτητών το 1943, όταν αυτοί, μετά τη σύλληψη 12 κομμουνιστών και αντιστασιακών της πόλης της Κέρκυρας, έθεσαν σκοπό την εξόντωση του ισχυρού αντιστασιακού πυρήνα που δρούσε στη Λευκίμμη.
Εντοπίστηκε βραδινές ώρες της 5ης Μαΐου 1943 μαζί με τρεις συντρόφους του, ένας των οποίων συνελήφθη και οι άλλοι δύο κατάφεραν να διαφύγουν μέσα σε ορυμαγδό από ιταλικές σφαίρες, σε κρησφύγετό τους σε καλύβα στη θέση «Λαγκάδες». Το απόγευμα της ίδιας μέρας τον είχε συναντήσει ο συγχωριανός του Γιάννης Κουλούρης και φοβούμενος ότι η θέση τους είχε προδοθεί του ζήτησε να φύγει: «Πριν γίνει το επεισόδιο ήμουνα στον Άη Θανάση και του λέω του 'Δυσσέα: "Φευγάτε, γιατί κάτι συμβαίνει εδώ". Μου λέει: "Αύριο". Του ξαναλέω: "Ρε φευγάτε σήμερα, φευγάτε ρε παιδιά" και το βράδυ έγινε το κακό... Τον πήρανε τσουλώντας». Είχε προγραμματίσει σύσκεψη με θέμα τη φυγάδευση στην ΄Ηπειρο του καταδιωκόμενου συντρόφου τους από την πόλη της Κέρκυρας Χρ. Μπάρμπα.
Στον τάφο του στους Ριγγλάδες
Δεν πρόλαβε καλά-καλά να αντισταθεί. Πυροβολήθηκε, ενώ προσπαθούσε να απωθήσει Ιταλό με προτεταμένο όπλο. Ο αυτόπτης μάρτυρας και σύντροφός του Στέφανος Γαστεράτος, που μπόρεσε να διαφύγει, σε ηλικία 91 ετών είχε διατηρήσει άσβεστη στη μνήμη του την αποτρόπαιη δολοφονία του Οδυσσέα Κοτινά:
«Βρήκαμε τον Οδυσσέα να μας περιμένει εκεί καθισμένος στην πόρτα της καλύβας (...) Μπήκαμε μέσα και καθίσαμε. Πριν προλάβουμε να κάτσουμε καλά-καλά, ο Οδυσσέας διέκρινε ένα φως στην πορτίτσα της καλύβας. Σηκωθήκαμε απάνω ανήσυχοι. Εγώ με την πλάτη στο στοίχο στήθηκα στο δεξί μέρος της πόρτας και ο Χρήστος Μπάρμπας στο αριστερό. Ο Οδυσσέας ήταν στο κέντρο (...) Πρόλαβα μόνο ν' ακούσω τον Οδυσσέα να λέει: "Αχ μάνα μου". Οι σφαίρες βούιζαν γύρω μας σα μέλισσες (...)».
Σύμφωνα με πράξη του ληξιαρχείου της κοινότητας Ριγγλάδων με ημερομηνία 6 Μαΐου 1943, «ο ιερεύς Κ. Ζερβός εδήλωσεν εγγράφως ότι του παρεδόθη το πτώμα του Οδυσσέα Χαρ. Κοτινά, όστις εφονεύθη υπό Ιταλών Βασιλ. Καραμπινιέρων».
Για τις συνθήκες που επικρατούσαν την περίοδο της δολοφονίας, την προσωπικότητα και τη συμβολή του Οδυσσέα Κοτινά, ο επίσης Λευκιμμιώτης κομμουνιστής Νάσος Βλάσσης, στέλεχος του Κόμματος στην περιοχή και στον νομό Κέρκυρας, που αργότερα καταδικάστηκε για τη δράση του σε θάνατο και εκτελέστηκε στα Ιωάννινα, άφησε την εξής γραπτή μαρτυρία σε εισήγησή του σε συνδιάσκεψη των κομμουνιστών της περιοχής τον Σεπτέμβριο του 1943:
«Κοντά στην εξαπόλυση των χαφιέδων της πόλης είχαμε και τους ντόπιους αρχιχαφιέδες, που χωρίς καμιά ένδειξη, στηριζόμενοι μόνο στην ηλιθιότητα, βλακεία και επιπολαιότητα ορισμένων συμπολιτών μας, που δεν είχανε καμιά σχέση μαζί μας, γνωστοποιήσανε στη Καραμπινιερία της πόλης την ύπαρξη φανταστικής εθνικής οργάνωσης, που 'χε σα μοναδικό σκοπό τη μεταβίβαση ανταρτών στην απέναντι ακτή.
Έχοντας στο μυαλό του ο κατακτητής 1) πολλά επιβαρυντικά στοιχεία για τα εδώ πρωτοπόρα στελέχη μας από την ελληνική ασφάλεια, 2) τους 12 παράνομους συντρόφους της 31 Αυγούστου του '42, 3) τις μαρτυρίες των σ. της πόλης που επιβάρυναν το σ. Γκέκο και περισσότερο εμένα, και 4) το ότι η Λευκίμμη κοκκινίζει, πίστεψε πως η περιφέρειά μας είναι το πιο επαναστατικό κέντρο του νησιού, "Πίκολα Μόσχα" όπως την ονόμασε ο ίδιος, κι έτσι ξάπλωσε πάνω μας μια φασιστική τρομοκρατία.
Από τις αδιάκοπες και συνεχείς κρούσεις είχαμε τέσσερις συλλήψεις και μια δολοφονία (...) Ο φασίστας κατακτητής φρένιαζε κυριολεκτικά που μέσα σ’ ένα τέτοιο κομμουνιστικό κέντρο σε διάστημα ενός χιλιομέτρου, που ζούσανε 26 παράνομοι, δεν μπόρεσε να πιάσει ούτε απλά μέλη της οργάνωσης. Έβαλε όλα τα δυνατά του, χρήματα, έρωτα, βία. Έτσι με τόσα ανήθικα και ύπουλα μέσα που μεταχειρίστηκε, βρίσκει μια προδοτική μαφία και κάνει τη δουλειά του. Άτιμα, άνανδρα, δειλά μια δύναμη από 100 φαντάρους και καραμπινιέρους με όπλα και πολυβόλα δολοφονεί το σ. Γκέκο.
Εδώ θεωρώ καθήκον μου να πω δυο λόγια για το σ. που συνεργαζόμαστε και τον γνώριζα από παλιά. Δεν πρόκειται βέβαια ν' αναφερθώ πλέρια στη δράση του, γιατί είναι σ' όλους σας γνωστή. Εκείνο που θέλω να τονίσω ιδιαίτερα είναι πως ο σ. σαν αληθινός επαναστάτης δούλεψε, πάλεψε, κινητοποιήθηκε ακούραστα να διαδώσει και θεμελιώσει την μαρξιστική ιδέα στον τόπο μας. Πάνω σ' αυτό το σκοπό καταγίνηκε και έτσι αν η Λευκίμμη έχει να παρουσιάσει κάτι τι όσον αφορά την επαναστατική προλεταριακή κίνηση, δεν μπορεί να μην αναγνωρίσει πως αυτό οφείλεται κατά το μεγαλύτερο μέρος στο σ. Γκέκο.
Τιμητικός τίτλος της ΠΕΑΕΑ
Η οργάνωσή μας, λόγω της τρομοκρατίας του κατακτητή, που γύριζε μ' αυτοκίνητα γεμάτα φαντάρους και Καραμπινιέρους σαν να βρίσκονταν στο ανατολικό μέτωπο, δεν μπόρεσε να προσφέρει τις απαιτούμενες εξωτερικές τιμές, μα αυτό σαν καθήκον το αφήνουμε για πιο ήσυχες μέρες. Λοιπόν σύντροφοι, στο μπολσεβίκο Γκέκο, που άτιμα δολοφονήθηκε, όπως και τόσοι άλλοι δικοί μας, ας γονατίσουμε κι ας είναι για όλους μας ο φάρος που θα μας οδηγήσει στην πλέρια μπολσεβικοποίησή μας για να πραγματοποιήσουμε το μεγαλειώδικο έργο της προλεταριακής επανάστασης».
Το 1948 συνήλθε στην πόλη της Κέρκυρας Ειδικό Δικαστήριο με θέμα την εκτέλεση του Οδυσσέα Κοτινά από τους Ιταλούς καραμπινιέρους «κατόπιν προδοσίας της θέσεως». Εκδίκασε την υπόθεση «κατ' αντιμωλίαν των κατηγορουμένων (...) και κήρυξε «αθώον, λόγω αμφιβολιών, τον (...) ως υπαίτιον του ότι: μετ' άλλων εκ συστάσεως εν Ριγγλάδες την 5 Μαΐου 1943 κατέδωσεν εις τον εχθρόν Έλληνας υπηκόους και ενήργησεν δια την ανακάλυψιν και σύλληψιν αυτών, ήτοι κατέδωσεν εις την εν Λευκίμμη Ιταλικήν Αστυνομία το κρησφύγετον του Οδυσσέως Χαρ. Κοτινά εν τη θέσει Λαγκάδα καλύβην του Σ. Νικοπούλου, του παρά ταύτης ως κομμουνιστού διωκομένου, ου ένεκεν μεταβάσα εκεί ένοπλος αστυνομική δύναμις της Καραμπινιερίας Λευκίμμης (...) αποπειραθέντα να δραπετεύση εκ της καλύβης εφόνευσαν επί τόπου».
Το όνομα του Οδυσσέα Κοτινά περιλαμβάνεται σε τιμητική επιγραφή στα γραφεία της Οργάνωσης Κέρκυρας του ΚΚΕ, στην πόλη του νησιού, με τα ονόματα των Κερκυραίων που έπεσαν μαχόμενοι για τα ιδανικά του.
Το όνομά του στο μνημείο στους Ριγγλάδες
Ο Δήμος Λευκίμμης το 1990, σε ένδειξη τιμής, έδωσε το όνομά του σε δρόμο της Λευκίμμης.
«Πριν από την Κατοχή κατατόπιζε τους εργάτες κι όλους τους βιοπαλαιστές για τα δικαιώματά τους. Ήταν πιστός στο Κόμμα μέχρι τη μέρα που τον σκότωσαν βοηθούσε όποιον είχε ανάγκη. Έπαιρνε από τη σκάφη το ψωμί για να δώσει σ' όποια οικογένεια δεν είχε. Ανώνυμα, φρόντιζε να φτάσουν αβγά κι άλλα τρόφιμα σε κομμουνιστές στις φυλακές στην πόλη. Το βράδυ που τον σκότωσαν έβαλε τον εαυτό του μπροστά για να φύγουν οι άλλοι...», προσθέτει με συγκίνηση για τον αγωνιστή θείο του ο ανιψιός του Μιχάλης Κοτινάς. Επιδεικνύει με καμάρι τιμητικό τίτλο που επέδωσε στην οικογένειά του, στη μνήμη του θείου του, η Πανελλήνια Ένωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΕΑΕΑ).
Το όνομα του Οδυσσέα Κοτινά δεσπόζει σε μνημείο προς τιμήν των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης στους Ριγγλάδες της Λευκίμμης.
